ΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΜΠΕΣΑΛΗΣ
Ο γανωματής είναι ένα από τα επαγγέλματα που έχουν σχεδόν εκλείψει, καθώς με την αλλαγή του τρόπου ζωής και των σκευών μαγειρικής και σίτισης, η δουλειά αυτή έχει μειωθεί σημαντικά. Ετσι, σπάνια μπορεί κανείς να συναντήσει πια κάποιον γανωματή, αφού εξίσου σπάνια συναντά στα νοικοκυριά τα παλιά χάλκινα κατσαρολικά, ταψιά, μπρίκια και καζάνια. Ομως στην περιοχή των Φιλιατρών συναντήσαμε έναν νεαρό γανωματή, ο οποίος είναι από την περιοχή του Πύργου Ηλείας και μας συστήθηκε ως "Γιάννης ο Μπεσαλής".
Η αποστολή του γανωματή ήταν να συντηρεί τα χάλκινα - καθώς από την χρήση τους ο χαλκός άρχιζε να οξειδώνεται και να γίνεται επικίνδυνος αν κάποιος έτρωγε φαγητό απ' αυτά τα σκεύη. Οι γανωματήδες έκαναν λοιπόν τη συντήρησή τους που δεν ήταν άλλη από την επίστρωση της επιφάνειας του σκεύους με καλάι (κασσίτερος). Μια διαδικασία που απαιτούσε να κατέχει κάποιος την τέχνη, αφού ήταν χειρωνακτική δουλειά και γινόταν με τη βοήθεια της φωτιάς. Ετσι το σκεύος μετά το γάνωμά του έμοιαζε και πάλι σαν καινούργιο και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια.
Ρωτήσαμε το Γιάννη να μας πει μερικά ακόμα πράγματα για την τέχνη αυτή, που την έχει μάθει από μικρό παιδί και την έχει κάνει επάγγελμα: «Αυτή τη δουλειά την κάνω περίπου 10 χρόνια, την έχω μάθει όμως από μικρός από τον πατέρα μου και τον παππού μου», μας είπε και συνέχισε:
«Αυτό που βλέπω όμως είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει δουλειά όπως παλιότερα, και αυτό γιατί έχει αλλάξει ο κόσμος, έχει γίνει πιο "μοντέρνος", δεν χρησιμοποιεί τα σκεύη που χρησιμοποιούσε.
Το να μάθει κανείς την τέχνη δεν είναι κι εύκολο - αφού πρέπει να ασχοληθεί πολύ καιρό και να "πιάνει το χέρι του", αλλιώς δεν μπορεί να τα καταφέρει.
Το γάνωμα γίνεται γιατί ο χαλκός χαλάει και δημιουργεί δηλητήρια. Ετσι τα περνάμε με καλάι. Αυτό είναι μια διαδικασία που έχει αρκετή δουλειά - μπορεί να μου πάρει και μια ώρα να ολοκληρώσω ένα ταψί.
Εγώ για να βγάλω το μεροκάματο πάω από πόλη σε πόλη, από χωριό σε χωριό αλλά κι από σπίτι σε σπίτι. Πλέον με ξέρουν και μου δίνουν ό,τι σκεύη έχουν, περισσότερο δε στα χωριά.
Σήμερα η δουλειά είναι περισσότερο με καζάνια από τυροκομειά - κι από 'κεί και πέρα με κάποια ταψιά που χρησιμοποιούν στις πίτες που φτιάχνουν ή που τα θέλουν για διακοσμητικά...»
Κώστας Μπούρας
