Πέμπτη, 07 Μαρτίου 2013 08:00

Η ιστορία του Νησιώτικου Καρναβαλιού (μέρος 23ο)

Η ιστορία του Νησιώτικου Καρναβαλιού (μέρος 23ο)

Το 1959 οι εκδηλώσεις αναγγέλλονται ενθουσιωδώς, ενώ ξεκινά ουσιαστικά η προεκλογική περίοδος για τις δημοτικές εκλογές της 5ης Μαΐου (200): "Πυρετώδεις προετοιμασίες γίνονται στην γείτονα Μεσσήνη για τη μεγάλη τοπική γιορτή της Καθαράς Δευτέρας κατά την οποία ο μεν πατροπαράδοτος Νησιώτικος Καρνάβαλος θα κηρύξει επισήμως την έναρξι του αγώνος των δημοτικών εκλογών, η δε κρεμάλα  που θα στηθή στο σύνηθες σημείον της πόλεως, θα δεχθεί πλήθος παρασπόνδων του γνωστού Νησιώτικου εθίμου.

 

Οπωσδήποτε χιλιάδες συμπολιτών θα συρρεύσουν κατά την ημέρα αυτήν στη Μεσσήνη για να γιορτάσουν τα κούλουμα, αλλά και να απολαύσουν τους γραφικούς υπαίθριους χορούς των φουστανελλοφόρων, υπό τους ήχους της πίπιζας και του νταουλιού. Λέγεται ότι επικεφαλής των Νησιωτών τσολιάδων θα είναι ο γνωστός μπαρμπα-Σίμος, που διακρίνεται για την ευλυγισία του σώματός του και τα καταπληκτικά χορευτικά τσαλίμια του…".
Η κακοκαιρία όμως σημαδεύει και πάλι τις εκδηλώσεις (201): "Στο Νησί την Καθαρά Δευτέρα δεν εσημειώθη η κίνησις που παρετηρείτο άλλοτε. Σ’ αυτό συνετέλεσε και η κακοκαιρία που δεν επέτρεψε στους Καλαματιανούς να ξεχυθούν προς τη γείτονα".


