Οι νικητές γίνονται ήρωες, όμως, υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά, για την οποία κανείς δεν μιλάει και αυτή είναι η εμμονή για τη νίκη, η οποία μπορεί και να καταστρέψει τη ζωή ενός αθλητή.

Ο ανταγωνισμός μπορεί να οδηγήσει στην πρόοδο και να εμπνεύσει, αλλά όταν ξεφεύγει από τα όρια, γίνεται επικίνδυνος. Η τρέλα για τη νίκη μπορεί να στερήσει από τον αθλητή την υγεία του, τις αξίες του ακόμα και τις σχέσεις του.

Σήμερα, η πίεση αυτή γίνεται ακόμα πιο έντονη και έρχεται από παντού. Ακόμα και τα στοιχήματα παίζουν τον ρόλο τους. Η αίσθηση ότι οι αθλητές παρακολουθούνται και αναλύονται συνεχώς από χιλιάδες παίκτες, στοιχηματικές όπως αυτές του Betbrothers.gr, επιδεινώνει το μεγάλο βάρος, που ήδη υπάρχει στο ανώτατο αθλητικό επίπεδο. Οι επιδόσεις τους αναλύονται σε πραγματικό χρόνο από ένα παγκόσμιο κοινό, που έχει στοιχηματίσει τα χρήματα του. Αυτή η νέα δυναμική δημιουργεί ορατές και αόρατες συνέπειες.

Ο πρωταθλητισμός “πονάει”…το σώμα

Ο πρωταθλητισμός συχνά πονάει και δεν είναι μόνο ο οξύς σωματικός πόνος, αλλά και αυτός ο κρυφός, επίμονος πόνος που συνηθίζει κανείς. Είναι το σώμα που προσπαθεί να σου πει κάτι και εσύ το προσπερνάς, με το να λες “όχι τώρα, συνέχισε!”.

Όλοι βλέπουν τα τρόπαια, κανείς δε βλέπει τον πόνο. Οι αθλητές μαθαίνουν να παίρνουν παυσίπονα και να ζουν με αυτό τον πόνο. Να μην παραιτούνται. Να μην δείχνουν αδύναμοι. Ακόμα και όταν όλα μέσα τους φωνάζουν “σταμάτα!”.

Η συσσώρευση των χρόνων γίνεται φανερή, συχνά, μετά το τέλος της καριέρας. Γόνατα και πλάτες με αφόρητους μυϊκούς πόνους. Το χειρότερο όμως είναι ότι  κανείς δε μιλάει ανοιχτά για αυτό, καθώς θεωρείται φυσιολογικό.

Ο κόσμος βλέπει και χειροκροτά τη στιγμή της νίκης, χωρίς να ξέρει ότι αυτή η μία στιγμή μπορεί να κοστίσει στον αθλητή εβδομάδες ανάρρωσης, χρόνιο πόνο ή ακόμη και το τέλος της καριέρας του.

Ο πρωταθλητισμός “πονάει”…την οικογένεια και τους φίλους

Αυτό το πάθος επηρεάζει όλους γύρω του. Ο χρόνος για την οικογένεια και τους φίλους του θυσιάζεται στο βωμό της προπόνησης, ή ακόμη και αν ο αθλητής είναι σωματικά παρών, το μυαλό του είναι στο γήπεδο, στις τακτικές, στον επόμενο αντίπαλο. Σιγά σιγά, η οικογένεια, οι φίλοι σταματούν να μοιράζονται μαζί του τα πράγματα που πραγματικά έχουν αξία.

Η συνεχής ένταση, η πικρία μετά από μια ήττα, η ελλιπής ή και η μη κάλυψη των συναισθηματικών αναγκών καταστρέφουν τις σχέσεις και οδηγούν στη μοναξιά. Όποιος δεν μπορεί να ακολουθήσει ή να βοηθήσει στο μονοπάτι για την κορυφή, μένει πίσω.

Ακόμα και μέσα στην ομάδα, ο υγιής ανταγωνισμός μπορεί εύκολα να χαθεί. Οι συμπαίκτες βλέπουν ο ένας τον άλλον, ως εμπόδια για την δόξα και την αναγνώριση. Η πορεία μιας ομάδας σε μια ολόκληρη διοργάνωση μπορεί να πάει στραβά μόνο και μόνο από το κλίμα που επικρατεί ανάμεσα στους παίκτες.

Χάνεται η εμπιστοσύνη, κυριαρχούν οι εγωισμοί και η ομάδα παύει να λειτουργεί, ως ένα σώμα. Ο καλύτερος φίλος μπορεί να γίνει ο μεγαλύτερος αντίπαλος. Όλοι θέλουν να λάμψουν και κανείς δεν θέλει να βοηθήσει τον άλλο. Ο χώρος που κανονικά θα έπρεπε να είναι μια ασφαλής κοινότητα, γίνεται χώρος μοναξιάς και υποψιών.

Ο πρωταθλητισμός “πονάει”...το μυαλό και την ψυχή

Όταν ζητά κάποιος απεγνωσμένα τη νίκη μπορεί να οδηγηθεί σε πράξεις, που πηγάζουν από το φόβο της αποτυχίας. Το doping, το στημένο παιχνίδι και οι απαγορευμένες ουσίες είναι συχνά η “εύκολη λύση”.

