Όσο περισσότερους διαδικτυακούς φίλους έχει και όσο πιο πολλά “likes” παίρνει, τόσο καλύτερα νιώθει για τον εαυτό του/της και αυξάνεται η αυτοπεποίθησή του/της.
Η επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης Μεσσηνίας, κοινωνική ανθρωπολόγος Φωτεινή Βλαχοπουλιώτη και η Μελίνα Λάππα κοινωνιολόγος, στέλεχος Πρόληψης ΚΕΠΕΠΨΥ μιλώντας στην “Ε” συναινούν πως “οι έφηβοι χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες των social media για να λάβουν αναγνώριση σχετικά με την αυτοαξία τους, την εικόνα του σώματός τους και το πόσο αρεστοί γίνονται στους άλλους”.

Ρεπορτάζ
Νικολέττα Κολυβάρη

Η ΑΥΤΟΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ Ο ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΕΑΥΤΟΣ
Τα δύο επιστημονικά στελέχη του Κέντρου Πρόληψης παρουσίασαν σε διαδικτυακό σεμινάριο τον περασμένο μήνα τις σύγχρονες προκλήσεις της χρήσης του Διαδικτύου στην εφηβεία. Μεταξύ άλλων, μίλησαν στους γονείς για τον αντίκτυπο των “likes” στην πραγματική ζωή των εφήβων, ιδιαίτερα σε σχέση με την αίσθηση της εικόνας του εαυτού τους και τις σχέσεις που διαμορφώνουν με τους συνομηλίκους τους.
“Στο πλαίσιο της αναζήτησης της ταυτότητάς του ο έφηβος συχνά δημιουργεί και προβάλλει έναν ιδανικό εαυτό μέσα στο Διαδίκτυο”, εξηγούν τα στελέχη του ΚΕΠΕΠΨΥ. “Η παρουσία του εφήβου μέσα στο Διαδίκτυο μπορεί να επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό και την πραγματική αίσθηση για τον εαυτό του και πολύ περισσότερο τα επίπεδα της αυτοεκτίμησής του”, προσθέτουν οι ίδιες.

LIKES ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Δεν είναι λίγες οι αναφορές των εφήβων που περιγράφουν ότι “το πώς αισθάνονται με το σώμα τους καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα σχόλια που λαμβάνουν κάτω από μια φωτογραφία τους στα social media”, επισημαίνουν οι κ.κ. Βλαχοπουλιώτη και Λάππα. Ή ότι “επεξεργάζονται αρκετά μια φωτογραφία με προσθήκη φίλτρων μέχρι να την δημοσιεύσουν ώστε να εξαφανίσουν τυχόν ατέλειές τους”, καθώς επίσης και ότι “βιώνουν συναισθήματα απόρριψης και απογοήτευσης όταν μια φωτογραφία τους δεν συγκεντρώνει αρκετά «likes»”.

ΨΕΥΔΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
Σύμφωνα εξάλλου με έρευνα του 2019 που διεξήγαγε το Mental Health Foundation, τέσσερις στους δέκα εφήβους δηλώνουν ότι προβληματίζονται έντονα από τα σχόλια φίλων και συνομηλίκων που λαμβάνουν κάτω από τις δημοσιευμένες φωτογραφίες τους. “H ψευδαίσθηση του ιδανικού που είναι δυνατό κάποιος να αναπαράγει στο Διαδίκτυο μέσω της προβολής του εαυτού του με έναν συγκεκριμένο τρόπο -και μέσω της απόκρυψης στοιχείων τα οποία δεν επιθυμεί να προβάλει- δημιουργεί συναισθηματικές συνέπειες τόσο στο ίδιο το άτομο, όσο και στους άλλους που είναι αποδέκτες της εικόνας αυτής”, επισημαίνουν τα επιστημονικά στελέχη. Για το ίδιο το άτομο, προσθέτουν, “η διαρκής εστίαση της προσοχής του στο πώς φαίνεται στους άλλους μέσα από το Διαδίκτυο, το κάνει να απομακρύνεται από τον πραγματικό του εαυτό, να αλλοτριώνεται χάνοντας στοιχεία όπως ο αυθορμητισμός του και να δυσκολεύεται να αποδεχτεί τον εαυτό του ως ολότητα”. Κατά συνέπεια “κατακερματίζεται με τίμημα μια ψευδή αποδοχή από τους άλλους”.

ΜΙΚΡΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΑΠΟ… ΜΠΛΕ ΧΕΡΑΚΙΑ
Στον αντίποδα, “υπάρχει ο έφηβος ο οποίος είναι αποδέκτης όλων εκείνων των εξιδανικευμένων ερεθισμάτων που προβάλλονται στο Διαδίκτυο μέσα από τα social media, καταλήγοντας να νιώθει μελαγχολία και ανικανοποίητος από τη ζωή του, κάνοντας σκέψεις όπως «Εγώ δεν έχω τόσο ωραίο σώμα όσο αυτός!» ή «Κοίτα, πόσο όμορφα περνά αυτός σε αυτό το ταξίδι, ενώ εγώ είμαι εδώ!»”, παρατηρούν τα επιστημονικά στελέχη. Και διευκρινίζουν ότι “συχνά οι άνθρωποι προβάλλουν μέσω του Διαδικτύου αυτό που θα ήθελαν να είναι και όχι αυτό που είναι στην πραγματικότητα”, προκειμένου -όπως λένε- να ενισχύσουν τα θετικά τους συναισθήματα μέσα από τις αντιδράσεις των άλλων. Και αυτό “είναι κάτι που με τη σειρά του εντείνει το αίσθημα του ανικανοποίητου, της μελαγχολίας και της κοινωνικής σύγκρισης: «Μικρές δόσεις ευτυχίας που ενσωματώνονται μέσα σε έναν αριθμό από μπλε χεράκια που συμβολίζουν την αποδοχή»”, σημειώνουν.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
Ο ρόλος της οικογένειας ως παράγοντα πρόληψης και προστασίας απέναντι στις ψυχοκοινωνικές συνέπειες που έχουν τα παραπάνω, είναι καθοριστικός όπως λένε τα επιστημονικά στελέχη του ΚΕΠΕΠΨΥ. “Οι γονείς είναι σημαντικό να συζητούν με το παιδί τους για την αίσθηση του ιδανικού που καλλιεργούν τα social media, ώστε να μην τα συγχέει με την πραγματικότητα”, προτρέπουν τους γονείς, συμβουλεύοντάς τους “να εξηγούν ότι αυτό που προβάλλεται σε μια φωτογραφία είναι μια μεμονωμένη στιγμή που μπορεί και να μην είναι αληθής. Ο κάθε άνθρωπος βιώνει το δικό του μονοπάτι ζωής και αντιμετωπίζει τις δικές του δυσκολίες”. Και φυσικά, “κανείς δεν είναι τέλειος, όσο κι αν θέλει να πείσει ότι είναι”, παρατηρούν.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ
Η Φωτεινή Βλαχοπουλιώτη και η Μελίνα Λάππα προτρέπουν ακόμη τους γονείς “να βοηθούν το παιδί να ανακαλύψει τα όμορφα στοιχεία της προσωπικότητάς του, τα ταλέντα και τις δεξιότητές του, χρησιμοποιώντας παραδείγματα από την πραγματική ζωή (όχι την εικονική πραγματικότητα). Να εκφράζουν τον θαυμασμό τους και την αγάπη τους για αυτό που είναι το παιδί τους. Χωρίς όρους, χωρίς προϋποθέσεις”, καθώς με αυτόν τον τρόπο “θα μάθει το παιδί να αγαπάει και να αποδέχεται τον εαυτό του όπως είναι, χωρίς να προσπαθεί να γίνει κάποιος άλλος”. Εξάλλου “τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα από αυτό που βλέπουν. Οι γονείς είναι σημαντικό να δίνουν εκείνοι το επιθυμητό παράδειγμα όσον φορά τη χρήση των social media”, ώστε μέσα από τη στάση τους “να υποδεικνύουν στο παιδί ότι η αυτααξία ενός ανθρώπου και η εικόνα που έχει για τον εαυτό του δεν εξαρτάται από τη δημοτικότητά του στα social media”, λένε καταλήγοντας τα επιστημονικά στελέχη του Κέντρου Πρόληψης.