Μα πότε πέρασαν τριάντα χρόνια; Πιάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται πολλές φορές, όταν σκέφτομαι ότι το φεστιβάλ (μας) του χορού, κλείνει φέτος την τρίτη του δεκαετία. Γράφω -και το λέω και στον προφορικό λόγο- για το φεστιβάλ μας, χωρίς να υπερβάλλω αν και έμφορτη συναισθημάτων ομολογώ, γιατί μεγαλώσαμε μαζί του. Αναπόφευκτα μεγαλώσαμε ηλικιακά, αλλά και όσοι το παρακολουθήσαμε εν τη γενέσει του, τόσο επαγγελματικά όσο και ως θεατές, είμαι βέβαιη ότι μεγαλώσαμε αισθητικά!

Από το 1995 που… ως νέα στη δουλειά ανέβηκα στο αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας, με την αγωνία για το πώς θα «καλύψω» κάτι για το οποίο ιδέα δεν είχα. Σύγχρονος χορός, MOMIX, OKTANA, Χορικά - Ζουζού Νικολούδη; Τι ήταν αυτά; Κάπως πήρα κουράγιο γιατί στο πρόγραμμα υπήρχαν και χορευτές των ρώσικων μπαλέτων και το Λύκειο Ελληνίδων Καλαμάτας.

Και λίγο λίγο μάθαμε τι είναι αυτά… και γνωρίσαμε καλλιτέχνες του σύγχρονου χορού, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν ήταν ότι τους αγνοούσαμε εμείς οι επαρχιώτες, αλλά ότι μαζί μας τους μάθαινε και η πρωτεύουσα κι ο κόσμος όλος, κι από τη μικρή σκηνή του κάστρου Καλαμάτας, το άστρο τους έλαμψε και λάμπει.

Ετσι χρόνο με το χρόνο, οι θεατές του φεστιβάλ γινόμασταν πιο πολλοί αριθμητικά,  πιο... ψυλλιασμένοι καλλιτεχνικά, πιο θαρραλέοι να απαντάμε σε εκείνους που μας κατηγορούσαν ότι συμμετέχουμε σε κάτι… που τρέχα – γύρευε τι είναι από τη στιγμή που κάποιοι χοροπηδάνε ημίγυμνοι «επιδεικνύοντας την αφρικάνική τους περιοχή»

Ναι, ναι κι όμως αυτά ακούγονταν κι έβρισκαν χώρο και σε αρκετά «στενά μυαλά» της εποχής. Ε, μετά χαλάρωσαν κάπως όχι γιατί απέκτησαν «ευρύχωρα μυαλά» αλλά γιατί το Φεστιβάλ απέδειξε την αξία και τη μοναδικότητά του.

Μια μοναδικότητα που γίνεται τριάντα!

Που το τρία ως αριθμός αποδεικνύεται ότι είναι γούρι, καθώς τρεις γυναίκες «πήραν» το φεστιβάλ ως νεογέννητο και το συνοδεύουν τριάντα χρόνια τώρα, με προοπτική… να μην «γεράσει» ποτέ!!!

Οι τρεις καλλιτεχνικές διευθύντριες του θεσμού μέσα στον χρόνο, Βίκυ Μαρασκοπούλου, Κατερίνα Κασιούμη και Λίντα Καπετανέα μιλούν για την πορεία τους στο Φεστιβάλ:

ΒΙΚΥ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ

“Θυμάμαι τη χαρά, την αγωνία και την ευθύνη…”

Τι θυμάστε από την πρώτη κιόλας διοργάνωση; Από την βραδιά έναρξης ή από την λήξη;

Θυμάμαι τη μεγάλη χαρά που συνοδευόταν με αγωνία και την ευθύνη για το ξεκίνημα του πρώτου θεσμοθετημένου Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού στην Ελλάδα.