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι πάντα μόνο του αθλητή. Μερικές φορές, ολόκληρες οργανώσεις κλείνουν τα μάτια ή  και ενθαρρύνουν τέτοιες πρακτικές. Οι αθλητές μπορεί να νιώθουν απίστευτη πίεση να μη μιλήσουν, να υποστούν ταπεινωτική συμπεριφορά ή να αγνοήσουν τους πόνους τους, μόνο και μόνο γιατί φοβούνται μην αποτύχουν. Φοβούνται ότι αν χάσουν, θα χάσουν τα πάντα.

Η μηχανή της νίκης…

Η μηχανή της νίκης ξεκινά από νωρίς. Για τους περισσότερους αθλητές, το ψυχολογικό φορτίο δημιουργείται από μικρές ηλικίες. Από τους σχολικούς αγώνες μέχρι τις ακαδημίες, η νίκη είναι αυτή που βραβεύεται πάντα, ο νικητής τα παίρνει όλα, ενώ η δεύτερη θέση όσο κοντά και αν είναι, συχνά μένει στο περιθώριο.

Προπονητές, γονείς και το ίδιο το περιβάλλον, άλλες φορές συνειδητά και άλλες όχι, χτίζουν μια νοοτροπία, όπου μόνο η νίκη έχει αξία. Στα σχολεία, μόνο ο πρώτος παίρνει το βραβείο, οι γονείς θέλουν το παιδί τους να είναι πάντα το καλύτερο, οι προπονητές φωνάζουν όταν τα πράγματα πάνε άσχημα.

Το παιδί μαθαίνει ότι η αξία του μετριέται με τις νίκες του. Αν χάσει, νιώθει άχρηστο. Σε ένα τέτοιο κλίμα, η ήττα γίνεται ντροπή και οι υποχωρήσεις αδυναμίες. Κάθε λάθος γίνεται αφορμή για κριτική. Έτσι, ο αθλητισμός παύει να είναι ένα παιχνίδι και μετατρέπεται σε εμπόριο, όπου η αξία ενός ανθρώπου μετριέται με επιδόσεις και κέρδη.

Ο ρόλος των ΜΜΕ είναι τεράστιος. Εστιάζουν σχεδόν πάντα στα ρεκόρ, στα μετάλλια και στις ηρωικές στιγμές. Η πραγματική προσπάθεια και το τίμημα της επιτυχίας μένουν συχνά στο περιθώριο. Τι προβάλλεται κυρίως στην τηλεόραση; τα γκολ και τα καλά παιχνίδια, οι πλούσιοι αθλητές με τα ωραία αυτοκίνητα και όχι οι ώρες προπόνησης, οι πόνοι και τα δάκρυα μετά από μια ήττα.

Όταν ένας αθλητής γίνεται διάσημος, έρχονται τα λεφτά, οι χορηγοί, τα συμβόλαια, οι διαφημίσεις. Για πολλούς αθλητές, η νίκη δεν είναι πλέον απλώς ένας στόχος, είναι δουλειά, επάγγελμα.

Η πίεση να παραμείνεις στην κορυφή δεν είναι μόνο ψυχολογική, αλλά και οικονομική. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο αθλητισμός εμπορευματοποιείται και ο αθλητής γίνεται  ένα “προϊόν”, προϊόν νίκης.

Ο αθλητισμός μπορεί να είναι ωραίος, αν θυμόμαστε ότι η προσπάθεια είναι πιο σημαντική από το αποτέλεσμα, ότι οι ήττες μας διδάσκουν περισσότερα από τις νίκες και ότι η υγεία είναι πιο σημαντική από οποιοδήποτε τρόπαιο.

Ο αθλητισμός πρέπει να ξαναβρεί την ουσία του και να γίνει και πάλι ο τρόπος, με τον οποίο μαθαίνουμε και χτίζουμε χαρακτήρα. Μπορεί να είναι το πιο όμορφο μέσο για να μάθουμε τη ζωή, αν το κάνουμε με σεβασμό, υπομονή, επιθυμία για προσωπική εξέλιξη και αγάπη.

Και έτσι, καταλήγουμε σε μια απλή, μα βαθιά αλήθεια: η νίκη είναι ωραία, αλλά δεν είναι τα πάντα. Είναι η γλυκόπικρη στιγμή στην κορυφή του βουνού, αλλά δεν αξίζει να χαθείς στην αναρρίχηση.

Γιατί όταν γίνεται ο μοναδικός σκοπός, ο αθλητισμός χάνει την ψυχή του, τη χαρά και το νόημά του. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι, και πρέπει να παραμείνει, παιχνίδι. Στόχος του είναι να μας κάνει πιο δυνατούς, πιο υγιείς και πιο ευτυχισμένους.

Ο πραγματικός νικητής είναι αυτός που απολαμβάνει, σέβεται το παιχνίδι και τιμά τους συντρόφους του στο ταξίδι. Πρέπει να μάθουμε στα παιδιά να χαίρονται μέσα από τον αθλητισμό και όχι μόνο μέσα από τη νίκη. Να συγχαρούν τον αντίπαλο, ακόμα και αν χάσουν.

Γιατί στην τελική, αυτός είναι και ο ωραιότερος ρόλος του αθλητισμού: να είναι ένα μάθημα ζωής, που το βιώνουμε με αγάπη, τόλμη και σεβασμό προς όλους.