Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Ε» η κ. Οικονομάκου αναλύει τους στόχους της Περιφέρειας, μιλάει για τους θύλακες φτώχειας, το σχέδιο κοινωνικής ένταξη των Ρομά και τη συνεργασία της Περιφέρειας με την κυβέρνηση και τους δήμους.

Συνέντευξη: Θανάσης Λαγός

Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 35,7% του πληθυσμού της Περιφέρειας Πελοποννήσου αντιμετώπισε το 2023 κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό. Τι μπορεί να κάνει η Περιφέρεια για να βοηθήσει τα οικονομικά αδύναμα κοινωνικά στρώματα;

Η Περιφερειακή Πολιτική μας για την Κοινωνική Συνοχή εστιάζει στην υποστήριξη των κοινοτήτων, στη βελτίωση των υποδομών κοινωνικής προστασίας και τελικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου μέσα από προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επιδιώκει την στήριξη των ευπαθών κοινωνικά ομάδων του πληθυσμού.

Ενδεικτικά:

• Συμμετοχή  στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Πλέγμα Δράσεων για την αντιμετώπιση της Υλικής Στέρησης στην Περιφέρεια Πελοποννήσου – Δίκτυο
  Κοινωνικής Αλληλεγγύης», για την ελάφρυνση του κοινωνικού αποκλεισμού των απόρων, μέσω της διανομής τροφίμων και της παροχής βασικής υλικής συνδρομής, καθώς και άλλων συνοδευτικών μέτρων, σε άτομα που υποφέρουν από υλική στέρηση. Θα δοθεί έμφαση στη στήριξη των παιδιών μέσω διανομής ειδικών ειδών (βρεφικών τροφών, γάλα) καθώς και ειδών προσωπικής υγιεινής και καθαριότητας, τα οποία θα διαφοροποιούνται ανάλογα με τη σύνθεση της οικογένειας και την ύπαρξη παιδιού.

Ωφελούμενοι  είναι:

• Οι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος
• Άτομα και νοικοκυριά που βιώνουν ακραία φτώχεια και χρήζουν στήριξη με παροχή επισιτιστικής στήριξης και ειδών βασικής υλικής συνδρομής

Επιπλέον, θα υλοποιηθούν και συνοδευτικά μέτρα, που έχουν σαν στόχο:

• Την ενδυνάμωση και 
• Την κοινωνική ένταξη των ωφελούμενων  μέσω παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης, ενδυνάμωσης και κοινωνικής ένταξης σε επίπεδο οικογένειας με έμφαση σε παιδιά και νέους, υπηρεσίες κοινωνικοποίησης παιδιών, δημιουργικές δραστηριότητες, κοινωνικά φροντιστήρια κτλ.

Επίσης, έχει συγκροτηθεί ένα σύγχρονο ευέλικτο και βιώσιμο Περιφερειακό δίκτυο τοπικών,  κοινωνικών Υπηρεσιών και Δομών  Περιφερειακού μηχανισμού κοινωνικής ένταξης, που περιλαμβάνει:

• Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας στην Έδρα της Περιφέρειας 
• Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας Στην Έδρα Της Περιφέρειας 
• Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας των Περιφερειακών Ενοτήτων
• Συντονιστική Δομή Κοινωνικής Ένταξης της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας (Έδρας)
• Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης
• Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων
• Διευρυμένα Κέντρα Κοινότητας με Κινητές Μονάδες και με την προσθήκη Παραρτημάτων Ρομ και ΚΕΜ
• Νέα Κέντρα Κοινότητας 
• Κοινωνικές Δομές που λειτουργούν στην Περιφέρεια Πελοποννήσου
• Κοινωνικούς και Συλλογικούς Φορείς και Κοινωνικές Εθελοντικές Ομάδες Αλληλεγγύης που λειτουργούν στην Περιφέρεια Πελοποννήσου

Στόχος του είναι:

• η συνεργασία με Δήμους, Οργανώσεις Κοινότητας για την ανάπτυξη ανά περιοχή ενός Δίκτυο Οργανισμών, Οργανώσεων Και Φορέων αλλά και άτυπων σχημάτων Αλληλεγγύης, για την αναβάθμιση της προσβασιμότητας σε Κοινωνικές Υπηρεσίες,  Υπηρεσίες Υγείας και άλλες μορφές αγαθών και υπηρεσιών προς τον πολίτη.