Τα πράγματα τότε ήσαν αρκετά διαφορετικά. Η παρουσία τόσο του ελληνικού όσο και του διεθνούς χορού, που μεσουρανούσε παγκοσμίως, ήταν πολύ μικρή στην Ελλάδα και ο σύγχρονος  χορός σχετικά άγνωστος. Όμως είχαμε τη βαθειά πίστη ότι ο σύγχρονος χορός είναι πιο κοντά στον θεατή αφού πηγάζει από την εποχή μας, την αισθητική, την κουλτούρα  αλλά και τη θεματολογία και τους προβληματισμούς της.

Ήταν μεγάλη η ευθύνη μας αυτή η γνωριμία να γίνει με έναν σωστό τρόπο ούτως ώστε το κοινό όχι μόνο να γνωρίσει αλλά και να αγαπήσει τον θεσμό.

Ήταν και μία πρωτιά εθνική να γεννηθεί αυτός ο θεσμός στην Καλαμάτα, σε μία πόλη της υποτιμημένης περιφέρειας και να αποκτήσει σχετικά σύντομα μεγάλο κύρος τόσο στην ελληνική όσο και τη διεθνή σκηνή. Δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε στην θερμή υποδοχή του τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό από το κοινό τη χορευτική και καλλιτεχνική κοινότητα και τον τύπο τόσο σύντομα.

Αξέχαστη θα μας μείνει η πρεμιέρα με τα Χορικά της Ζουζούς Νικολούδη που έπρεπε να ανασυσταθούν και να μαγνητοσκοπηθούν και η επακόλουθη διεθνής βράβευση του υλικού στο Φεστιβάλ Video Dance των Καννών.

Δεν θα ξεχάσω τη συγκίνηση όταν στο δείπνο μετά την παράσταση στην τότε αμμουδιά της Μαρίνας φέραμε την Ζουζού Ν,  όπου νέοι και μεγαλύτεροι της τραγουδούσαμε το  <Ω καλή μας ξανθιά> από τους Όρνιθες του Μ. Χατζιδάκι μία ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη γενική προσφορά της στον χορό αλλά και επειδή μας χάρισε μία τόσο επιτυχημένη έναρξη.

1995-2015: Μια εικοσαετία που για εσάς, αποτιμάται πως;

Πάντα σκέφτομαι το Φεστιβάλ σαν μία ουτοπία που έγινε πραγματικότητα. Την πρώτη χρονιά ξεκίνησε σε ένα μαγικό χώρο, το Αμφιθέατρο του Κάστρου. Η διάρκειά του ήταν 3 εβδομάδες με διάσπαρτες παραστάσεις που περιελάμβαναν και μουσικές συναυλίες  με την έγνοια ότι το κοινό δεν μπορούσε να βλέπει τόσο πολύ χορό. Κάθε χρόνο αναπτυσσόταν γοργά γινόταν πιο πυκνό και εξακτινώθηκε σε πολλούς χώρους εμπλουτισμένο με εργαστήρια, σεμινάρια αλλά και εκδηλώσεις σε διαφορετικά σημεία της Καλαμάτας ώστε να γνωρίσει και αναδείξει στο κοινό και τους επισκέπτες την ομορφιά αυτής της πόλης και μέρη και γωνιές που δεν ήξεραν. Έγινε η αφορμή να κτιστεί και το Μέγαρο Χορού ώστε με αξιώσεις να παρουσιάζονται οι καλύτερες διεθνείς παραστάσεις από τους καταξιωμένους δημιουργούς που προσκαλούσαμε.

Θεωρώ μεγάλη επιτυχία ότι το τελευταίο Φεστιβάλ της θητείας μου, που συνέπεσε με τα capital controls στην Ελλάδα, ήταν από τις λίγες μεγάλες εκδηλώσεις που δεν ακυρώθηκαν.