ΤΟ 1960

Το 1960 αρχίζει με ένα χορό για την κατασκευή σχολείου στη Μεσσήνη (202): "Σπανίζουν πράγματι τέτοιες επιτυχίες σε χοροεσπερίδες σαν την προχθεσινήν του Σαββάτου που δόθηκε στην αίθουσα "Τιτάνια" υπέρ της θεμελιώσεως διδακτηρίου στο Νησί. Την σπάνια αυτή επιτυχία την αποδίδουμε σε δύο παράγοντας: Ο πρώτος είναι το κορύφωμα κόπων των συμπαθών μας εκπαιδευτικών της στοιχειώδους της πόλεώς μας. Ο δεύτερος είναι η πλήρης κατανόησις του ιερού σκοπού για τον οποίο εδίδετο η χοροεσπερίς, ευχάριστον δηλαδή φαινόμενον, το οποίο φανερώνει πως ο πολιτισμένος κόσμος επικροτεί κάτι το ευγενές, κάτι το απαραίτητον που πρέπει να γίνη στον τόπον του. Εκείνο δε εν ολίγοις που διεπίστωσα το προχθεσινό βράδυ, είναι η υλική και ηθική προθύμως συμπαράστασις των κατοίκων του Νησιού δίπλα  από τους δημιουργούς της προχθεσινής βραδυάς αγαπημένους μας εκπαιδευτικούς. Να γιατί πρόθυμα τα καταστήματα της πόλεως που αν και διανύουν την κρισιμωτέραν ανεργίαν προσέφεραν πρόθυμα διάφορα εκλεκτά δώρα τα οποία διά κληρωτίδος εδόθησαν στους τυχερούς της βραδυάς.
Τον χορόν ετίμησαν διά της παρουσίας των ο επιθεωρητής κ. Καφετζής μετά της συζύγου του, ο μοίραρχος και η κ. Παπανικολοπούλου, ο υπομοίραρχος και η κ. Καμπανάρη, ο αγρονόμος και η κ. Κυριακού, ο δ/ντης της Εθνικής Τραπέζης και η κ. Παλυλοπούλου, ο κ. και η κ. Τρ. Πανουσοπούλου, ο κ. και η κ. Αγγ. Αναγνωστοπούλου, ο κ. και η κ. Δ. Σπανού, ο κ. και η κ. Γ. Τρύφωνα, ο κ. και η κ. Θάνου Κρεμμυδά, ο κ. Τάκης Κρεμμυδάς μετά της μνηστής του, ο κ. και η κ. Κ. Ανδριανοπούλου, ο κ. και η κ. Κ. Μουντούρη, ο κ. και η κ. Στ. Λούπα, ο κ. και η κ. Ανθούλη, ο κ. και η κ. Τρ. Μαυρομμάτη, ο κ. Καρακαϊδός μετά του υιού του και της κόρης του, ο κ. και η κ. Τάκου Τζώρτζη, ο κ. Ν. Τσερπές, ο κ. Λ. Αντωνόπουλος, ο κ. και η κ. Γ. Γαλανοπούλου, ο κ. και η κ. Κ. Θεοδωροπούλου συμβ/φου, ο κ. και η κ. Κ. Θεοδωροπούλου δικηγόρου, ο κ. και η δις Σκορδάκη, ο κ. και η κ. Π. και Α. Παναγοπούλου, ο κ. και η κ. Π. Ροϊδάκη, ο κ. και η κ. Β. Αργυροπούλου, ο κ. και η κ. Στ. Καυκά, οι κ. και οι κ. Δ. και Ν. Κουρή, ο κ. και η κ. Γ. Ξυραφά, ο κ. και η κ. Πλουμίδου, ο κ. και η κ. Δ. Κούτσικα, ο κ. και η κ. Ασ. Καρελά, ο κ. και οι δίδες Γ. Μητροπούλου, ο κ. Ε. Παυλής, ο κ. και η κ. Μ. Κότσιρα, ο κ. και η κ. Ν. Θωμοπούλου, ο κ. και η κ. Β. Ντρε, ο κ. Τ. Κουλέτσης, ο κ. Γεώργιος Πανόπουλος, ο κ. και η δις Γ. Βασιλοπούλου, ο κ. Σπ. Σοφιανός, η κ. Στέλλα Κουζή, η καθηγήτρια δις Ζαλμά, ο κ. Μιχάλης Γεωργιόπουλος, ο κ. Μακαρούνης, ο κ. και η κ. Ηλία Καλογεροπούλου, ο κ. και η κ. Ανδρ. Καλογεροπούλου, ο κ. και η κ. Αννα Φωτεινάκη, ο κ. και η κ. Β. Καλογεροπούλου, ο κ. και η κ. Μαντζουνέα, ο κ. και οι δίδες Μπίρη, ο κ. Β. Κορδονούρης, ο κ. Μίμης Οικονομόπουλος, ο κ. και η κ. Σταύρου Παπακώτση, ο κ. Θ. Ζαφειρόπουλος, ο κ. Γ. Τασσόπουλος, ο κ. και η κ. Π. Γαλανοπούλου, ο κ. και η κ. Α. Θεοδωροπούλου, ο κ. Δ. Πολύδωρας μετά της μνηστής του, ο κ. Π. Αργυροπανάγος, ο κ. και η κ. Ντίνου Κορύζη, ο κ. και η κ. Γ. Δούβου, ο κ. και η κ. Β. Παναγιωτοπούλου, ο κ. και η κ. Η. Δημητροπούλου, ο κ. και η κ. Π. Σταυροπούλου, ο κ. και η κ. Α. Σταυροπούλου, ο κ. Σ. Νικολακόπουλος μετά της μνηστής του, ο κ. και η κ. Χ. Κόλλια και άλλοι πολλοί από τους οποίους ζητώ συγγνώμην διά την τυχόν παράλειψίν των. Διεκρίθησαν εις τους ελληνικούς χορούς ο μοίραρχος κ. Παπανικολόπουλος, ο υπομοίραρχος κ. Καμπανάρης, ο αγρονόμος κ. Κυριακός ο οποίος εχειροκροτήθη στο τσάμικο, ως επίσης και ο καθηγητής κ. Σπανός κ.ά.
Ο χορός ο μοναδικός σε τάξη διήρκεσε με συνεχές και αυξανόμενο κέφι μέχρι πρωίας. Αξίζει λοιπόν κάθε έπαινος στους δημιουργούς της ωραίας αυτής βραδυάς, δημοδιδασκάλους και δημοδιδασκάλισσες που γι' αυτούς η προϊσταμένη τους αρχή πρέπει νά'ναι υπερήφανη.

