Ψυχή της παράστασης (σκηνοθέτρια αλλά και πρωταγωνίστρια-μητέρα που ψυχορραγεί, αποκαλύπτοντας τη ζωή σε όλες της τις διαστάσεις) είναι η Σοφία Φιλιππίδου. Οπως μας λέει, κόπιασε από πέρυσι να φτιάξει την επταμελή της «οικογένεια» και να στήσει αυτή τη «χειροποίητη» παράσταση, την οποία φωτίζουμε σήμερα εδώ μέσα απ' τα μάτια των βασικών συντελεστών της.

Συνέντευξη στην Πέπη Αλευρά

- Εσείς σκηνοθετείτε την παράσταση, αλλά ταυτόχρονα ενσαρκώνετε και τη μητέρα που «καθώς ψυχορραγεί» στήνει ουσιαστικά όλο το σκηνικό του έργου. Πού συναντιούνται μέσα σας αυτοί οι δύο ρόλοι;

Σοφία Φιλιππίδου

«Oι ρόλοι μάνας - σκηνοθέτριας συναντιούνται στο επίπεδο της προεργασίας για να γίνει το έργο... Ηδη από το Φεβρουάριο του 2016, όταν αποφασίστηκε να ανέβει η παράσταση, άρχισα να φαντάζομαι τα παιδιά μου και να κάνω το θίασο. Κάθε συνάντησή μου με τους ρόλους-ηθοποιούς ήταν μια συνάντηση με τα "χαμένα" παιδιά μου, τον "άντρα" που δεν αγάπησα, και τη μονάκριβη κόρη μου, την Ντιούη Ντελ. Το ταξίδι για να φτιάξω  τον θίασο ήταν μακρύ, επίπονο, αλλά γεμάτο εμπειρίες. Οταν έγινε ο θίασος ένιωσα μεγάλη χαρά και περηφάνια που είχα πια την "οικογένειά μου"...

Η Αντυ Μπάντρεν αγαπάει τα παιδιά της με έναν παράξενο, σκληρό, απόλυτο τρόπο. Θέλει να είναι δικά της, αλλά έχει συνείδηση πως ποτέ δεν θα είναι, αφού μέσα τους κυλάει ξένο αίμα· υπέροχη η φράση: "Αίμα καυτερό που κυλούσε ξένο από το δικό μου και ξένο αναμεταξύ τους, το καθένα του κλεισμένο στην εγωιστική του σκέψη και την ανάγκη, όλοι ξένοι αναμεταξύ μας". Τα έδερνε από μικρά με τη βέργα για να ενώσει αμετάκλητα το αίμα της με το δικό τους, όπως λέει. Εγώ ως σκηνοθέτρια... δεν ήμουν σε αυτό το επίπεδο σκληρή! Προσπάθησα να πείσω τα παιδιά για τις προθέσεις μου, να τους εξηγήσω τι θέλει να πει το έργο, τι θέλω να πω εγώ μέσα από το έργο, ερμήνευσα κάθε χαρακτήρα χωριστά και επιδίωξα να κερδίσω την εμπιστοσύνη τους. Αυστηρή ήμουν, ναι, όταν χρειάστηκε... Το ρόλο της μάνας τον έπαιξα, ναι, αλλά δεν έχει αυτό καμία σχέση με το να έχεις δικά σου παιδιά· ούτε κατά διάνοια. Εγώ παρέμεινα η σκηνοθέτρια - ηθοποιός, και αυτοί, οι αγαπημένοι μου συνεργάτες που με πίστεψαν και με ακολουθήσαν στο τελευταίο ταξίδι με την άμαξα, τα μουλάρια και το κιβούρι μου στο πέρασμα από το φουσκωμένο ρέμα. Γι' αυτό τους ευχαριστώ όλους... Η παράσταση είναι και δική τους».