Αγαπήσατε την Καλαμάτα λόγω του θεσμού ή η πόλη ήταν εκείνη που ενίσχυσε το πάθος σου για τη διοργάνωση;

Την Καλαμάτα την γνώρισα αμέσως μετά τους σεισμούς όταν ξεκίνησα τη συνεργασία  ως διευθύντρια του Τομέα Χορού της πόλης και της εξαιρετικής Σχολής της και περνούσα ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου όλο τον χρόνο εκεί. Έχω ζήσει πολλές από τις πιο όμορφες και δημιουργικές στιγμές  της ζωής μου στην Καλαμάτα. Είναι για μένα “πατρίδα” μαζί με την Αθήνα και το Λονδίνο όπου διέμενα. Πάντα μου συμβαίνει όταν συναντάω κάποιον που μου λέει ότι είναι από την Καλαμάτα ή την Μεσσηνία, αυθόρμητα να λέω και εγώ ... δηλαδή σχεδόν…

Αν ο χρόνος γυρνούσε πίσω, θα το ξαναέκανες;

Εννοείται. Με τα χίλια που λένε...

Πως νιώθετε που το καλλιτεχνικό σου "παιδί" γίνεται ετών 30;

Τεράστια συγκίνηση .. Ένας πρότυπος θεσμός παράδειγμα πολιτιστικής αποκέντρωσης που κατέκτησε και κατακτά μία σημαντική θέση στους θεσμούς της χώρας και του εξωτερικού και συνέβαλε αποφασιστικά να αποτελεί τώρα ο Σύγχρονος Χορός μέρος των  πολιτιστικών θεσμών μας ή και βασικός κορμός προγραμματισμών.

ΛΙΝΤΑ ΚΑΠΕΤΑΝΕΑ

“Ολα πλαισιώνονται από τη λέξη Χορός”

Πώς έχετε διανύσει αυτή την εξαετία που ηγείστε της διοργάνωσης; Με αγωνία; Με πρόγραμμα και μεθοδικότητα; Με στιγμές που φτάνεις στα όριά σου;

Με δημιουργικότητα και αγάπη. Υπομονή και επιμονή.  Με προσαρμοστικότητα στις διαφορετικές πραγματικότητες των ανθρώπων, των θεσμών, των διαδικασιών και με διάθεση δημιουργίας κοινού εδάφους επικοινωνίας. Αγωνία υπάρχει πάντα, άγχος επίσης, νεύρα επίσης. Απαιτείται σίγουρα ένα αυστηρό πρόγραμμα με deadlines για να είναι όλα έτοιμα τη στιγμή που τα χρειαζόμαστε και αυτό δεν είναι πάντα κατανοητό γιατί δεν έχουν όλοι κουλτούρα στοχοθεσίας, σχεδιασμού και υλοποίησης και κυρίως δέσμευσης.

Επίσης δεν κινούνται όλοι από την ίδια ανάγκη. Εγώ από τη στιγμή που αγαπώ κάτι και λέω ότι αναλαμβάνω να το υπηρετήσω  θα το φέρω σε πέρας ο κόσμος να χαλάσει. Το θεωρώ χρέος μου. Επίσης ως αθλήτρια και καλλιτέχνης ξέρω πως το αποτέλεσμα είναι ανάλογο της δουλειάς που θα προηγηθεί. Ξέρω τι σημαίνει να είσαι σταθερός, με πρόγραμμα για να οδηγηθείς σωστά σε ένα αποτέλεσμα. Δεν είναι τα πράγματα πάμε κι όπου βγει. Ή δεν πειράζει μωρέ θα τα καταφέρουμε.

Πιστεύω ότι όλες οι ποιότητες και τα χαρακτηριστικά μας επιστρατεύονται για να βγει το αποτέλεσμα που εσείς βλέπετε κάθε καλοκαίρι.  Και μην ξεχνάμε ότι δεν γνωρίζουμε μέχρι πού φτάνουν τα όρια μας, αν δεν δοκιμάσουμε, αν δεν προσπαθήσουμε. Όσο όμως η ικανοποίηση που παίρνω είναι μεγαλύτερη από καθετί άλλο αρνητικό θα συνεχίσω να το κάνω. Αν δω ότι οι προσπάθειές μου δεν φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα σύμφωνα πάντα με τα δικά μου προσωπικά κριτήρια τότε θα σταματήσω.

