Αφού μετά το Μεσολόγγι χάθηκε η Αθήνα και η Στερεά Ελλάδα, η ηττοπάθεια άρχισε να κυριεύει τους Έλληνες. Η εξάρτησή τους από τις ξένες δυνάμεις ήταν πια φανερή. Τα κόμματα με τα ξενικά ονόματα που από τη σύστασή τους την εποχή των εμφυλίων πολέμων, δηλητηρίαζαν την ομόνοια και την αλληλεγγύη, έπαιξαν και τότε το ρόλο τους. Στο «αγγλικό» κόμμα που ιδρύθηκε το 1824, κατά τη διάρκεια των εργασιών της δεύτερης Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος, από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, συμμετείχαν και οι Λόντος, Ζαΐμης, Τομπάζης, Μιαούλης κ.α. Σε αυτό είχαν προσχωρήσει έμποροι, λόγιοι, Φαναριώτες και αρχικά και λίγοι Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί. Αυτοί πίστευαν ότι το ελληνικό κράτος θα μπορούσε να ιδρυθεί από την θαλασσοκράτειρα Αγγλία. Στο «γαλλικό» κόμμα, που κι αυτό ιδρύθηκε στην ίδια συγκυρία το 1824 στο Άστρος από τον Ιωάννη Κωλέττη, προσχώρησαν Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί και μεγάλο μέρος των προεστών της Πελοποννήσου. Αυτοί, πιο φιλελεύθεροι, πίστευαν ότι έπρεπε να στηριχτούν στη βοήθεια της Γαλλίας. Στο «ρωσικό» κόμμα, που ιδρύθηκε το 1825-26 από τον Ανδρέα Μεταξά, είχε προσχωρήσει ο Κολοκοτρώνης, ο Κίτσος Τζαβέλας και γενικά οι οπαδοί του Καποδίστρια. Κοινό χαρακτηριστικό των οπαδών του ρωσικού κόμματος ήταν η προσήλωσή τους στο ομόδοξο των Ρώσων και στην πλειοψηφία τους ήταν Πελοποννήσιοι. Το ρωσικό κόμμα ονομαζόταν και κόμμα των Ναπαίων, από το όνομα του Νάπα, κάποιου Κερκυραίου οπαδού του. Στην ουσία και τα τρία κόμματα έπαιρναν «γραμμή» από τους απεσταλμένους και αργότερα τους πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων και απλά εξυπηρετούσαν τα συμφέροντά τους.
Το καλοκαίρι του 1827, ο Ιμπραήμ αδυνατώντας να εδραιώσει τη θέση του στην Πελοπόννησο, κυρίως λόγω του αντάρτικου αγώνα του Κολοκοτρώνη, άρχισε να εφαρμόζει την τακτική της «καμένης γης», προκειμένου με τις στερήσεις και την ένδεια των αναγκαίων εφοδίων να κάμψει τους επαναστάτες, ενώ ταυτόχρονα αυτός προετοίμαζε απόβαση στην Ύδρα και τις Σπέτσες, κάτι που αν γινόταν πραγματικότητα φυσικά θα είχε ολέθριες συνέπειες για την Επανάσταση. Οι περισσότερες επαναστατικές εστίες είχαν σχεδόν σβήσει. Μέσα σε κλίμα φατριασμού και ηττοπάθειας, πολλοί Έλληνες αγωνιστές είχαν εγκαταλείψει τον κοινό αγώνα και είχαν στραφεί αποκλειστικά στην πειρατεία. Εκτός αυτού και ο προσεταιρισμός από τον Ιμπραήμ παλιών οπλαρχηγών, ομάδων ή και ολόκληρων χωριών με τη μέθοδο του «προσκυνήματος» είχε κάμψει ακόμα περισσότερο την πίστη στην Απελευθέρωση.
