Κυριακή, 16 Απριλίου 2023 21:00

Μια μεγαλοφυία

Γράφτηκε από τον
Μια μεγαλοφυία

Του Γιάννη Α. Μπίρη

Η Αναγέννηση είναι μια εποχή της ευρωπαϊκής ιστορίας, από τον 15ο μέχρι τον 17ο αιώνα, που καθορίζει τη μετάβαση από τον Μεσαίωνα στη νεότερη εποχή, αμφισβητώντας την κλασσική αρχαιότητα και συνδέθηκε με μεγάλες κοινωνικές αλλαγές.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι ο πληρέστερος εκφραστής της αφού το πολύπλευρο έργο του είναι η βάση της εξέλιξης των επιστημών και των τεχνών στην αναγεννησιακή περίοδο. Τον συναντούμε σε κάθε τομέα εξέλιξης της τέχνης και της επιστήμης. Η ζωγραφική, η γλυπτική, η αρχιτεκτονική, η μηχανική και γενικότερα η επιστήμη ακόμα και η ανατομία ήταν τομείς που προώθησε αυτός ο μοναδικός αναγεννησιακός άνθρωπος. Με πληθώρα εφευρέσεων, μελετών ακόμα και πτητικών μηχανών έδωσε ώθηση στην παγκόσμια γνώση.

Ήταν νόθος γιός του νοταρίου (συμβολαιογράφου) Πιέρο ντα Βίντσι και μιας χωρικής της Κατερίνα ντι Μέο Λίπι. Γεννήθηκε στις 15 Απριλίου 1452 στην Τοσκάνη, στο χωριό Αντσιάνο (Anchiano) κοντά στο Βίντσι (Vinci). Αρχικά, από το 1466, ο Λεονάρντο ανέλαβε βοηθός στο εργαστήριο του ζωγράφου Andrea del Verrocchio στη Φλωρεντία και εκεί εκπαιδεύτηκε στη ζωγραφική δίπλα του. Σε αυτή την εποχή της μαθητείας του, δίπλα στον Verrocchio, αποδίδεται και η «Παναγία με το γαρύφαλλο» που βρίσκεται στην παλαιά πινακοθήκη του Μονάχου.

Το 1481, μπήκε στην υπηρεσία του δούκα του Μιλάνου Ludovico Maria Sforza και εργάστηκε στον σχεδιασμό τεχνικών αλλά και έργων πολεμικής τέχνης. Από το 1495 μέχρι το 1498 δημιούργησε στο Μιλάνο, στην τραπεζαρία του μοναστηριού Santa Maria delle Grazie, το αριστούργημά του «ο Μυστικός Δείπνος». Για τη δημιουργία του ο Λεονάρντο εργαζόταν πολλές φορές από την αυγή μέχρι τη δύση ασταμάτητα μπροστά σε θεατές που πολλές φορές συνήθιζε να τους εξηγεί και τι ζωγράφιζε.

Για τον Σφόρτσα εργάστηκε στο Μιλάνο μέχρι το 1499. Μετά την πτώση του, ο Λεονάρντο πήγε για λίγο στη Βενετία όπου εργάστηκε ως στρατιωτικός αρχιτέκτονας για την οργάνωση της άμυνας της πόλης αλλά τον ίδιο χρόνο γύρισε στη Φλωρεντία. Δημιούργησε πλήθος αγιογραφιών και απεικονίσεων σε ναούς, παλάτια και παρεκκλήσια. Η σπουδή του στην απόδοση του φωτός ανέπτυξε μια νέα τεχνογνωσία, το «sfumato του Λεονάρντο». Η τέχνη του δηλαδή έφτασε σε τέτοιο επίπεδο ώστε να είναι αδύνατη η οπτική διαφοροποίηση και διάκριση μεταξύ των τόνων που αργά και με μαεστρία ο ζωγράφος αποδίδει το πέρασμα από το φως στο σκοτάδι. Παράδειγμα της εφαρμογής του sfumato από τον Λεονάρντο είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής (1513-1516) που βρίσκεται στο Λούβρο. Εκεί βέβαια δεσπόζει η Μόνα Λίζα, το άψογο πορτραίτο της της Λίζα Γκεραρντίνι, που το ξεκίνησε το 1503 και κατά μία εκδοχή το τελείωσε το 1518.

Αναμφισβήτητα το κύριο έργο ανατομίας του Λεονάρντο ήταν ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου». Ο Ρωμαίος συγγραφέας, αρχιτέκτονας και μηχανικός Μάρκος Βιτρούβιος Πολλίωνας (Marco Vitruvio Pollione) στην ανθρωπομορφική θεωρία του έβαλε τους κανόνες περί αναλογιών βασισμένος στο ανθρώπινο σώμα. Θεωρούσε ότι το ανθρώπινο σώμα -με τα χέρια σε έκταση- μπορούσε να χωρέσει σε έναν κύκλο και ένα τετράγωνο με κέντρο τον ομφαλό. Ο Λεονάρντο με τις μελέτες και μικροδιορθώσεις του απέδωσε τον «Άνθρωπο του Βιτρούβιου».

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι πέθανε στις 2 Μαΐου 1519. Το έργο του όμως είναι αιώνιο.


NEWSLETTER