Χρειάζονται την ίδια βοήθεια όλες οι περιφερειακές ενότητες ή υπάρχουν ενδοπεριφερειακές ανισότητες και κάποιες χρειάζονται μεγαλύτερη κοινωνική ενίσχυση;

Η Περιφερειακή Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης που πραγματοποιήθηκε το 2023,  ανέδειξε περιοχές επιμένουσας φτώχειας αυτές αντιμετωπίζουν κατά περίπτωση διαφορετικά προβλήματα και κατά συνέπεια χρειάζονται αντίστοιχα διακριτές πολιτικές κοινωνικής αρωγής. Από την καταγραφή των εισοδημάτων προκύπτουν θύλακες φτώχειας που εντοπίζονται στο σύνολο των Περιφερειακών Ενοτήτων.                                 Ενδεικτικά, στην ΠΕ Μεσσηνίας ο Δήμος Πύλου Νέστορος,  βρίσκεται συνεχώς στα χαμηλότερα δηλωμένα εισοδήματα, ωστόσο απαιτείται εμβάθυνση της έρευνας, προκειμένου να τεκμηριωθούν αιτίες και να σχεδιαστούν εξειδικευμένες παρεμβάσεις.

Αντίστοιχα χαμηλά εισοδήματα με επιμονή στη διάρκεια του χρόνου, εμφανίζονται στην Κανδήλα του Δήμου Τρίπολης.  Στο Δήμο Σπάρτης και ειδικότερα στις Καρυές εντοπίζονται μόνιμα τα χαμηλότερα εισοδήματα τα οποία υπολείπονται κατά πολύ απ’ αυτά της ευρύτερης περιοχής που είναι πιο αυξημένα. 

Στην ΠΕ Κορινθίας οι θύλακες φτώχειας αφορούν τις κοινότητες Ρομά.
Επομένως, η κοινωνική ενίσχυση κάποιων περιφερειακών ενοτήτων έναντι κάποιων άλλων κρίνεται απαραίτητη. Το ανωτέρω θα πραγματοποιηθεί μέσω της δημιουργίας κοινωνικών Δομών και Υπηρεσιών, που θα καλύπτουν  ένα διευρυμένο φάσμα ομάδων στόχου του πληθυσμού, όπως άτομα που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, άτομα με αναπηρία, Ρομά,  καθώς και οι χρονίως πάσχοντες, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά.

Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται ενδελεχής αποτύπωση των κοινωνικών δεδομένων, με συνεχή καταγραφή και ψηφιοποίηση.

Η ευάλωτη ομάδα των Ρομά έχει προοπτική κοινωνικής ένταξης η θα παραμείνει στο περιθώριο;

Η ένταξη των Ρομά στις τοπικές κοινωνίες απαιτεί ολοκληρωμένες τοπικές προσεγγίσεις και  ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ όλων των βαθμίδων διοίκησης και ενεργό συμμετοχή Ρομά από τις τοπικές κοινότητες.  Η Περιφέρεια Πελοποννήσου στοχεύει όχι σε κεντρικές πολιτικές αλλά σε στρατηγικές και πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο. Απαραίτητη προϋπόθεση γίνεται πλέον η συμμετοχή των ίδιων των κοινοτήτων Ρομά με σκοπό την ενδυνάμωση των μελών τους. Επίσης, κεντρική στην προσπάθεια αυτή θεωρείται η διαδικασία της διαμεσολάβησης, μέσω της οποίας επιχειρείται να αρθούν τα εμπόδια στην πρόσβαση σε θεσμούς και υπηρεσίες, καθώς και να προωθηθεί στην πράξη η ένταξη ως μια αμοιβαία διαδικασία. Εξάλλου, η αυξημένη συμμετοχή των Ρομά στις εκπαιδεύσεις των τοπικών ομάδων δράσης, δείχνουν μια αυξημένη διάθεση για κοινωνική ένταξη. Επιπλέον,  Δράσεις συμβουλευτικής  και  κοινωνικής  ένταξης σε πληθυσμό Ρομά καθώς και  εμψυχωτικές δραστηριότητες σε παιδιά Ρομά είναι μερικές από τις παρεμβάσεις για την εν λόγω ομάδα στόχου που υλοποιεί η Περιφέρεια Πελοποννήσου. 

Η εφαρμογή επομένως ενός ολοκληρωμένου, αποτελεσματικού, δίκαιου και βιώσιμου μοντέλου κοινωνικής αλληλεγγύης, προϋποθέτει τον σχεδιασμό, την οργάνωση, τον έλεγχο και την αξιολόγηση πολιτικών και δράσεων για ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται τα άτομα που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, τα άτομα με αναπηρία, οι Ρομά, καθώς και οι χρονίως πάσχοντες, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά.

