Οι ομοιότητες είναι εκπληκτικές και τις περιγράφει με εξαιρετικά εύπληπτο τρόπο ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Κ. Λαμπρινουδάκης σε μια έκδοση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Η “αφήγηση” λοιπόν ξεκινά από την πρόθεση του δήμου να κάνει πλατεία (εδώ θέλει να την αναπλάσει): “Στο χώρο μπροστά από το Μητροπολιτικό ναό της πόλης της Νάξου υπήρχε μια μεγάλη μάνδρα που εξυπηρετούσε διάφορες δραστηριότητες. Το 1982 ο Δήμος της Νάξου, θέλοντας να διαμορφώσει πλατεία μπροστά από τη Μητρόπολη, πέτυχε την απαλλοτρίωση του χώρου από τον ΕΟΤ για το σκοπό αυτό”.
Ο κ. Λαμπρινουδάκης σημειώνει ότι “η περιοχή είναι πολύ γνωστός αρχαιολογικός χώρος” (όπως και η περιοχή της Υπαπαντής) και “για τους λόγους αυτούς προηγήθηκε αρχαιολογική έρευνα του χώρου από το 1982 έως το 1985, η οποία έφερε στο φως ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα” (κάτι το οποίο αρνούνται οι τοπικοί άρχοντες για την Καλαμάτα).
Η αξιολόγηση που ακολουθεί θα μπορούσε να αφορά την πλατεία Υπαπαντής: “Η κεντρική σημασία του για την αρχαία πόλη, η παλαιότητά του και η συνέχεια της ζωής που τεκμηριώνει μέσα στο κέντρο της σημερινής πόλης - η ιερότητα του τόπου συνεχίσθηκε τα χριστιανικά χρόνια με πέντε εκκλησίες που το περιέβαλαν και η ρυμοτομία ακολουθεί τον προσανατολισμό της μυκηναϊκής πόλης - όλα αυτά το καθιστούν πολύτιμο τεκμήριο του βάθους των ριζών της πόλης”.
Για τους λόγους αυτούς απορρίφθηκε η ιδέα της κατάχωσης (που την θεωρεί προτιμότερη για την Υπαπαντή το ΚΑΣ υπό την Μενδώνη): “Ετσι η θέση του ευρήματος, η σπανιότητά του, η επιστημονική, ιστορική, διδακτική και τοπική του αξία οδήγησαν στην άποψη ότι το σύνολο αυτό έπρεπε να διατηρηθεί επισκέψιμο και να διαμορφωθεί σε προστατευμένο και προσβάσιμο στο ευρύ κοινό χώρο. Η λύση, της διατήρησης σε κατάχωση, ώστε να αποδοθεί η πλατεία αποκλειστικά στη σύγχρονη χρήση, θα ακύρωνε την οποιαδήποτε βίωση της σημασίας των λειψάνων από το ευρύ κοινό και θα στερούσε την επιστημονική κοινότητα από την εποπτεία ενός πλήρους και σπάνιου τεκμηρίου”.
Αυτό δεν έγινε χωρίς προβληματισμός: “Βεβαίως τα υλικά από τα οποία συνίσταται, έθεσαν εξ αρχής πρόβλημα προστασίας και διαμόρφωσης”. Ο κ. Λαμπρινουδάκης στη συνέχεια περιγράφει τα σοβαρά προβλήματα που θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν και απέκλεισαν τις επιλογές “ο χώρος να είναι ανοιχτός και επισκέψιμος” ή “να τοποθετηθεί ελαφρύ ανοιχτό στέγαστρο”.
Και έτσι επιλέχθηκε “η διατήρηση και παρουσίαση των λειψάνων μέσα σε προστατευτικό κτίσμα, βυθισμένο στο έδαφος, με τη στέγη του στο σημερινό επίπεδο του εδάφους, έτσι ώστε αυτή να αποτελεί μέρος της διατηρούμενης πλατείας”. Εντοπίζοντας θετικά και αρνητικά ζητήματα, ο κ. καθηγητής προχωρεί και σε ουσιώδεις διαπιστώσεις: “Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι το προστατευτικό κτήριο αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό, παρά τα ιδιαίτερα έντονα καιρικά φαινόμενα κάποιων ετών. Τα λείψανα διατηρούνται χωρίς φθορά [...]
Η δεύτερη διαπίστωση είναι ότι έχουν εισπράξει ιδιαίτερα θετικά την παρέμβαση, για την οποία αρχικά ήταν πολύ εχθρικά διατεθειμένοι. Είχαν μαζευτεί πολλές υπογραφές εναντίον του έργου, αλλά σήμερα, οι ίδιοι δηλώνουν υπερήφανοι για το τεκμήριο “αρχοντιάς” - δηλαδή του ιστορικού βάθους της πόλης τους - που έχουν κοντά τους, και ικανοποιημένοι για την αναβάθμιση που επέφερε στη γειτονιά τους [...]
Μια τρίτη διαπίστωση είναι ότι η διαμόρφωση και έκθεση των λειψάνων ικανοποιεί και παιδεύει τους παντός είδους επισκέπτες από διάφορες ηλικίες, τάξεις και από διάφορα μέρη του κόσμου”.
Θα μπορούσαν να γίνουν και διαπιστώσεις για την Καλαμάτα και τις αρχαιότητες της Υπαπαντής, αν η δημοτική αρχή επέλεγε την ανάδειξη και προστασία και όχι το καταχώνιασμα με την εκ νέου ταφή τους.