- Ενας πατέρας - τέσσερις γιοι - μια κόρη - μια νεκρή μητέρα: ένα μεγάλο κλασικό κείμενο που, εκτός από το τραγικό στοιχείο, αναδεικνύει επίσης το τετριμμένο, το άθλιο, το ποιητικό, αλλά και το γελοίο. Ποιος είναι ο μέγας «πρωταγωνιστής» της ιστορίας;

Μιχάλης Καλιότσος 

^{(Υποδύεται τον Ενς, τον σύζυγο της Αντυ Μπάντρεν και πατέρα των τεσσάρων από τα πέντε παιδιά της οικογένειας.)}

«Νομίζω πως ο μέγας πρωταγωνιστής του έργου είναι η ίδια η ζωή. Οπως όλα τα μεγάλα και διαχρονικά κείμενα, έτσι και το "Καθώς ψυχορραγώ" του Φώκνερ είναι ταυτόχρονα τραγικό και κωμικό. Στην ιστορία μας η βασική ιδέα που διέπει όλο το έργο είναι ο θάνατος, θα έλεγε κάποιος. Ομως ο Φώκνερ παρουσιάζει το θάνατο μέσα από το φως και την αισιοδοξία. Το ταξίδι της οικογένειας για την ταφή της Αντυ Μπάντρεν στο πατρικό της είναι για τον καθένα τους ένα οδοιπορικό ταξίδι αυτογνωσίας. Θέλουν όλοι τους να εκπληρώσουν μια επιθυμία, μικρή η μεγάλη δεν έχει σημασία αυτό. Σημασία έχει η κινητήρια δύναμη που τους ωθεί να προχωρήσουν για αυτή τους την επιθυμία, να κινηθούν, και εντέλει να συν-κινηθούν μέσα από τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στη διαδρομή τους. Και αυτό κατά την γνώμη μου είναι και το ελπιδοφόρο μήνυμα του έργου: Οτι η ζωή (δοσμένη μέσα από τα μάτια της νεκρής Αντυ Μπάντρεν) είναι μια συνεχής κίνηση προς τα εμπρός. Αν χαθεί αυτή η επιθυμία, χάνεται και η όρεξη για ζωή. Και οι ήρωες του έργου μας έχουν πολλή όρεξη να ζήσουν!».

Μορφέας Παπουτσάκης 

^{(Παίζει τον πρωτότοκο γιο, τον Κας το μαραγκό, που φτιάχνει το κιβούρι της μάνας του για τη μεταφορά της).}

«Συμφωνώ κι εγώ ότι ο μεγάλος πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι η ίδια η ζωή: ένας αέναος κύκλος, δοσμένος μέσα από υπερβατικές και συνάμα απλές παρομοιώσεις που έχουν αντληθεί από τη φύση. Mε εξαιρετική μαεστρία ο Φώκνερ μιλά για τη φύση των ανθρώπων πότε σαν ένα ερωτικό χάδι από τον αέρα, ποτέ σαν βίαιο κούτσουρο παρασυρμένο από τα ορμητικά νερά του ποταμιού, και πότε σαν μια φωτιά που καταστρέφει αλλά και εξαγνίζει όποιον μπορεί να αφεθεί στη ροή της ζωής. H μεγαλύτερη μαεστρία του Φώκνερ είναι όμως ότι το κείμενο είναι σαν ένα κωδικοποιημένο αλχημιστικό παζλ: Δεν δίνει απευθείας το μήνυμα, αλλά μας βάζει να οδηγηθούμε μόνοι μας, μέσα από τις λέξεις... στις λέξεις που δεν ειπώθηκαν, προκαλώντας τον καθένα από εμάς να ανακαλύψει το βάθος των εννοιών με πρίσμα τον ίδιο του τον εαυτό. Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο, που το θεωρώ ενδεικτικό για τη μαγεία του τρόπου γραφής του Φώκνερ: "Zωές σπαταλημένες μέσα στη σιωπή και την απραξία... Aν δεν έρθει ο καιρός να νιώσεις τις λέξεις... Μάταια τις κολλάμε ο ένας πάνω στον άλλο"».