Πότης Λουκάκος"

Τα πράγματα με το καρναβάλι έχουν αλλάξει. Στις δημοτικές εκλογές του 1959 αναδείχθηκε δήμαρχος ο Δημ. Κούτσικας και ο δήμος μπαίνει ενεργά στην υπόθεση της οργάνωσης του καρναβαλιού. Η διαφήμιση για πρώτη φορά μπαίνει στις εκδηλώσεις και τα άρματα μοιράζουν σοκολάτες, τσιγάρα και άλλα προϊόντα (203): "28 και 29 Φεβρουαρίου. Γλέντι, ξεφαντώματα θα απολαύσετε στην Μεσσήνη. Παρέλασις αρμάτων, σοκολατοπόλεμος, τσιγάρα άφθονα από βιομηχανίες. Εθνικοί χοροί, φαντασμαγορικά πυροτεχνήματα. Γέλια ακράτητα, χαρά που δίνει ενθουσιασμό στη ζωή. Κρέμασμα.

Η Οργανωτική Επιτροπή Μεσσήνης"

Ανακοινώνεται αναλυτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων (204):

"Αποκρηές στη Μεσσήνη
Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 1960
Εύθυμοι χοροί φουστανελλοφόρων, ντομινοφόρων, Αμαλιών κ.λπ. γύρω από τις φωτιές μέχρι πρωίας.
Καθαρά Δευτέρα
Ωρα 11 π.μ. μεγαλοπρεπής παρέλασις του καρναβάλου προπορευομένης της Φιλαρμονικής και πλαισιούμενου διά διαφημιστικών αρμάτων, φουστανελλοφόρων κ.λπ. Εκφώνησις του πανηγυροσατυρικού λόγου της ημέρας από εξώστην της κεντρικής πλατείας.
Κατά την διάρκεια της παρελάσεως θα γίνει και σοκολατοπόλεμος και παστελοπόλεμος με παστέλια του γνωστού εργοστασίου Παπαδοπούλου.
Ωρα 4 μ.μ. παρελάσεις φουστανελλοφόρων, ντομινοφόρων, Αμαλιών, Καρναβάλου, διαφημιστικών αρμάτων, χιουμοριστικών και σατυρικών ομάδων κ.λπ. υπό τους ήχους της Φιλαρμονικής και λαϊκών οργάνων, ενώπιον της Ελλανοδίκου Επιτροπής προ βράβευσιν.
Ειδικό δε βραβείο θα δώσει και η Ελληνική Περιηγητική Λέσχη, κλιμάκιο της οποίας θα επισκεφθεί την Μεσσήνην.
Ωρα 7 μ. μ. καύσις φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων και εν συνεχεία χοροί εις τα διάφορα κέντρα της πόλεως.
Καθ’ όλην δε την Καθαράν Δευτέραν θα λειτουργή και η ιστορική κρεμάλα.
Οι επιθυμούντες να μετάσχουν της παρελάσεως υποχρεούνται όπως συμμορφωθώσι με τας υποδείξεις της Επιτροπής.
Ολοι στη Μεσσήνη διά να περάσετε ευχάριστα το "καρναβάλι", να κρεμασθήτε και να γελάσετε μέχρι δακρύων.

Η Οργανωτική Επιτροπή".

