Συνήθως πρόκειται για παιδιά στερημένα προσοχής από το οικογενειακό τους περιβάλλον ή κακοποιημένα από τους γονείς τους, τα οποία προσφεύγουν στη βία και από θύματα γίνονται θύτες.
Η δικηγόρος Δέσποινα Τσιλιβαράκη που έχει εμπειρία από υποθέσεις ανηλίκων επισημαίνει ότι την ίδια στιγμή που η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Καλαμάτας παραμένει κλειστή, οι ανήλικοι που φτάνουν στα Δικαστήρια διαπράττουν όλο και πιο σκληρά εγκλήματα. Η Μαρία Κωνσταντοπούλου η οποία επίσης αναλαμβάνει υποθέσεις ως συνήγορος υπεράσπισης στο Δικαστήριο Ανηλίκων σημειώνει ότι ακόμη και παιδιά 9 ετών βρίσκονται μπλεγμένα σε συμμορίες που κάνουν κλοπές. Τη σημαντική αύξηση της νεανικής παραβατικότητας επισημαίνει και η συνάδελφός τους Ελενα Ορφανού.
Οπως λένε αστυνομικοί κύκλοι, η νεανική παραβατικότητα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και, το πιο ανησυχητικό, η ηλικία των παραβατών όλο και κατεβαίνει προς τα κάτω. «Ηταν αδιανόητο παλιά για παιδιά 13 και 14 ετών να εκδηλώνουν τέτοια συμπεριφορά», αναφέρει χαρακτηριστικά αξιωματικός. Και διαπιστώνει ότι τώρα τείνει δυστυχώς να γίνει κανόνας, ειδικά μέσα στο σχολείο. Ο σχολικός εκφοβισμός γνωστός και ως bullying, δείχνει ότι έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας και όπως λένε οι αστυνομικοί αυξάνονται οι καταγγελίες, κυρίως από τους γονείς. Οπως περιγράφει αξιωματικός μέσα από τις καταθέσεις γονιών και τις αναφορές από τα παιδιά φαίνεται ότι «υφίστανται μια αφόρητη βία κυρίως ψυχολογική, αλλά υπάρχουν και φαινόμενα ξυλοδαρμού». Οι αστυνομικοί διαπιστώνουν ακόμη ότι δεν βγαίνουν πολλά τέτοια περιστατικά προς τα έξω, ενώ τα περισσότερα καταγγέλλονται από γονείς γιατί το σχολείο δεν θέλει να στιγματιστεί. Παράλληλα διαπιστώνουν την αδυναμία να αντιμετωπίσει η Αστυνομία τέτοιες καταστάσεις, καθώς στις Διευθύνσεις δεν υπάρχει ειδικός επιστήμονας ή ψυχολόγος.
ΜΥΘΟΣ ΤΟ ΟΤΙ ΑΦΟΡΑ ΜΟΝΟ ΤΟΥΣ ΤΣΙΓΓΑΝΟΥΣ
Βέβαια, τα περισσότερα αδικήματα που έχουν να κάνουν με τους ανήλικους παραβάτες είναι κλοπές, ναρκωτικά ή τροχαίες παραβάσεις. Και όπως λένε οι ίδιοι άνθρωποι, παλιά υπήρχε ο μύθος ότι αν είσαι από φτωχή οικογένεια θα πας να κλέψεις, ενώ στις μέρες μας και παιδιά από "καλές οικογένειες" προβαίνουν σε παραβατικές συμπεριφορές. Μύθος όπως λένε είναι και το ότι η εγκληματικότητα σε μικρές ηλικίες αφορά μόνο τους τσιγγάνους. Σημειώνουν λοιπόν πως τα τσιγγανάκια ωθούνται σε παραβατικές συμπεριφορές από άλλες συνθήκες. Ανατρέφονται σε ένα περιβάλλον που είναι τρόπος ζωής το να βγει και να ζητιανέψει ή να κλέψει και μαθαίνει από μικρό να ζει στο περιθώριο της κοινωνίας. Ομως σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους η εμπειρία δείχνει ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά του αριθμού των ανήλικων παραβατών τσιγγάνων, σε σχέση με τους υπόλοιπους Ελληνες.
Επισημαίνουν ακόμα ότι η εμπειρία δείχνει πως οι περισσότεροι ανήλικοι παραβάτες θα συνεχίσουν να είναι παραβατικοί και ως ενήλικες, αν δεν υπάρξει αντιμετώπιση από την Πολιτεία όχι μόνο με κατασταλτικά μέσα, αλλά και προσπάθεια να αλλάξουν συμπεριφορά μέσα από άλλες προσεγγίσεις.
ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Η ΥΠΑΡΞΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ
Η δικηγόρος Δέσποινα Τσιλιβαράκη τονίζει ότι είναι καθοριστικής σημασίας η ύπαρξη Γραφείου Επιμελητών Ανηλίκων στην Καλαμάτα. Καθώς επισημαίνει πως «η νεανική παραβατικότητα αυξάνεται με ταχύτατη πρόοδο λόγω της κρίσης και της διάλυσης των οικογενειών». Τονίζει δε ότι «η παραβατική συμπεριφορά είναι πολύ πιο σκληρή ως προς τα αποτελέσματα, δηλαδή έχουμε παιδιά που παραβαίνουν σοβαρούς κανόνες, όχι απλά και μόνο ότι "αρπάζω ένα πορτοφόλι ή ένα μήλο"». Προσθέτει λοιπόν ότι «μπαίνουν και σε άλλες διαδικασίες που άπτονται σοβαρών - σκληρών αδικημάτων. Εχουμε παιδιά που κινούνται στο οργανωμένο αδίκημα και έγκλημα και δεν πράττουν μόνα τους». Συνήθως, όπως λέει, τα παιδιά αυτά παροτρύνονται από μεγαλύτερους και «γίνονται οι φορείς πλέον των αδικημάτων». Επίσης σημειώνει ότι οι ανήλικοι δράστες «λειτουργούν πολύ πιο προχωρημένα και πιο δόλια, γιατί δεν μπορούν να σταθμίσουν τις συνέπειες - και όταν δεν υπάρχει ένας επιμελητής ανηλίκων ή τουλάχιστον ένα κοινωνικό πρόγραμμα να επιβλέψει και τις οικογένειες εκείνες που δεν μπορούν να είναι κοντά στα παιδιά, τα αποτελέσματα είναι πολύ επώδυνα και άσχημα».
Η παραβατική συμπεριφορά στους ανήλικους ξεκινά όπως επισημαίνει συνήθως από τα 13 και πάνω, όπου σε αυτές τις ηλικίες πλέον «είναι αυξημένα τα ποσοστά σε σχέση με προηγούμενα χρόνια». Σημειώνει ακόμα ότι «τα παιδιά των μειονοτήτων όταν δεν υπάρχει η αναγκαία μέριμνα και δεν έχουν οδηγηθεί προς το ότι υπάρχει και ένας άλλος τρόπος ζωής και διαβίωσης, είναι πιο επιρρεπή». Ωστόσο, τονίζει ότι «τα παιδιά που φτάνουν σε εμάς, φτάνουν εκεί γιατί δεν είναι κάποιος εκεί να τους δείξει τον άλλον δρόμο, είτε αυτοί είναι οι γονείς είτε είναι η παντελής έλλειψη κοινωνικής μέριμνας, είτε δεν υπάρχουν επιμελητές ανηλίκων να τους πουν ότι κάνατε ένα λάθος και από εδώ και πέρα θα επιτηρήστε, έχει αυτές τις συνέπειες και πάει λέγοντας». Και τα παιδιά αυτά με παραβατική συμπεριφορά είναι άσχετα από κοινωνική ομάδα «το παιδί του καθενός που στερείται για μένα εποπτείας και δεν έχει να κάνει με την οικονομική ή κοινωνική κατάσταση».
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΚΔΙΚΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ
Η δικηγόρος Μαρία Κωνσταντοπούλου επισημαίνει ότι ειδικά τον τελευταίο χρόνο έχει αυξηθεί ο αριθμός των υποθέσεων τόσο στο Μονομελές όσο και στο Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων. Και, δυστυχώς, οι ηλικίες των ανήλικων παραβατών όλο και κατεβαίνουν. «Το Τριμελές Ανηλίκων εκδικάζει κακουργήματα όπως διακεκριμένες κλοπές ενώ έχει συμβεί να εμπλέκονται σε συμμορίες που διαπράττουν κλοπές παιδιά από 9 ετών, μέχρι 14 - 15», σημειώνει. Κατά κύριο λόγο, όπως λέει, τα αδικήματα που εκδικάζονται είναι για κλοπές και πολλές περιπτώσεις αφορούν ανήλικους τσιγγάνους. Το ανησυχητικό για την ίδια είναι ωστόσο το ότι «τον τελευταίο χρόνο κάθονται στο εδώλιο ανήλικοι για ληστεία, που είναι πολύ πιο σοβαρό και επικίνδυνο αδίκημα». Προσθέτει δε ότι τέτοιες υποθέσεις όπως ληστείες που οι ανήλικοι βγάζουν βία «αντί να μειώνονται, αυξάνονται και φταίει και το ότι δεν λειτουργεί στα Δικαστήρια της Καλαμάτας Γραφείο Επιμελητών Ανηλίκων. Υπάρχει στην Πάτρα, αλλά είναι ανέφικτο να υπάρχει σωφρονισμός μέσα σε μια οικογένεια όταν δεν υπάρχει ένας ειδικός για να συμβουλέψει τους γονείς - οπότε αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση;», αναρωτιέται.
Η δικηγόρος Ελενα Ορφανού παρατηρεί ότι «η νεανική παραβατικότητα είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα που τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι έχει αυξηθεί σημαντικά». Λέει ακόμα ότι, όπως εκτιμούν ειδικοί, τρεις είναι οι βασικότερες κατηγορίες αδικημάτων που διαπράττονται από εφήβους (13-18 ετών) και μετεφήβους (18-21 ετών). «Το μεγαλύτερο ποσοστό ανήκει στις παραβάσεις ειδικών ποινικών νόμων, όπως του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, του νόμου περί των ναρκωτικών, της παράνομης εισόδου στη χώρα καθώς και η επαιτεία», αναφέρει. Και προσθέτει ότι ακολουθούν «τα αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας - ιδίως, οι κλοπές και οι "κλοπές χρήσης" δικύκλων ή αυτοκινήτων - και έπεται ως τρίτη κατηγορία η πρόκληση σωματικών βλαβών και η άσκηση βίας», αναφέρει. Για τα δε σοβαρά αδικήματα, όπως ανθρωποκτονίες και σωματικές βλάβες από πρόθεση, βιασμούς και ληστείες, επισημαίνει ότι «η εγκληματικότητα των εφήβων έχει αυξητική τάση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, κάτι το οποίο γίνεται αντιληπτό πλέον και σε τοπικό επίπεδο».