Frank Abney Hastings 1794-1828 και το ατμοκίνητο τροχήλατο "Καρτερία" Ε.Ι.Μ. (από την έκθεση- Σαν καλοτάξιδο σκαρί…)
Ο Ιμπραήμ μετά τη Μεσσηνία ανέβηκε στην Ηλεία και μετά από αποκλεισμό τριών εβδομάδων κατέλαβε το φρούριο Χλεμούτσι, πάνω από το σημερινό χωρίο Κάστρο, κοντά στην Κυλλήνη. Οι τριακόσιοι αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στη Μεθώνη και την Κορώνη. Το «προσκύνημα», δηλαδή η αποδοκιμασία κάθε επαναστατικής κίνησης, απλωνόταν και στην Ηλεία. Οι «προσκυνημένοι» εφοδιάζονταν με το «προσκυνοχάρτι» ή «ράι μπουγιουρντί» που τους εξασφάλιζε προνόμια νομιμόφρονα υπηκόου. Ο Κολοκοτρώνης αναφερόμενος στους «τουρκοπροσκυνημένους» πρώην οπλαρχηγούς, τους χαρακτηρίζει «καπεταναίους των αρχόντων» δηλαδή μισθοφόρους των Τούρκων. Αυτοί εκμεταλλευόμενοι την προηγούμενη ιδιότητά τους προπαγάνδιζαν το «προσκύνημα». Ένας από αυτούς ήταν και ο Δημήτριος Νενέκος που πριν προσκυνήσει είχε τη φήμη καλού πολεμιστή ενώ μετά το προσκύνημά του, με την πειθώ ή με τη βία εξανάγκαζε ολόκληρα χωριά να προσκυνήσουν. Λόγω αυτής της δράσης του, αλλά κυρίως λόγω της προστασίας του ίδιου του Ιμπραήμ, οι Τούρκοι με φιρμάνι του απένειμαν τον τίτλο του μπέη. Ένα κλίμα προδοσίας επικρατούσε στην Αχαΐα και την Ηλεία.
Τότε ίσως σημειώθηκε και η μεγαλύτερη συνεισφορά του Κολοκοτρώνη στον Αγώνα. Αμέσως μετά τη διάλυση του στρατοπέδου της Αθήνας και την ολοκληρωτική απώλεια της Στερεάς, το ηθικό των επαναστατημένων βρισκόταν στο ναδίρ. Ο Κολοκοτρώνης παρά την έλλειψη πόρων από την «Αντικυβερνητική Επιτροπή» αποφάσισε να δράσει. Με το σύνθημα «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους» απέτρεπε τα προσκυνήματα των αναποφάσιστων. Και έλεγε χαρακτηριστικά:
«…τον Τούρκο δεν φοβάμαι διότι αν θέλει να υποτάξη με βία τον τόπον και να βαστάξη και να κατέχη, θέλει το ελάχιστον 50.000 διαρκώς Τούρκους δια φρουράν, αλλά τώρα φοβάμαι το μίασμα του προσκυνήματος και να καταβάλουμε κόπους διπλούς …».
Στις αρχές Ιουνίου 1827 άρχισε τις στρατολογήσεις από τη Λακωνία, τη Μεσσηνία, το Λεοντάρι, και την Αρκαδία προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο εκτός των άλλων να παρεμποδίσει τις επικοινωνίες των μεσσηνιακών φρουρίων με την Τριπολιτσά. Το ίδιο διέταξε και τις άλλες περιοχές της Καρύταινας και του Φαναριού, των Νεζερών, του Πύργου και της Γαστούνης. Η εντολή στον Πλαπούτα, στον Γενναίο, τον Χριστόπουλο αλλά και στον Σισίνη ήταν σαφής: να βαδίσουν προς τα Καλάβρυτα με στόχο την αποτροπή του προσκυνήματος. Ο Κολοκοτρώνης πέρασε από την Κόρινθο και στις 19 Ιουνίου έφθασε στον Φενεό. Φοβέρες και συμβουλές αντάμα, είχαν κύριο στόχο τους το προσκύνημα. Έβγαλε μάλιστα και προκήρυξη.:
«…εάν στοχασθήτε ότι ο Ιμπραήμης θα σας δώση από πεντακόσους να φυλάτε τα χωριά σας, είσθε γελασμένοι διατί δεν έχει τόσο στράτευμα, αλλά από το ένα μέρος θα φεύγουν εκείνοι και από το άλλο θα ερχώμεθα εμείς να καίμε και να σκοτώνουμε…».