Στο Φεστιβάλ διαχρονικά, έχετε υπάρξει χορεύτρια, θεατής, διευθύντρια - δασκάλα στα σεμινάρια- χορεύτρια ξανά. Το κάθε ένα το βιώνετε διαφορετικά;

Όλα πλαισιώνονται από μια λέξη. Και αυτή είναι ΧΟΡΟΣ. Το Φεστιβάλ το ανέλαβα για να μπορέσω να μοιραστώ την αγάπη μου για το χορό με όσο περισσότερο κόσμο μπορώ.

Η αγάπη μου για  αυτό που κάνω, είτε διδάσκω είτε χορογραφώ είτε χορεύω είτε διευθύνω,  είναι τόσο μεγάλη που όλα αυτά αποτελούν πτυχές του ίδιου πράγματος επί της ουσίας. Γιατί όλα με κρατάνε δημιουργική και ζωντανή και αυτό είναι ό,τι πιο σημαντικό για μένα.  

Είμαι εκεί με όλο μου το είναι. Κάθε στιγμή για το Φεστιβάλ είμαι εκεί ακόμα κι αν χρειαστεί να καλύψω μια παράσταση ή μια διδασκαλία. Και καθετί το βιώνω με την ίδια ευχαρίστηση.

Κάθε χρόνο ο πήχης ανεβαίνει ψηλά. Μετά από κάθε φινάλε, έχετε την αγωνία πως θα δομήσετε το πρόγραμμα του επόμενου Φεστιβάλ;

Κάθε Ιούλιο τη στιγμή που πραγματοποιείται το Φεστιβάλ είναι και η στιγμή  να μπω σε θέση παρατηρητή για να δω πώς εξελίσσεται αυτό που σχεδιάσαμε. Παρατηρώ τα πάντα, από τους καλλιτέχνες, τους συνεργάτες, τους θεατές και τις αντιδράσεις τους. Βλέπω τις αντιδράσεις,  τις επιτυχημένες στιγμές και φυσικά όλα τα λάθη. Κάνω ένα απολογισμό για να δω τι μπορεί να επαναληφθεί στρατηγικά και τι να αποφύγω ή τι μπορούμε να βελτιώσουμε. 

Έχω αγωνία πάντα να πάνε όλα όπως τα έχουμε σχεδιάσει.  Όταν το φεστιβάλ πάει καλά τότε έχω ακόμα περισσότερο άγχος για το επόμενο. Πώς θα μπορεί να έχει την ίδια ή ακόμα μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό και τι θα μπορούσα να ρισκάρω σε ό,τι αφορά τις παραστάσεις, τι ενδεχομένως να έλειψε στο κοινό. Όλα αυτά με απασχολούν για το επόμενο.

Το 31ο έχει ήδη ξεκινήσει να μπαίνει  σε πλάνο. Μόνο έτσι είμαι σίγουρη ότι θα μπορέσω να αποδώσω το καλύτερο δυνατό. Αυτό που αρμόζει στο Φεστιβάλ. 

Ενας θεσμός που γίνεται 30 πώς νομίζετε ότι πρέπει να πορευτεί στα 30 + 1;

Τριάντα χρόνια είναι πολύ λίγα και είναι τόσα πολλά. Είναι αρκετά αν θες να είσαι τριαντάφυλλο και πάρα πολύ λίγα αν θες να γίνεις ένας πλάτανος με παχύ ίσκιο. Είναι λίγα σε σχέση με την ιστορία άλλων θεσμών και καθόλου λίγα για το πόσα έχει προσφέρει αυτός ο θεσμός. Τα τελευταία 6 χρόνια έχουμε κάνει τα πάντα εγώ και οι πολύ λίγοι συνεργάτες μου να αντεπεξέλθουμε στον τεράστιο όγκο εργασιών που  πρέπει να ολοκληρωθούν για να φέρουμε σε πέρας το Φεστιβάλ που θέλουμε. 

