Από την άλλη, ο Μεσσήνιος πρόεδρος της ΕΛΣ Σάκης Θεοδωρόπουλος έχει προφανώς έναν παραπάνω λόγο να είναι ικανοποιημένος από τη σύμπραξη της μεθαυριανής πρεμιέρας - και με την ευκαιρία αυτή μιλά στην «Ε» για την πορεία του στο τιμόνι της Λυρικής Σκηνής, καθώς και για τις προοπτικές που της ανοίγονται.

Συνέντευξη στην Πέπη Αλευρά

Σάκης Θεοδωρόπουλος

- Ο μεγάλος πολιτιστικός θεσμός της γενέτειράς σας Μεσσηνίας, το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, ανταμώνει φέτος με τον μεγάλο πολιτιστικό οργανισμό που υπηρετείτε, την Εθνική Λυρική Σκηνή. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η συνάντηση κορυφής;

«To Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας είναι αναμφισβήτητα το σημαντικότερο πολιτιστικό φεστιβάλ που γίνεται στην ελληνική περιφέρεια. Στη πολύχρονη διαδρομή του με τη σπουδαία Βίκυ Μαραγκοπούλου στην καλλιτεχνική διεύθυνση, και βεβαίως με την υποστήριξη όλης της πόλης, κατάφερε να επιτύχει τον δυσκολότερο στόχο, για τα ελληνικά δεδομένα: να γίνει πραγματικά διεθνές. Το κοινό της Καλαμάτας είχε την ευκαιρία να θαυμάσει πρώτο, σημαντικές ομάδες χορού από όλο τον κόσμο, οι οποίες στη συνέχεια αναγνωρίστηκαν διεθνώς και πλέον θεωρούνται κορυφαίες. 

Ως άνθρωπος που παρακολουθεί τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, αλλά και ως Μεσσήνιος, είμαι υπερήφανος για το Φεστιβάλ της Καλαμάτας. Φέτος, που το Φεστιβάλ γυρίζει σελίδα με τη νέα του διευθύντρια, την Κατερίνα Κασιούμη -μια σημαντική προσωπικότητα του ελληνικού χορού-, έχουμε την χαρά να ανοίξουμε το πρόγραμμά του με μια εξαιρετική παράσταση του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το "Links", σε χορογραφία του νέου μας διευθυντή Μπαλέτου, Αντώνη Φωνιαδάκη. 

Χαίρομαι που το χαρακτηρίζετε ως μια "συνάντηση κορυφής" - δεν σας κρύβω ότι και για εμάς είναι πολύ ευτυχές, γιατί μία από τις πιο σημαντικές μας προτεραιότητες είναι να φέρουμε την Εθνική Λυρική Σκηνή σε κάθε σημείο της Ελλάδας. Και είναι αυτονόητο ότι δεν υπάρχει καλύτερη συνθήκη από τη συμμετοχή μας στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας και την παρουσία μας στο υπέροχο Μέγαρο Χορού της πόλης μας. Είμαστε βέβαιοι ότι και το κοινό του φεστιβάλ θα χειροκροτήσει θερμά το "Links", όπως συνέβη και στις παραστάσεις που δόθηκαν στην Αθήνα τον περασμένο Μάρτιο». 

- Η ΕΛΣ κλείνει τα 77 της χρόνια σε μία δύστοκη εποχή, όμως εμφανίζεται δημιουργική, δραστήρια και εξωστρεφής. Τι είναι αυτό που την τροφοδοτεί - και πώς προβλέπεται το μέλλον της;

«Η ΕΛΣ, παρά το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, βρίσκεται σε περίοδο απόλυτης ακμής. Με τον καλλιτεχνικό μας διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη στο τιμόνι του Οργανισμού και με όλους μας στο Διοικητικό Συμβούλιο να τον στηρίζουμε, έχουμε σημειώσει μεγάλα επιτεύγματα. Καταφέραμε να μηδενίσουμε το συσσωρευμένο χρέος του Οργανισμού μας, να διευρύνουμε το ρεπερτόριό μας, να πλησιάσουμε την κοινωνία, να συνεργαστούμε επί ίσοις όροις με σπουδαία ξένα θέατρα... Τα τελευταία χρόνια η ΕΛΣ αναγνωρίζεται ως ο κορυφαίος φορέας σύγχρονου πολιτισμού της χώρας μας. Οι παραστάσεις μας καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ πληρότητας μετά το άλλο, οι καλλιτεχνικές μας δράσεις και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα έχουν φθάσει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, ενώ η φήμη του Οργανισμού μας έχει περάσει τα ελληνικά σύνορα: Πολλά από τα κορυφαία διεθνή μέσα ενημέρωσης μας έχουν χαρακτηρίσει έναν Οργανισμό-πρότυπο, ο οποίος μέσα στο περιβάλλον της ελληνικής κρίσης κατάφερε, όχι μόνο να σταθεί όρθιος, αλλά και να διαπρέψει σε όλους τους τομείς. 