Παρά τις απειλές του Κολοκοτρώνη οι προσκυνημένοι με επικεφαλής το Νενέκο σχημάτισαν ένοπλο σώμα δύο χιλιάδων ανδρών και μπήκαν υπό τις διαταγές του Ντελή Αχμέτ πασά. Αυτοί εντάχθηκαν στο σώμα του Ιμπραήμ που προσπάθησε ανεπιτυχώς, στις 24 Ιουνίου, να καταλάβει το Μεγάλο Σπήλαιο που το υπερασπίζονταν απροσκύνητοι με τους Πετμεζαίους και τον Φωτάκο. Οι αψιμαχίες συνεχίζονταν από χωριό σε χωριό με στόχο πάντοτε τους προσκυνημένους.
Τελικά ο Νενέκος παρέμεινε πιστός στους Τούρκους και τελικά δολοφονήθηκε το 1828 όπως περιγράφει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του:
«…Καὶ τότενες μ᾿ ἔκαμε ἕνα γράμμα διὰ τοὺς προσκυνημένους Πάτρα καὶ λοιπὰ καὶ τοὺς συγχωράει ἡ Κυβέρνησις, καὶ νὰ ἀναχωρήσουν ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Καὶ τὴν ἔκαμε τὴν διαταγὴ ἐπάνω εἰς ἐμένα καὶ ἐγὼ νὰ γράψω νὰ ἡσυχάσουν καὶ νὰ μὴν ἀνακατώνονται πλέον μὲ τοὺς Τούρκους. Τὴν διαταγὴ μὲ τὴν ἔδωκε στὰ ἔβγα τοῦ Γεναρίου καὶ ἔκαμα διαταγὰς εἰς ὅλας τὰς ἐπαρχίας, καὶ ἔτσι οἱ προσκυνημένοι ἐτραβήχθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους, ὁ δὲ Νενέκος εἰς τὰς 26 τοῦ Μαρτίου ἐπῆρε τοὺς Τούρκους καὶ ἐπῆγε κι ἐχάλασε μία οἰκογένεια Καρυτινὴ ὁποὺ ἦτον ἀπὸ παλαιὰ εἰς τὴν Πάτρα, ἐσκλάβωσε τὰ παιδιά, οἱ ἄνδρες ἐγλύτωσαν μόνον μὲ τὸ κορμί, μὲ τὸ τουφέκι στὸ χέρι, τοὺς πῆρε 6.000 σφαχτά. Εἰς τὰ 26, ὅταν ἐπρωτοπροσκύνησε, εἶχα διατάξει ἕναν λεγόμενον Σαγιᾶ νὰ τὸν σκοτώσει. Ὁ Σαγιᾶς μοῦ ἐζήτησε τὴν ἄδειαν καὶ ἐγὼ εἶχα τὴν ὄρεξιν, καὶ πάλιν ὅταν ἄκουσα καὶ ἐσκλάβωσε τοὺς Ἕλληνας τὸν ἐντεμπίχιασα μὲ ἕνα γράμμα:
«Ἄπιστε, διατί δὲν τὸν σκοτώνεις, ποὺ ἀκόμη μὲ τοὺς Τούρκους εἶναι, ἀφοῦ ἦλθε ὁ Κυβερνήτης;»
Τότε ὁ Σαγιᾶς ἔσμιξε τὸν Νενέκο καὶ ἐσκοτώθη ὁ Νενέκος.
Εἰς τὰ 1828 ἔγιναν παράπονα. Ὁ Νενέκος εἶχε φερμάνι ἀπὸ τὴν Πόλη καὶ τὸν ἔλεγαν Μπέη Νενέκο …».
Την ίδια εποχή, από τις αρχές του 1827, ο αγώνας στη θάλασσα συνεχιζόταν με ενισχυμένο τον στόλο λόγω της άφιξης της φρεγάτας «Ελλάς Ι» (προηγούμενο όνομα «Ελπίς») που ναυπηγήθηκε στις Η.Π.Α., του ατμοκίνητου τροχήλατου «Καρτερία» (Perseverance) και του μπρικιού «Σωτήρ» από τις παραγγελίες του δεύτερου αγγλικού δανείου. Η «Καρτερία» είχε κυβερνήτη τον Frank Abney Hastings (Φρανκ Άμπνεϊ Χέιστινγκς ή Άστιγξ). Αυτός ήταν ο εμπνευστής της αναδιοργάνωσης του ελληνικού στόλου και βρισκόταν στην Ελλάδα ως εθελοντής από το 1822 διοικώντας την κορβέτα «Θεμιστοκλής». Αφού η εισήγησή του στην κυβέρνηση έγινε δεκτή, πήγε στην Αγγλία για να επιβλέψει την κατασκευή του πρώτου ατμοκίνητου πολεμικού πλοίου, της «Καρτερίας» συμβάλλοντας μάλιστα στα έξοδα κατασκευής της με 5.000 λίρες καθώς επίσης με την αγορά των απαραίτητων ναυτιλιακών οργάνων, ναυτικών χαρτών, πορτολάνων κλπ.