Η αλλαγή στον τρόπο οργάνωσης των εκδηλώσεων αποτυπώνεται και στο ρεπορτάζ (205): "Η γείτων οργανώσασα τις πατροπαράδοτες καρναβαλικές εκδηλώσεις -κυρίως της Καθαροδευτέρας- επί νέας βάσεως παρέσχε εις τας χιλιάδας των συμπολιτών οι οποίοι την επεσκέφθησαν, όπως και εις τους κατοίκους των άλλων κέντρων και χωρίων, ένα αξιόλογο θέαμα.
Το σοβαρόν είναι ότι κατ’ ουσίαν ο δήμαρχος κ. Κούτσικας και η οργανωτική επιτροπή των εορτών, εκινήθησαν εκ των ενόντων και ελαχίστην έξωθεν ενίσχυσιν -τουλάχιστον οικονομικήν- έλαβον.
Αι εκδηλώσεις της χαράς και του γλεντιού άρχισαν από το βράδυ της Κυριακής με χορούς ντομινοφόρων γύρω από τις ουρανομήκεις φωτιές.
Το μεγάλο γλέντι όμως άρχισε την Καθαροδευτέρα. Από πρωίας η πόλις είχε πλημμυρίσει από μασκοφόρους, ντομινοφόρους, βλάχισσες και ομάδες φουστανελλοφόρων οι οποίες με τον ιδιόρρυθμο "πηδηχτόν" χορό τους και συνοδεία λαϊκών οργάνων έδιδαν τον χαρούμενο τόνο.
Την 11ην π.μ. άρχισεν η παρέλασις των αρμάτων με επικεφαλής τον Καρνάβαλον. Την 4ην μ.μ. εις την πλατείαν άρχισαν οι χοροί των μασκαράδων και ντομινοφόρων όπως και οι χοροί ομάδων φουστανελλοφόρων με εθνικές ενδυμασίες συνοδεία λαϊκών οργάνων και ενώπιον της ελλανοδίκου επιτροπής ευρισκομένης επί ειδικής εξέδρας.
Επηκολούθησεν η παρέλασις του Καρναβάλου και των διαφημιστικών αρμάτων. Το εντυπωσιακώτερον όλων ήτο της καπνοβιομηχανίας των Αδελφών Καρέλια επί του οποίου ίστατο γιγάντιος καρνάβαλος καπνίζων ενώ δύο εργάτριαι της καπνοβιομηχανίας -χαριτωμένες κάτω από τη μάσκα τους- έρριπταν βροχή τα πακέτα με τα τσιγάρα.
Επίσης η ενταύθα αντιπροσωπεία της καπνοβιομηχανίας "Κεράνη" -Παπαχρήστου- παρουσίασε μικρόν άρμα που διένειμε αφειδώς τσιγάρα. Η παστελοποιία Ζευγολατιού Παπαδοπούλου σκόρπισε παστέλια από άρμα του οποίου επέβαινον λευκοφορεμένες κοπέλες του εργοστασίου. Μικρόν άρμα παρουσίασε η οδοντόκρεμα "Κολυνός" κ.λπ.
Η τοπική επιτροπή παρουσίασεν άρμα "Ταβέρνα" με συνθήματα "Χρόνια πολλά" και "Καλώς ήλθατε". Μεγάλο ενθουσιασμό παρουσίασε άρμα... "γαϊδουροκίνητο" με την επιγραφή "Συμβεβλημένη κλινική ΙΚΑ ο Αγιος Νικήτας" ρυπαρόν με ασθενείς... κουρελοσκεπασμένους.
Της παρελάσεως προηγείτο η Φιλαρμονική και μετείχε η μανδολινάτα των "ιπποτών". Η Μεσσήνη χθες ήταν πεδίο για τσιγαροπόλεμο και σοκολατοπόλεμο!
Η "κρεμάλα" στ’ αργαστηράκι κρέμασε με το μεροδούλι ενώ η ρετσίνα χύθηκε με το ασκί.
Φυσικά δεν έλειψαν και οι μουτζουρωμένοι επί των όνων οχούμενοι, ούτε η Γκαμήλα. Αν έλειπαν όμως αυτά το καρναβάλι θα έχανε το τοπικό του χρώμα. Δεν θα ήταν Νησιώτικο.
Η Καλαμάτα τίμησε τη γείτονα. Το ήμισυ σχεδόν του πληθυσμού της εξέδραμε στη Μεσσήνη κι έφυγε ενθουσιασμένο κι ευχόμενο "και του χρόνου με υγεία και καλύτερα από φέτος".
Ζ."