- Tι συναισθήματα, μνήμες ή σκέψεις σάς ανακίνησε η συμμετοχή σε αυτή την παράσταση, με το συγκεκριμένο κείμενο και τους συγκεκριμένους συνεργάτες;

Κώστας Βασαρδάνης 

^{(Υποδύεται τον δευτερότοκο γιο που όμως πρωταγωνιστεί στην παράσταση. Είναι ο σαλός, που βλέπει πέρα από τα πράγματα· ο διορατικός επαναστάτης που κλείνεται στο άσυλο για τους τρελούς.)}

«Ηταν πολύ σημαντικό για μένα ότι μου δόθηκε η ευκαιρία να έρθω σε επαφή με αυτό το λογοτεχνικό έργο το τόσο σημαντικό, βαθύ και "δύσβατο". Ενα βιβλίο που πιθανόν να μη διάβαζα ποτέ (παρόλο που υπήρχε στη βιβλιοθήκη μου) αν δεν έπρεπε να  ασχοληθώ επαγγελματικά μαζί του. Χρειάστηκε να διαβάσω ξανά και ξανά το βιβλίο για να καταλάβω ακόμα και τα στοιχειώδη σε κάποια του σημεία. Και βεβαίως, μετά το ξεκαθάρισμα του "στόρι", να δω τον τρόπο γραφής, τη γλώσσα του, τις τόσο ευαίσθητες και διεισδυτικές σκέψεις του συγγραφέα, το ύφος και το βαθύτερο κλίμα του... Οσον αφορά τη συνεργασία μου με τους συγκεκριμένους συνεργάτες, χάρηκα που είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω σε μια "χειροποίητη" παράσταση, όπως τη χαρακτηρίζει η Σοφία Φιλιππίδου. Εργαζόμενος συστηματικά στο θέατρο ως επί το πλείστον σε πιο "επαγγελματικές" παραστάσεις (τις οποίες, βεβαίως, καθόλου δεν απαξιώνω) η επαφή μου με το χειροποίητο της προετοιμασίας για το ανέβασμα του "Καθώς Ψυχορραγώ" ήταν συγκινητική, χρήσιμη και αναζωογονητική».

Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος 

^{(Παίζει τον τρίτο γιο, τον Τζιούελ, που γεννήθηκε από τον έρωτα της Αντυ Μπάντρεν με τον παπά του χωριού: «Σαν ξένο απ' τα άλλα τα παιδιά, τον έβγαλα "στολίδι"» λέει η ίδια.)}  

«Η συναναστροφή με αυτό το κείμενο μου δημιούργησε από την πρώτη στιγμή έντονα συναισθήματα, μνήμες και σκέψεις. Πρόκειται για μια απόλυτα ρεαλιστική στιγμή μιας πολυμελούς οικογένειας, δοσμένη όμως με τόση ποίηση… Πάντοτε έβρισκα την ευκαιρία να καταφεύγω στην ποίηση όταν όλα έμοιαζαν τόσο πεζά. Γιατί στην ουσία, όταν χάνεις τη μητέρα σου, έχεις την ευκαιρία να γίνεις ένας ρομαντικός ήρωας που έρχεται αντιμέτωπος με τα σπουδαιότερα ιδανικά. Είναι πολύ σημαντικό και σπουδαίο αυτό στη ζωή μας, αλλά και στην τέχνη... Κι αυτό το έργο είναι μια φέτα ζωής, με ανθρώπους που θα μπορούσαν να μην είχαν σημασία, αλλά που τελικά καταλήγουν να είναι οι απόλυτοι πρωταγωνιστές! Ετσι νιώθω κι εγώ καθημερινά για μένα! Και κάπως έτσι συνεχίζω... Οσο για τους συνεργάτες μου; Τους ευχαριστώ που με βοηθούν, μιας και μου δίνουν χώρο για να σκεφτώ, να νιώσω, να καταλάβω και να εκφραστώ».