Η επικείμενη μετάβασή μας στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μέσα στους επόμενους μήνες, είναι το μεγάλο μας στοίχημα, αλλά και η μεγάλη μας ελπίδα - αφού από τις νέες μας εγκαταστάσεις θα είμαστε σε θέση να προσφέρουμε στο ελληνικό και διεθνές κοινό μια τελείως νέα εμπειρία θεάματος και ακροάματος. Η πρόσφατη ανεπίσημη πρεμιέρα της Εναλλακτικής μας Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στις 25 Ιουνίου, δημιούργησε τεράστια προσμονή και ενθουσίασε όσους κατάφεραν να εξασφαλίσουν το μαγικό χαρτάκι για την είσοδό τους στο χώρο».

- Πρωτοαναλάβατε ως αντιπρόεδρος Δ.Σ. της Λυρικής το 2009, ενώ από το 2012 έχετε τιμηθεί με τη θέση του προέδρου. Καταφέρατε να αναπτύξετε μια σχέση εμπιστοσύνης με όλους τους πολιτικούς προϊσταμένους σας. Πόσο δύσκολο είναι αυτό σε μια εποχή ραγδαίων πολιτικών αλλαγών; 

«Πράγματι φέτος συμπληρώνω 7 χρόνια στη διοίκηση της ΕΛΣ. Τα 3 πρώτα ως αντιπρόεδρος και ήδη 4 χρόνια ως πρόεδρος. Είναι βεβαίως σαφές πως η επιλογή των διοικήσεων των πολιτιστικών φορέων γίνεται από τον εκάστοτε υπουργό Πολιτισμού, όμως η ΕΛΣ αποτελεί τρανό παράδειγμα ότι η Ελληνική Πολιτεία επιβραβεύει τη σωστή διαχείριση και την αποτελεσματική διοίκηση. Από το 2009 έως σήμερα έχουμε συνεργαστεί χωρίς κανένα πρόβλημα με πολιτικούς προϊστάμενους από τη Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα θετικά οικονομικά και διαχειριστικά αποτελέσματα, η καλλιτεχνική ακμή του Οργανισμού και η εργασιακή ειρήνη θεωρώ πως είναι οι παράγοντες που έχουν συμβάλει στην επιτυχία του διοικητικού μας μοντέλου. 

Η τρέχουσα θητεία του Δ.Σ. είναι έως το 2018, οπότε και ευελπιστούμε ότι θα έχει ολοκληρωθεί η μετάβασή μας στις νέες μας εγκαταστάσεις στο ΚΠΙΣΝ και θα έχει ξεκινήσει η λειτουργία μας εκεί χωρίς προβλήματα. Παράλληλα αναπτύσσουμε σημαντικές πρωτοβουλίες για την επίλυση νομοθετικών ζητημάτων, την εξεύρεση πόρων και την οριστική έγκριση του οργανογράμματός μας, προκειμένου να λειτουργεί σωστά και απρόσκοπτα το μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας μας».

- Του χρόνου συμπληρώνονται 40 χρόνια απ' όταν σίγησε η μυθική φωνή της Μαρίας Κάλλας. Υπάρχουν σκέψεις στην Εθνική Λυρική Σκηνή για το πώς θα τιμηθεί η επέτειος, όχι μόνο στην Αθήνα ή το εξωτερικό, αλλά και στον τόπο καταγωγής της αξέχαστης ντίβας; 

«Οπως γνωρίζετε, η ΕΛΣ κάθε χρόνο και με κάθε ευκαιρία τιμά την ντίβα της όπερας η οποία αποτελεί χρυσή σελίδα στην ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η καλλιτεχνική διεύθυνση του Οργανισμού μας ετοιμάζει σημαντικές δράσεις, τις οποίες σύντομα θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε».