Το βγάλαμε στην πόλη, το ανανεώσαμε καλλιτεχνικά, το βγάλαμε στην Περιφέρεια, το ανοίξαμε για όλες τις ηλικίες και κυρίως για τα παιδιά, για οικογένειες, επενδύουμε στην εκπαίδευση των νεαρών μαθητών, συνεργαζόμαστε με φορείς εντός και εκτός Ελλάδος, το κρατήσαμε με προσωπικό μου πείσμα και ομαδικό αγώνα ανοιχτό στην πανδημία κλπ.

Ονειρευόμαστε όμως ένα πολύ πιο εκσυγχρονισμένο και πιο ευέλικτο Φεστιβάλ, με μεγαλύτερο προϋπολογισμό αντάξιο των Φεστιβάλ του εξωτερικού με τα οποία θεωρείται ισότιμο, με δικές του παραγωγές - συμπαραγωγές και τεχνική αυτάρκεια, με αναθέσεις έργων σε Έλληνες καλλιτέχνες, με πιο συμπεριληπτική προσέγγιση για ειδικές ομάδες κοινού που αναζητούν την ορατότητα  και πιο προσβάσιμο για ΑμεΑ, με εντονότερη παρουσία και δράσεις σε όλη τη διάρκεια του έτους για τους πολίτες της Καλαμάτας και με παραστάσεις που περιοδεύουν κατά τη χειμερινή σεζόν, με residencies και έρευνα καλλιτεχνών, με τη δυνατότητα διαχείρισης ευρωπαϊκών προγραμμάτων, με περισσότερες εφαρμογές ψηφιακής τεχνολογίας και πράσινα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και πόρων, όπως και μείωσης αποτυπώματος άνθρακα. Η λίστα είναι μεγάλη. Δεν μας λείπει το όραμα.

Ούτε η διάθεση. Χρειαζόμαστε υποστήριξη από πολιτικές δυνάμεις κάθε επιπέδου για να το πετύχουμε.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΣΙΟΥΜΗ

“Θυμάμαι πόσο μόνη μου αισθανόμουν κάποιες φορές”

Βρεθήκατε στη διεύθυνση του Φεστιβάλ, σε μια δύσκολη στιγμή, μετά την παραίτηση της Β. Μαραγκοπούλου. Τι θυμάστε από εκείνη την χρονιά;

Θυμάμαι την αποφασιστικότητα και την πίστη μου να συνεχίσει το Φεστιβάλ και να παραμείνει κάτω από το ίδιο πνεύμα με το οποίο είχε ξεκινήσει .Πολιτιστική αποκέντρωση. Καλή δουλειά σε όλα τα επίπεδα.

Σας θυμίζω ότι το Φεστιβάλ δημιουργήθηκε σαν μια φυσική εξέλιξη της πρότυπης δουλειάς που γινόταν επί σειρά ετών στην Δημοτική Σχολή Χορού της ΔΕΠΑΚ. Υπήρξα η τελευταία διευθύντρια που διηύθυνε την Δημοτική Σχολή Χορού και το Φεστιβάλ.

Θυμάμαι τις δύσκολες οικονομικά συνθήκες, στις οποίες βρισκόταν η χώρα, την περίοδο που παραιτήθηκε η κα Μαραγκοπούλου. Αναπόφευκτα, οι οικονομικές δυσκολίες είχαν διαμορφώσει ένα  δύσκολο εργασιακό πλαίσιο για έναν διευθυντή . Κάτω από τελείως διαφορετικές συνθήκες δούλεψα σαν καθηγήτρια της σχολής υπό την διεύθυνση της κας Μαραγκοπούλου όταν πρωτοήρθα στην Καλαμάτα το 1996. Τελείως άλλες συνθήκες  αντιμετώπισα όταν ανέλαβα την διεύθυνση της Σχολής και του Φεστιβάλ αργότερα.

