Από διάφορες καταγραφές, προκύπτει πως από ψωρίαση πάσχει περίπου το 1,5-3% του παγκόσμιου γενικού πληθυσμού -δηλαδή, περισσότεροι από 120 εκατομμύρια άνθρωποι- ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 220.000 οι συνάνθρωποί μας που ζουν με τη συγκεκριμένη νόσο. Παρόλο που η ψωρίαση εκδηλώνεται συχνότερα στις ηλικίες μεταξύ 15 και 40 ετών, δεν αποκλείεται να παρουσιαστεί και σε μεγαλύτερους ανθρώπους ή ακόμα και στην ευαίσθητη παιδική ηλικία. Αν και ο επιπολασμός στην παιδική ηλικία είναι μικρότερος (κάτω του 1%), έχει δυσανάλογη επίπτωση στην καθημερινότητα των παιδιών, καθώς οδηγεί στο στιγματισμό τους και κατά συνέπεια στον αποκλεισμό από ποικίλες κοινωνικές και αθλητικές δραστηριότητες. Στα παιδιά, εκδηλώνεται, συνήθως, μεταξύ 7-11 ετών και η κλινική εικόνα της νόσου έχει ηπιότερη όψη σε σχέση με αυτή των ενηλίκων.
Τα δύο φύλα προσβάλλονται στην ίδια περίπου αναλογία, ενώ η λευκή φυλή πλήττεται περισσότερο από τις άλλες. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει η γενετική προδιάθεση, ενώ το κύριο χαρακτηριστικό της ψωρίασης είναι η διαταραχή της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και του φυσιολογικού πολλαπλασιασμού των κυττάρων της επιδερμίδας.
Η συχνότερη μορφή είναι η ψωρίαση κατά πλάκας. Υπολογίζεται πως το 80% των ασθενών πάσχουν από αυτήν τη μορφή ψωρίασης, η οποία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σαφώς αφοριζόμενων ερυθηματωδών πλακών, οι οποίες καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια με πιθανότερα σημεία εντοπισμού τους αγκώνες, τα γόνατα, το τριχωτό της κεφαλής. Συχνά προσβάλλονται και τα νύχια με χαρακτηριστικό την εμφάνιση πολυάριθμων εγκολπώσεων και δυστροφικών αλλοιώσεων (ψωριασική ονυχία).
Δεύτερη συχνότερη μορφή είναι η σταγονοειδής ψωρίαση που προσβάλλει συχνότερα παιδιά και νεαρούς ενήλικες και χαρακτηρίζεται από πολλαπλές, μικρές, κόκκινες, σταγονοειδείς πλάκες στο δέρμα. Η σταγονοειδής ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί έπειτα από στρεπτοκοκκική λοίμωξη.
Σπανιότερη μορφή είναι η ανάστροφη ψωρίαση που συνήθως παρατηρείται σε παχύσαρκους ανθρώπους, στις φυσιολογικές πτυχές του σώματος, κάτω από τους μαστούς, τη βουβωνική περιοχή και τις μασχάλες.
Μια άλλη μορφή είναι η φλυκταινώδης ψωρίαση στην οποία παρατηρούνται φυσαλίδες με υγρό που περιβάλλονται από κόκκινο δέρμα. Εμφανίζεται κυρίως στις παλάμες και τα πέλματα.
Τέλος, μια πολύ σοβαρή μορφή είναι η ερυθροδερμική ψωρίαση. Το δέρμα σε όλο σχεδόν το σώμα είναι κόκκινο σαν να υπάρχει έγκαυμα και ξεφλουδίζει. Συνήθως, χρειάζεται νοσηλεία.
Οι προδιαθεσικοί παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση της ψωρίασης είναι πολλοί, όμως το γενετικό υπόβαθρο και η κληρονομικότητα πιθανότατα αποτελούν τα σημαντικότερα αίτια. Επιπλέον, σε ήδη πάσχοντες, υφίστανται παράγοντες που μπορεί να την επιδεινώσουν. Τέτοιοι παράγοντες είναι συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές (π.χ. λίθιο, ανθενολοσιακά, ιντερφερόνη), το άγχος, οι τραυματισμοί του δέρματος, οι λοιμώξεις, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα αλλά και ορισμένοι ορμονικοί και εποχιακοί παράγοντες.
