Ήταν το 2007. Σε ένα καλά σχεδιασμένο ταξίδι προσκυνήματος και αναψυχής φτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη. Δυο οικογένειες με παιδιά, συνολικά επτά άτομα, σε μια εκδρομή που σκοπό είχε να δούμε και να γευτούμε από κοντά την Πόλη. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση στις μετακινήσεις και λόγω των παιδιών, κλείσαμε ένα βανάκι με οδηγό και αγγλόφωνο ξεναγό. Αυτός ήταν ο Καγιάν, ένας όπως μας συστήθηκε, καθηγητής πανεπιστημίου, που για να εξασφαλίσει καλύτερο εισόδημα έκανε και ξεναγήσεις στα αγγλικά. Πάντοτε σε συγκεκριμένο δρομολόγιο, με τους κανόνες και τις οδηγίες του τουρκικού οργανισμού τουρισμού.
Από το πρωί που μας πήρε από το ξενοδοχείο, μας πέρασε στην ασιατική πλευρά της Πόλης εκθειάζοντας φυσικά την τουρκική Ιστορία. Το κλίμα ανάμεσά μας ήταν φιλικό και χαλαρό αφού καταλαβαίναμε ότι κι αυτός έκανε τη δουλειά του, σύμφωνα με τις οδηγίες για τις ξεναγήσεις.
Το μεσημέρι που περάσαμε στην ευρωπαϊκή πλευρά, του ζητήσαμε να μας πάει για φαγητό στα Θεραπειά, μια παραλιακή γειτονιά στα στενά του Βοσπόρου. Μετά από την επιμονή μας κάθησε κι αυτός μαζί μας. Ο οδηγός δεν ακολούθησε. Έμεινε στο βανάκι. Μαζί με τα ψάρια και τα θαλασσινά το γενίρακι έδινε κέφι. Οι γλώσσες λύθηκαν και εκεί ειπώθηκαν πολλά με τ’ όνομά τους.
Μετά το μεσημεριανό γεύμα, ο Καγιάν, υποχρεωμένος από τη φιλοξενία και την παρέα μας, είπε ότι θα μας πήγαινε κάπου, εκτός της προκαθορισμένης διαδρομής για να μας ευχαριστήσει. Και πραγματικά, απρόσμενα, βρεθήκαμε στη Μονή της Χώρας.
Εντυπωσιακό χριστιανικό μνημείο με τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Ήταν βυζαντινό μοναστήρι του «Aγιου Σωτῆρος ἐν τῃ Χώρᾳ». Ιστορικά η ίδρυση της αρχικής μονής τοποθετείται στη βασιλεία του Ιουστινιανού (527-565) η σε αυτήν του Ηρακλείου (610-641).
Ο σωζόμενος Ναός χτίστηκε τον 12ο αιώνα ενώ στις αρχές του 14ου αιώνα δέχθηκε ριζική ανακαίνιση. Σε αυτήν συνέβαλε σοβαρότατα ο λογοθέτης του γενικού Θεόδωρος ο Μετοχίτης που χρηματοδότησε τα έργα από το 1310 μέχρι το 1317 και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα στο νότιο παρεκκλήσι αλλά και για τον διάκοσμο του Ναού με ψηφιδωτά και τοιχογραφίες.
Ο Μετοχίτης κληροδότησε στη μονή σημαντική περιουσία, ενώ έχτισε παράλληλα και νοσοκομείο και ταυτόχρονα δώρισε στη μονή τη συλλογή των βιβλίων του. Έτσι η μονή έγινε πόλος έλξης σημαντικών λογίων της εποχής. Μετά την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας και την άλωση της Κωνσταντινούπολης, μετά το 1511, η μονή με απόφαση του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄μετατράπηκε σε τζαμί με το όνομα «Καριγιέ Τζαμί» και σημαντικό μέρος του διακόσμου του Ναού καταστράφηκε ενώ κατά τη συνήθειά τους οι Οθωμανοί κάλυψαν και αρκετές τοιχογραφίες με ασβέστη.
Σήμερα από την ανακαινισμένη μονή του 14ου αιώνα, σώζεται μόνο το καθολικό της. Στο υπέρθυρο της εισόδου του Ναού υπάρχει η ψηφιδωτή εικόνα του Θεοδώρου του Μετοχίτη που εικονίζεται να προσφέρει το ομοίωμα του Ναού στον Σωτήρα Χριστό.
Η νεότερη αναστήλωση του μνημείου έγινε σε δύο φάσεις. Η πρώτη στις αρχές και η δεύτερη στα μέσα του 20ου αιώνα. Τότε έγινε η αποκάλυψη αλλά και ο καθαρισμός των ψηφιδωτών του Ναού.
Το 2019 μετά από απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Τουρκίας η Μονή της Χώρας, που από το 1947 λειτουργούσε ως «μουσείο Χώρας», μετατράπηκε σε τζαμί. Στις 10 Μαΐου 2024, μετά από απόφαση του Τούρκου προέδρου, εκατοντάδες μουσουλμάνοι προσκηνυτές προσήλθαν στη Μονή της Χώρας για τη μεσημεριανή προσευχή της Παρασκευής, την πρώτη μετά τη μετατροπή του μνημείου σε τζαμί.
Η UNESCO ακόμα συσκέπτεται για την σε βάθος εξέταση του ζητήματος σύμφωνα τις διαδικασίες που προβλέπονται από τον Οργανισμό.