Ο Hastings μετά από αρκετές περιπέτειες, αφού αντιμετώπισε προβλήματα με τη μηχανή του πλοίου που κάηκε πριν το Λιβόρνο, έφθασε στο Ναύπλιο την 1η Σεπτεμβρίου 1826. Η «Καρτερία» αφού πέρασε από τον Πειραιά για την υποστήριξη του στρατοπέδου του Gordon, σημείωσε την πρώτη της επιτυχία στον αποκλεισμό της Ερέτριας και στο βομβαρδισμό του Ωρωπού, όπου μάλιστα κυρίευσε και δυο φορτηγά πλοία. Στις 8 Απριλίου στον Παγασητικό μαζί με τον «Άρη» του Μιαούλη με κυβερνήτη τον Αντώνη Κριεζή και την κορβέτα «Θεμιστοκλής» του Τομπάζη ο Hastings με την «Καρτερία», εκτός από την καταστροφή των κανονιών του λιμανιού του Βόλου κατάφερε να κυριεύσει και πέντε εχθρικά πλοία και να βυθίσει άλλα τρία που βρίσκονταν στο λιμάνι. Συνέχισε προς το Ιόνιο και με τα οκτώ τηλεβόλα της βομβάρδισε κατά σειρά το Νιόκαστρο, το οχυρό του Μεσολογγίου και τον Απρίλιο μπήκε στον Παγασητικό όπου έκαψε οκτώ εχθρικά πλοία. Τον Σεπτέμβριο του 1827 μπήκε και στον Κορινθιακό, περνώντας από τα πυροβολεία του Ρίου και του Αντίρριου και φθάνοντας στον κόλπο της Ιτέας, βύθισε την ναυαρχίδα και κατέστρεψε εννέα τουρκικά πλοία.
Ο Cochrane με τα μεγαλεπήβολα σχέδια και τις υποτιθέμενες πολεμικές εφευρέσεις του, αρχιναύαρχος πια του ελληνικού στόλου, προσπάθησε να επαναλάβει την αποτυχημένη απόπειρα του 1825, δηλαδή να κάψει τον αιγυπτιακό στόλο στην Αλεξάνδρεια. Το σημείο συνάντησης του στόλου ήταν τα Κύθηρα. Εκεί, στις 25 Μαΐου 1827 εκτός του Cochrane με τη φρεγάτα «Ελλάς», έφθασαν η «Καρτερία», ο «Σωτήρ» με κυβερνήτη τον Σκωτσέζο George Thomas (Τζορτζ Τόμας) και αρκετά άλλα πλοία σπετσιώτικα, υδραίικα, ψαριανά καθώς και οκτώ πυρπολικά και ανάμεσά τους το πυρπολικό του Κανάρη. Η έμπνευση του Cochrane ήταν να «μεταμφιέσει» το στόλο σε εμπορικό και φθάνοντας στην Αλεξάνδρεια να μπουν στο λιμάνι μόνο τα πυρπολικά με σημαία Σαρδηνίας. Ο στόλος θα περίμενε τους πυρπολητές έξω από το λιμάνι. Όμως στις 4 Ιουνίου κι ενώ ο στόλος είχε πλησιάσει στην Αλεξάνδρεια, έγινε αντιληπτός και παρά τον αντίθετο άνεμο τα πυρπολικά του μπήκαν στο λιμάνι αλλά η ατολμία των πυρπολητών να περάσουν στο εσωτερικό λιμάνι λόγω της εμφανούς αδυναμίας διαφυγής τους από εκεί μετά την κατάσταση συναγερμού που θα προκαλούνταν, δεν τους επέτρεψε να δράσουν. Το επόμενο πρωί ο ελληνικός στόλος αποχώρησε και κατευθύνθηκε στη Ρόδο ακολουθούμενος από μοίρα του αιγυπτιακού στόλου. Σαν να μην συνέβη τίποτα ο για όλα ανεύθυνος Cochrane έγραψε στην «Αντικυβερνητική Επιτροπή»:
«… Δεν έκρινα την ευκαιρίαν αρμοδίαν να ναυμαχήσωμεν· ο στόλος είχεν μεγάλην έλλειψιν τροφών και νερού…».