Επίσης θυμάμαι πόσο μόνη μου αισθανόμουν κάποιες φορές… ο χρόνος ήταν αδιανόητα ελάχιστος. Ήξερα ότι εάν δεν τα κατάφερνα θα έπεφταν όλοι να με φάνε… Ωστόσο, οι άνθρωποι που  γνώριζαν τη δουλειά μου με στήριξαν και πίστεψαν σε μένα. Ο πρώην Δήμαρχος Καλαμάτας Π. Νίκας, οι άνθρωποι της Φάρις, διοικήσεις σημαντικών θεσμών όπως  η Εθνική Λυρική Σκηνή (Ε.Λ.Σ.), το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας , το Ωδείο και όλοι οι καλλιτέχνες από Ελλάδα και εξωτερικό, οι οποίοι συμμετείχαν στα Φεστιβάλ, ήταν εκεί με την καρδιά τους χωρίς παρεμβολές και υποδείξεις ούτε κατά το ελάχιστο. 

Γενικά ήταν μια έντονη περίοδος για την Καλαμάτα. Παράλληλα με την αλλαγή διεύθυνσης στο  Φεστιβάλ Χορού έτρεχε και η υποψηφιότητα της πόλης ως πολιτιστικής πρωτεύουσας. Ενδεικτικό της έντασης που επικρατούσε αποτέλεσε  το γεγονός ότι στην πρεμιέρα του Φεστιβάλ τηλεφώνησαν για βόμβα. Αναγκαστήκαμε να βγάλουμε όλο τον κόσμο έξω, να έρθει η αστυνομία με ειδικούς σκύλους  να ψάξει όλο το θέατρο και να ξαναμπεί ο κόσμος για να ξεκινήσει η παράσταση. Στα τριάντα χρόνια του φεστιβάλ αυτό δεν έχει ξαναγίνει ποτέ.

Όμως, πιο πολύ απ΄ όλα, κρατώ την μεγάλη  χαρά και ενέργεια  που έπαιρνα με την καθημερινή δουλειά τόσο στη Σχολή όσο και στο Φεστιβάλ. Κάθε μέρα ανακάλυπτα όλο και  περισσότερο πόσο ανθρώπινη και συναρπαστική είναι η τέχνη του χορού.

Η επόμενη διοργάνωση, το 2017, ήταν εξίσου δύσκολη;

H διοργάνωση  του δεύτερου Φεστιβάλ ήταν εξίσου δύσκολη. Υπήρχε η κούραση της προηγούμενης χρονιάς και ταυτόχρονα κανένα περιθώριο  να μην είναι ακόμη πιο επιτυχημένη. Θεωρητικά, την δεύτερη χρονιά, υπήρχε  χρόνος . Στην πραγματικότητα όμως, μέσα σε ενάμιση έτος, διοργανώθηκαν δύο Φεστιβάλ διάρκειας δέκα ημερών το καθένα , με εγχώριες και  διεθνείς σημαντικές συμμετοχές και «άνοιγμα» στην πόλη. Μεγάλος ο κόπος.

Η Καλαμάτα και ο θεσμός, πόσο σας καθόρισαν καλλιτεχνικά;

Αρχικά, αυτό  που με καθόρισε καλλιτεχνικά ήταν το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσα, η αγάπη της οικογένειάς μου για τις τέχνες. Οι δάσκαλοι μου και οι διεθνείς μου εμπειρίες   έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή μου ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη. Η Βίκυ Μαραγκοπούλου ήταν μία από τις καθηγήτριές μου στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης ( Κ.Σ.Ο.Τ.). Το έργο της στη Δημοτική Σχολή Χορού και στο Φεστιβάλ προσέφερε απλόχερα γνώση σε όλα τα επίπεδα. Η δουλειά μου στην Καλαμάτα θα αποτελεί πάντα μια  φωτεινή  και ανεξίτηλη ανάμνηση μέσα στην ψυχή μου.

Το αφιέρωμα δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου του περιοδικού "Περισκόπιο"