- Σύμμαχος ή θύτης είναι η μητέρα για τη μοναδική της κόρη πλάι σε τέσσερις γιους... έναν αιώνα πριν στον αμερικάνικο Νότο, μα και σε άλλες παραδοσιακές κοινωνίες;

Ελενα Μεγγρέλη

^{(Υποδύεται την Ντιούη Ντέλ, τη μοναδική κόρη της Αντυ Μπάντρεν)}

«Η σχέση μητέρας - κόρης είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό και πολύπλοκο στο έργο μας, το οποίο διαδραματίζεται στον αμερικάνικο Νότο, μα και διαχρονικά, σε όλες τις παραδοσιακές αλλά και σύγχρονες κοινωνίες. Η μητέρα είναι το θηλυκό πρότυπο της κόρης... Συνειδητά η ασυνείδητα, μέσα από τη μητέρα η κόρη γνωρίζει τη γυναικεία φύση. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στις γυναίκες της οικογένειας Μπάντρεν, όπου η κόρη δρα σαν ένας καθρέφτης της μάνας. Σε αντίθεση με τα αγόρια της οικογένειας, η Ντιούη Ντελ μοιάζει σαν μια φυσική προέκταση της μητέρας της. Είναι μάλιστα ανοιχτή στη σεξουαλικότητά της και στα καλέσματα της φύσης της, όπως ακριβώς και η μητέρα της στα νιάτα της. Καθώς η Αντυ Μπάντρεν ψυχορραγεί, οι ρόλοι αντιστρέφονται και τη φροντίδα της εύθραυστης μάνας την αναλαμβάνει η κόρη. Κι όταν η Αντυ φεύγει από τη ζωή, ο δεσμός τους αλλάζει πάλι μορφή, αλλά παραμένει ισχυρός. Είναι μία διά βίου σχέση όπου η μητέρα, ακόμα και απούσα, με έναν μεταφυσικό σχεδόν τρόπο παρηγορεί, ησυχάζει και συμβουλεύει...».

 - Μια αγροτική οικογένεια μαζεύει τις αρετές και τις κακίες της γύρω απ' το φέρετρο της μάνας και την ξεπροβοδίζει ως τον τόπο που γεννήθηκε, για να τη θάψει. Τι από την υπόθεση αυτή παραμένει και σήμερα συγκλονιστικό;

Μιχαήλ Ταμπακάκης 

^{(Παίζει τον μικρό γιο των Μπάντρεν, το στερνοπούλι τους τον Βάρνταμαν)}

«Το γεγονός ότι ο άνθρωπος ό,τι κι αν γίνει συνεχίζει να ζει, να πηγαίνει παρακάτω, να μεγαλώνει... Οπως γίνεται και στο έργο: Ο πατέρας φέρνει καινούργια μητέρα στην οικογένεια λίγο μετά την ταφή της γυναίκας του. Είναι το ένστικτο της επιβίωσης! Πέθανε η μάνα, άρα (σύμφωνα με τη λογική του πατέρα) πρέπει να αντικατασταθεί, αν μπορούμε να το θέσουμε κάπως πιο πρακτικά. Συγκλονιστικό... Ο άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται μετράει αντίστροφα για το θάνατό του. Ουσιαστικά η ζωή μας είναι μια διαρκής ενασχόληση με "κάτι", προκειμένου να "ξεχάσουμε" ότι κάθε μέρα που περνάει οδεύουμε όλο και πιο κοντά στο θάνατό μας».

Ελεύθερη απόδοση - διασκευή κειμένου: Χλόη Κολύρη

«Θέατρο της οδού Κυκλάδων - Λευτέρης Βογιατζής»

Δευτέρα - Τρίτη 9 μ.μ.

Κρατήσεις: 210 8217877 και ticketservices.gr