Τον Μάρτιο του 1828, ο Hastings με την «Καρτερία» βρισκόταν μαζί με τον Church στο Αιτωλικό σε μια κοινή προσπάθεια, στρατού ξηράς και ναυτικού, για την απελευθέρωση του Μεσολογγίου. Μετά από ατυχίες, έλλειψη συντονισμού και κακοκαιρίες η επίθεση έγινε και πάλι ασυντόνιστα στις 11 Μαΐου 1828. Σε αυτή την επίθεση ο ενθουσιώδης και παθιασμένος Hastings, πρωτοστατώντας στην επίθεση τραυματίστηκε στον βραχίονα. Δυστυχώς όμως το τραύμα επιμολύνθηκε και παρά τη μεταφορά του στη Ζάκυνθο, ο τολμηρός τριαντατετράχρονος Άγγλος Frank Abney Hastings, απεβίωσε. Κυβερνήτης της «Καρτερίας» μετά τον θάνατο του Hastings ανέλαβε ο Σμυρναίος πρώην ύπαρχος του πλοίου, Ιωσήφ Φαλάγγας.
Εκτός από την ατμοκίνητη κορβέττα «Καρτερία», από την αρχική παραγγελία στο αγγλικό ναυπηγείο Brent Shipyard Deptford on Thames στο Λονδίνο των έξι ατμοκίνητων πλοίων από το δεύτερο δάνειο, ακόμα μόνο δύο πλοία παραδόθηκαν στην Ελλάδα, η επίσης τροχήλατη ατμοκορβέττα «Επιχείρηση» (Enterprise) που έφθασε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1827 και ο επίσης ατμοκίνητος «Ερμής» (Mercury) που έφθασε στο Ναύπλιο τον Οκτώβριο του 1828 με κυβερνήτη τον φιλέλληνα πλοίαρχο Blacker (Μπλάκερ) και τον Cochrane τον οποίο όμως τότε ο Καποδίστριας έπαυσε αμέσως από όλα τα καθήκοντά του. Η ατμοκορβέττα «Ακαταμάχητος» (Invisible) καταστράφηκε στις δοκιμές του στον Τάμεση. Τα «Dasher» (Ορμητικός) και «Alert» (Συναγερμός) δεν καθελκύστηκαν ποτέ.
Η «Καρτερία», λόγω της στενής επίβλεψης της κατασκευής της από τον Hastings, στοίχισε στο ελληνικό κράτος 15.000 λίρες, που προπληρώθηκαν από το δεύτερο δάνειο. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι και τα άλλα παραγγελθέντα στο Λονδίνο ατμόπλοια θα κόστιζαν κι αυτά περίπου 15.000 λίρες το ένα, δηλαδή συνολικά ακόμα 75.000 λίρες, αυτά κόστισαν 145.000 λίρες. Δηλαδή περίπου 29.000 λίρες το καθένα. Τελικά όμως, παραδόθηκαν και μάλιστα εκπρόθεσμα, ακόμα μόνο δυο τροχήλατες ατμοκορβέττες, η «Επιχείρησις» και ο «Ερμής». Συνεπώς, αυτά κόστισαν 72.500 το ένα, αφού τα υπόλοιπα τρία δεν παραδόθηκαν ποτέ. Αυτό είναι ένα εξαιρετικό δείγμα της κατασπατάλησης του δεύτερου δανείου, αλλά ταυτόχρονα και της ακεραιότητας του πραγματικού φιλέλληνα Frank Abney Hastings που κατάφερε να φέρει σχετικά έγκαιρα την “Καρτερία” στην Ελλάδα, με κόστος μόνο 15.000 λίρες.