Αντώνης Φωνιαδάκης

- Το 22ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας ανοίγει με το τρίπτυχο έργο σας «Links», στο οποίο μεταξύ άλλων... συναντιούνται πρώτη φορά ο Μπαχ με τον Χέντελ. Πώς «συνδέονται» αυτοί οι κολοσσοί μεταξύ τους μα και με τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης;

«Το "Links" είναι μια "γέφυρα" ανάμεσα στον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και τον Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ: τους δύο κορυφαίους συνθέτες του μπαρόκ, οι οποίοι παρά το γεγονός ότι γεννήθηκαν την ίδια χρονιά -το 1685- με διαφορά μόλις ενός μήνα και μάλιστα σε κοντινές πόλεις, δεν συναντήθηκαν ποτέ όσο ζούσαν. Το έργο -το οποίο παρουσιάζεται με τη μορφή σπονδυλωτής παράστασης-  επιχειρεί να προσφέρει ένα "οικοσύστημα" συνάντησής τους, έστω σε συμβολικό, ποιητικό επίπεδο. Μια συνάντηση, συμβολική ή πραγματική, ενίοτε δημιουργεί μια νέα ωσμωτική δυναμική, επιφέροντας μια δόνηση που συνταράζει και μεταμορφώνει. Η μουσική του Μπαχ και του Χέντελ δημιουργεί από μόνη της ένα τοπίο στο χώρο, με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και θεατρικότητα. Συνδέει συναισθήματα και εντυπώσεις που εναλλάσσονται ανάμεσα στο "πομπώδες" και το εκρηκτικό, όπως στο πρώτο μέρος του έργου μου, το "Selon Désir" με τα "Κατά Ματθαίον” και “Κατά Ιωάννη Πάθη”, έως την εσωστρέφεια και τη μελαγχολία που διακρίνει, για παράδειγμα, το τρίτο μέρος, το "Links", που είναι "ήσυχο" μουσικά και κινησιολογικά. Μιλάμε για ένα τοπίο δυσανάλογο, πολυμορφικό, στο οποίο τελικά όλα έχουν σχέση και "συνδέονται" μεταξύ τους. 

Υπάρχει όμως κι άλλη μια "γεφύρωση": Αφορά τη σύνδεση της εποχής του μπαρόκ με το σήμερα. Παρότι η μουσική μπαρόκ μπορεί να μην έχει σχέση ακριβώς με την εποχή μας, έχει όμως σχέση με την ανάγκη μας -σήμερα- να θυμόμαστε την ομορφιά που έχει χαθεί. 

Τέλος, η "συνάντηση" ανάμεσα στους δύο μουσουργούς προεκτείνεται και αντανακλά και μια επιπλέον σύνδεση: τη δική μου με την ομάδα. Πρόκειται για την αιώνια συναρμογή του δημιουργού με τον ερμηνευτή». 

- Ως χορευτής αγγίξατε υψηλές κορυφές, αλλά εδώ και πολύ καιρό έχετε αφιερωθεί αποκλειστικά στη χορογραφία. Πώς θα περιγράφατε -σε ειδικούς και μη- την τεχνοτροπία σας, τη χορογραφική σας υπογραφή; 

«Θα τη χαρακτήριζα γρήγορη, ρευστή, "κυκλική", χωρίς γωνίες. Με ενδιαφέρει η σχέση ταχύτητας και χρόνου. Μπορεί οι ταχύτητες στην κίνηση που ζητώ να δυσκολεύουν τους χορευτές, ωστόσο η ταχύτητα καθαυτή και η ρευστότητα βοηθάνε την κίνηση να απελευθερωθεί, να χαλαρώσει. 

Αυτό που ζητώ είναι να έχουν οι χορευτές καλό συντονισμό των άκρων ενώ παραμένουν παρά πολύ κοντά στο έδαφος. Να είναι εύπλαστοι, με δυνατό το κέντρο τους και παράλληλα με ευκρίνεια κινήσεων στα μέλη. 

Δεν ξεκινώ να χορογραφώ πατώντας πάνω σε συγκεκριμένα -προδιαγεγραμμένα- μοτίβα ή σε μια ήδη διαμορφωμένη ιδέα. Για παράδειγμα στο "Links" βουτάω στη μουσική και καλπάζω μαζί της, δεν χρησιμοποιώ τις γνωστές αντιστίξεις του σύγχρονου χορού, όπου κυριαρχούν η λιτότητα και οι αντιφάσεις· δεν αντιστέκομαι σ’ αυτό που ακούω, αλλά το μεταφράζω, έτσι ώστε να γίνει μια παράλληλη παρτιτούρα. 