Η συμβολή του δημάρχου Δ. Κούτσικα στην επιτυχία των εκδηλώσεων αποτυπώνεται και στο ρεπορτάζ της εφημερίδας “Σημαία” (206): "(Του ανταποκριτού μας) - Με μεγαλύτερη λαμπρότητα, περισσότερο κέφι και προπάντων με μεγαλύτερη τάξι από κάθε άλλη φορά, εωρτάσθη στην πόλι μας η Καθαρά Δευτέρα, με συμμετοχή όλων των κατοίκων της Μεσσήνης και χιλιάδων επισκεπτών από την Καλαμάτα και τα γύρω χωριά. Χάρις στις προσπάθειες της Οργανωτικής Επιτροπής και την θερμή συμπαράστασι του δημάρχου μας κ. Δ. Κούτσικα ο φετεινός εορτασμός αφήκε τας καλλιτέρας εντυπώσεις και αναμνήσεις. Οι όμιλοι των μασκαράδων, τα διαφημιστικά άρματα των διαφόρων επιχειρήσεων, και προ πάντων το γενικό κέφι που εδημιουργήθη συνετέλεσαν ώστε η Μεσσήνη να μπορή να καυχάται ότι στο μέλλον θα καταστή η μοναδική πόλις στην Ελλάδα για το ξεφάντωμα της Καθαράς Δευτέρας".
Σε άλλο σημείο η εφημερίδα σημειώνει: "Η γειτονική μας Μεσσήνη κατεκλύσθη την Καθαρά Δευτέρα από τα πλήθη των Καλαματιανών που "πατείς με πατώ σε" έσπευσαν να παρακολουθήσουν τις γιορτές του Καρναβάλου που φέτος καλλίτερα ωργανωμένες αφήκαν σ’ όλους άριστες εντυπώσεις.
Το ίδιο ισχύει και για την Πύλο όπου το διήμερο της τελευταίας Αποκρηάς γιορτάστηκε με εξαιρετικό κέφι και με εορταστικές εκδηλώσεις που τις παρακολούθησαν πάρα πολλοί ξένοι που κατέκλυσαν την ωραία πόλη".
Στο ίδιο κλίμα και το ρεπορτάζ της εφημερίδας "Θάρρος" (207): "Αλλά δεν υστέρησε σε κίνησιν και κέφι και η Μεσσήνη, όπου συνεκεντρώθη πολύς κόσμος και από την Καλαμάτα και από τις γύρω περιοχές, για να... κρεμασθή, στην κλασσική πατροπαράδοτη "κρεμάλα" και να θαυμάση τον εκπληκτικόν αυθορμητισμό των Νησιωτών στο ολοήμερο αποκρηάτικο πανηγύρι. Και πρέπει να τονισθή ότι σ’ όλο τούτο το λαϊκό ξεφάντωμα συνέβαλεν ο όντως προοδευτικός δήμαρχος της γείτονος κ. Δ. Κούτσικας, ο οποίος εβοήθησε και υλικώς και ηθικώς τους συνδημότες του".

(200) "Σημαία" 11/3/1959
(201) "Σημαία" 18/3/1959
(202) "Θάρρος" 25/3/1960
(203) "Σημαία" 25/2/1960
(204) "Τα Νέα" 26/2/1960, "Σημαία" 28/2/1960
(205) "Τα Νέα" 1/3/1960
(206) "Σημαία" 2/3/1960
(207) "Θάρρος" 2/3/1960