Μέχρι πρόσφατα η ψωρίαση θεωρούνταν μια νόσος που αφορά αποκλειστικά στο δέρμα. Καθώς όμως τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν οι γνώσεις σχετικά με την παθοφυσιολογία της νόσου και η κλινική εμπειρία των δερματολόγων διεθνώς, έχει γίνει αποδεκτή η συστηματική φύση της νόσου. Συστηματική είναι μια νόσος που επηρεάζει πολλαπλά όργανα ή ιστούς ή και τον οργανισμό συνολικά.
Συχνή, σε ένα ποσοστό της τάξεως μέχρι και άνω του 40%, είναι η εμφάνιση ψωριασικής αρθρίτιδας. Η ψωριασική αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται εκτός των βλαβών στο δέρμα, από πόνο και προοδευτικές αλλοιώσεις στις αρθρώσεις. Αν η ψωριασική αρθρίτιδα δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση ή καταστροφή των αρθρώσεων και αναπηρία. Μάλιστα, όσο πιο σοβαρή είναι η ψωρίαση τόσο φαίνεται να αυξάνεται το ενδεχόμενο εμφάνισης ψωριασικής αρθρίτιδας.
Επίσης, στους πάσχοντες από ψωρίαση συχνά συνυπάρχει μεταβολικό σύνδρομο (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία και κοιλιακή παχυσαρκία) και κατάθλιψη. Επιπλέον, η σοβαρή ψωρίαση συσχετίζεται σημαντικά με αυξημένη προδιάθεση για καρδιαγγειακά νοσήματα (έμφραγμα μυοκαρδίου κ.ά.). Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος σε νεαρά άτομα που πάσχουν από σοβαρή νόσο.
Η φυσική συνέπεια των παραπάνω είναι η αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Επιπρόσθετα, τα άτομα με ψωρίαση συναντούν δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες, στις προσωπικές, επαγγελματικές και κοινωνικές σχέσεις. Ακόμα, η πλειοψηφία των ασθενών έχουν πρόβλημα με την ερωτική τους ζωή, βιώνουν την απόρριψη από τον περίγυρό τους στη διάρκεια των εξάρσεων της ψωρίασης, ενώ αναφέρεται πως τους έχει ζητηθεί να φύγουν από δημόσιους χώρους εξαιτίας της ψωρίασης.
Οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές και επιλέγονται ανάλογα με τη βαρύτητα και την έκταση της ψωρίασης, καθώς και την παρουσία ή όχι αρθρίτιδας, ξεκινώντας από την τοπική αγωγή, τη φωτοθεραπεία και την κλασική συστηματική αγωγή μέχρι τα νεότερης γενιάς φάρμακα, όπως είναι οι βιολογικές θεραπείες που έχουν υψηλά επίπεδα αποτελεσματικότητας και ικανοποιητικό προφίλ ασφάλειας. Στη χώρα μας, οι βιολογικές θεραπείες που οι δερματολόγοι έχουν στη διάθεσή τους τα σκευάσματα Adalimumab, Etanercept, Infliximab και Ustekinumab.
Συμπερασματικά, η ψωρίαση προκαλεί σημαντικές δυσκολίες στη ζωή των ασθενών, υπονομεύει έντονα την ποιότητα ζωής τους και αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία αφού έχει επιπτώσεις πολύ πιο σοβαρές από εκείνες που φαίνονται μόνο στην επιδερμίδα. Η ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης, η ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της νόσου και η συμμόρφωση στη θεραπεία φαίνεται να είναι απαραίτητοι παράγοντες για τον αποτελεσματικό έλεγχο της ψωρίασης και για την επιβράδυνση ή την αποφυγή πιθανών βλαβών στις αρθρώσεις. Ο δερματολόγος από την πλευρά του, οφείλει να προάγει την επικοινωνία με τον ασθενή ώστε να λυθούν οι πιθανές απορίες του για τη νόσο. Η καλύτερη κατανόηση της νόσου και της σχέσης οφέλους και πιθανού κινδύνου των διαθέσιμων θεραπειών οδηγεί στη βέλτιστη επικοινωνία και συμμόρφωση στη θεραπεία που βελτιώνει την υγεία και συνεπώς την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Κονταργύρης Κώστας
Δερματολόγος Αφροδισιολόγος
Πρώην Διευθυντής Εξωτερικού
Δερματολογικού Ιατρείου,
Νοσοκομείου Καλαμάτας