Ο Μορίς Μπεζάρ, με τον οποίο έχω δουλέψει και στον οποίο οφείλω το πώς λειτουργώ σήμερα ως χορογράφος, ενδιαφερόταν περισσότερο για τη "δημιουργικότητα" του χορευτή και όχι τόσο για την τεχνική αρτιότητα - ήθελε οντότητες πιο ολοκληρωμένες, από χορευτές τεχνικά τέλειους. Σταθερό παραμένει το αίτημά μου ο χορευτής να μεταφέρει την αίσθηση ενός οργανισμού σε εγρήγορση, που αντιδρά άμεσα σε ερεθίσματα μουσικά, δραματουργικά, συναισθηματικά. Με ενδιαφέρει το σώμα να είναι ξύπνιο, ζωντανό, αλλά χωρίς να χάνει την ευαισθησία του, την "ανθρωπιά" του. 

Συνήθως αποκαλώ το είδος του χορού που με ενδιαφέρει "καθαρό χορό", σωματικό. Είναι ένας χορός που απέχει πολύ από το όποιο "σόου". Απαιτεί πνευματικότητα και έντονη διανοητική επεξεργασία, τόσο για τη δομή και την επεξεργασία της σύνθεσης όσο και για τη δουλειά της ερμηνείας της από τους χορευτές».

- Ποιες είναι οι επιθυμίες και οι προτεραιότητές σας για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, και πώς θα επιβιώσουν μέσα στη δυσμενή οικονομική πραγματικότητα της χώρας; 

«Διανύω μια περίοδο της ζωής μου που θέλω να αναμετρηθώ με κάτι μεγάλο σε μέγεθος και πρόκληση. Και το ζητούμενο σε ένα κρατικό μπαλέτο -η αληθινή πρόκληση- είναι να βρεθεί ο κοινός τόπος, ο τρόπος να ασπάζεται ο ένας το χορογραφικό όραμα του άλλου, με κατανόηση και διάθεση ρίσκου από όλες τις πλευρές. 

Είμαι έτοιμος να συμπορευτώ και να πολεμήσω πλάι στο υπάρχον έμψυχο καλλιτεχνικό υλικό, και δεν φοβάμαι ούτε να δω τι έχω μπροστά μου, ούτε να συνομιλήσω μαζί του. 

Προτεραιότητα μου, με αφορμή τη νέα καλλιτεχνική περίοδο αλλά και τη μεταστέγαση στο ΚΠΙΣΝ, είναι να αφουγκραστώ τις δυνατότητες και να απαιτήσω ανάλογη δουλειά και προετοιμασία απ’ όλους, εμού συμπεριλαμβανομένου. Επιθυμία μου είναι να φέρω το Μπαλέτο της Λυρικής σε επαφή με καλλιτέχνες διεθνούς διαμετρήματος, κάτι που θα φέρει μακροπρόθεσμα σημαντικά οφέλη. 

Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να κινηθούμε σύμφωνα με την πραγματικότητα, δηλαδή στο μέτρο που και ο ευρύτερος Οργανισμός είναι έτοιμος τεχνικά αλλά και πνευματικά. Δεν βιάζομαι. Αλλωστε, ποτέ κάτι βίαιο ή απότομο δεν είχε θετικά αποτελέσματα. Προτιμώ τα προσεκτικά βήματα και τους χαμηλούς τόνους. Η θητεία μου είναι τριετής, και ο χρόνος αυτός πιστεύω είναι ικανός. Θα είναι μια περιπέτεια, δύσκολη ενδεχομένως, αλλά ερεθιστική. Μια περιπέτεια μέσα σε όλες όσες ζει η χώρα».

Πρεμιέρα του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με το «LINKS» από το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε χορογραφία Αντώνη Φωνιαδάκη 

Παρασκευή 15 και Σάββατο 16 Ιουλίου Μέγαρο Χορού - Κεντρική Αίθουσα, 10 μ.μ.

Μουσική: Γ.Σ. Μπαχ, Γ.Φ. Χέντελ, Ζ. Ταρρίντ, Σκηνική εγκατάσταση: Α. Φωνιαδάκης - Σ. Μπιρμπίλης, Φωτισμοί: Σ. Μπιρμπίλης • Κοστούμια: Τ. Σοφρονίου