Ποιους πόρους έχει η Περιφέρεια για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής;

Για τη χρηματοδότηση της στρατηγικής η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει λάβει υπόψη της τη συμμετοχή με ίδιους πόρους, όπως άλλωστε προβλέπει η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ένα μέρος της να χρηματοδοτηθεί από ίδια μέσα της Περιφέρειας Πελοποννήσου και των Δήμων της επικράτειας της. Αυτοί συνήθως χαρακτηρίζονται θεσμικά είτε ως πόροι του Κρατικού Προϋπολογισμού είτε πιο συγκεκριμένα ως πόροι υπέρ των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, δηλαδή κεντρικοί αυτοτελείς πόροι και έσοδα από ανταποδοτικά τέλη. Στο πλαίσιο, επίσης, της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνικής Ένταξη η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει στη διάθεση της και επιπρόσθετους  πόρους από Ευρωπαϊκά Προγράμματα, όπως το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πλέγμα Δράσεων για την αντιμετώπιση της Υλικής Στέρησης στην Περιφέρεια Πελοποννήσου – Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης» στο Πρόγραμμα «Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή 2021-2027» και φυσικά μέσω του ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα του ΕΚΤ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και του Ταμείου Ανάκαμψης, θα αξιοποιηθούν στοχευμένοι οι πόροι στην κατεύθυνση μιας σύγχρονης Κοινωνικής Πολιτικής, χωρίς αποκλεισμούς, με όραμα και ορατούς στόχους και τελικό όφελος τον πολίτη και την κοινωνία μας.

Υπάρχει ενδιαφέρον συνεισφοράς από ιδιώτες;

Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου υπάρχει ένα δίκτυο φορέων και άτυπων σχημάτων αλληλεγγύης που μπορεί να αξιοποιηθεί, ούτως ώστε να υπάρχει μια δυναμική παρέμβαση για παροχή αγαθών και υπηρεσιών προς τον πολίτη. Επίσης, στοχεύει στην  ενίσχυση της συγκρότησης  ενός μητρώου εθελοντών, που θα μπορεί να δημιουργήσει καλύτερες συνθήκες ζωής σε συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη, είτε να δημιουργήσει ένα βιώσιμο κοινωνικό περιβάλλον για όλους τους πολίτες.

Η συνεργασία με την κυβέρνηση και τους δήμους είναι αποτελεσματική ή χρειάζεται αναδιάρθρωση αρμοδιοτήτων ώστε να είναι ξεκάθαροι οι ρόλοι για να ασκηθεί ουσιαστική πολιτική;

Μετά τη θεσμοθέτηση της αρμοδιότητας άσκησης κοινωνικής πολιτικής καθίσταται επιτακτική η συνεργασία  Κυβέρνησης, Περιφέρειας και Δήμων προκειμένου να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη από τις δράσεις κοινωνικής μέριμνας για όλους τους συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη  και να περιορίσουμε το αυξανόμενο φαινόμενο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. 

Για την αποτελεσματική εφαρμογή της πολιτικής κοινωνικής συνοχής σε τοπικό επίπεδο, είναι απαραίτητο να υιοθετείται μια προσέγγιση πολυεπίπεδης διακυβέρνησης για την κοινωνική προστασία. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη δικτύου ισότιμης συνεργασίας μεταξύ Τοπικών, Περιφερειακών και Εθνικών Αρχών συμπεριλαμβανομένου και των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών και του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης. Αποσαφήνιση των ρόλων και των καθηκόντων προκειμένου να αναβαθμίσει την απόδοση των υφιστάμενων πόρων.  

Ποιος είναι ο στόχος της Περιφέρειας για τα επόμενα δύο χρόνια;

Οι βασικοί στόχοι της Περιφερειακής μας αρχής σε τοπικό επίπεδο είναι:

• η προώθηση της βιώσιμης κοινωνικής ανάπτυξης που προσανατολίζεται από το στόχο της κοινωνικής ένταξης και των ίσων ευκαιριών,
• η μείωση της φτώχειας,
• η βελτίωση της πρόσβασης στην εκπαίδευση,
• η υψηλού επιπέδου υγειονομική περίθαλψη
• η βελτίωση των κοινωνικών υποδομών
• η δημιουργία κοινοτήτων χωρίς αποκλεισμούς, όπου όλοι έχουν την ευκαιρία να ευδοκιμήσουν.

 Η διαμόρφωση της Κοινωνικής Πολιτικής, εστιάζει σε δύο κεντρικούς άξονες:

• Η διάσταση της διακυβέρνησης της κοινωνικής πολιτικής, που αφορά την εμπλοκή και συνεργασία φορέων με διαφορετική υπόσταση και μορφή, προκειμένου να φέρουν εις πέρας ένα κοινό στόχο και 
• Η διάσταση της κοινωνικής καινοτομίας, η οποία αναφέρεται στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών συνεργασίας και ανάπτυξης αλλά και εφαρμόσιμων προτάσεων για την αντιμετώπιση νέων κοινωνικών αναγκών.

Η οργάνωση και η υποστήριξη των υφιστάμενων μηχανισμών και δομών αποσκοπεί στην εξέλιξή τους σ’ ένα σύγχρονο δίκτυο κοινωνικής προστασίας. 

Στόχος μας εν κατακλείδι είναι η επιτυχία του οράματος μας, ούτως ώστε η αυτοδιοίκηση να αποτελέσει σημείο αναφοράς και αλληλεγγύης  στην υπηρεσία του πολίτη.