Διαβάζοντας κανείς κατά καιρούς τις τοπικές ιστοσελίδες, πέφτει συχνά πάνω σε ειδήσεις για υλοποίηση έργων που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους    στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Όμως, τις ειδήσεις αυτές και τα όσα αναπαράγουν οι εκάστοτε άρχοντες,    συνοδεύει μια οδυνηρή διαπίστωση: 43 χρόνια μετά την προσχώρηση της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή οικογένεια    και στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, πολύτιμες χρηματοδοτήσεις εξακολουθούν να σπαταλώνται σε έργα παλαιάς κοπής και αμφίβολης σκοπιμότητας χωρίς συνεκτική αντίληψη και στρατηγικό σχεδιασμό.   
Και το παράδειγμα της Καλαμάτας δεν συνιστά, δυστυχώς, εξαίρεση.

Η ανάκαμψη «των κυβόλιθων»: νέα ή παλιά συνταγή;

Την περίοδο αυτή, υλοποιούνται στην πόλη    κατά βάση τα εξής έργα:
-έργα Ταμείου Ανάκαμψης: η κατασκευή κυβόλιθων σε 200 διαβάσεις πεζών εντός του αστικού ιστού και η ανάπλαση πεζοδρομίων σε ορισμένους δρόμους περιμετρικά της κεντρικής πλατείας της πόλης για μια ακόμη φορά (Ψαρών, Καίσαρη κλπ). Εύλογα λοιπόν διερωτάται κανείς: ποια η συμβολή των συγκεκριμένων έργων στην ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα της τοπικής οικονομίας και του κοινωνικού ιστού; Δημιουργούν άραγε θέσεις εργασίας; Παράγουν πλούτο; Επαναπατρίζουν νέους καλαματιανούς από το εξωτερικό; Συντελούν στην μείωση του χάσματος ανάμεσα στις    γειτονιές και στο κέντρο της Καλαμάτας; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι προφανείς. Έτσι, 10 εκατομμύρια Ευρώ που θα μπορούσαν να ενισχύσουν κρίσιμες επενδύσεις και να δημιουργήσουν δουλειές στην πόλη πηγαίνουν σε έργα βιτρίνας.
-έργα ΕΣΠΑ: εδώ μιλάμε κυρίως για το περιβόητο πρόγραμμα Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης στη β’ φάση του. Μετά τις προφανείς αστοχίες της α’ φάσης, ήτοι μιας ημιτελούς Αναγνωσταρά, μιας πλατείας Υπαπαντής χωρίς ίχνος πρασίνου και με φθηνά υλικά και, κυρίως,    μιας απαράδεκτης από λειτουργικής και αισθητικής απόψεως πλατείας 23ης Μαρτίου, η β’ φάση, εκτός από τη διοχέτευση πολύτιμων πόρων σε ημιτελή έργα της προηγούμενης φάσης, στοχεύει στο να χρηματοδοτήσει κυρίως ορισμένες ενεργειακές αναβαθμίσεις δημοσίων κτιρίων (ιστορικό Δημαρχείο, μητροπολιτικό Μέγαρο, Ζουμπούλειο), ενώ ελάχιστα χρήματα (μόλις 1 εκ. Ευρώ) διατίθεται για την πολυδιαφημισμένη ανάπλαση των 20 εκ. Ευρώ στο ανατολικό κέντρο που θα επιδιώξει χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πιθανότητα αλλά και το χρόνο ευδοκίμησης του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Και εδώ τα ερωτήματα είναι εύλογα: ποια ανάπτυξη, και μάλιστα βιώσιμη,    θα επιφέρουν οι συγκεκριμένες δράσεις και ποιους θα ωφελήσουν; Συνιστούν άραγε αυτές ολιστική προσέγγιση    και νέα αντίληψη; Πού είναι οι οριζόντιες παρεμβάσεις με συγκεκριμένο και απτό όφελος για το δημότη της Καλαμάτας;
-πρόγραμμα 100 Κλιματικά Ουδέτερων Ευρωπαϊκών Πόλεων: πρόκειται ίσως για το μεγαλύτερο    γρίφο στην εξίσωση της πολυπόθητης τοπικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Πολλά έχουν ειπωθεί ως προς τους εξαιρετικά φιλόδοξους στόχους του,    ενώ υπήρξαν και διακηρύξεις για έργα ύψους    έως 2 δισεκατομμυρίων Ευρώ (!). Όμως, το αφήγημα, οι πηγές χρηματοδότησης, το χρονοδιάγραμμα    και κυρίως το απτό αποτέλεσμα του συγκεκριμένου προγράμματος παραμένουν    τουλάχιστον νεφελώδη. Χωρίς να αμφισβητεί κανείς αυτή καθεαυτή την επιτυχία της ένταξης στο project, το να μιλάμε για πακτωλό χρηματοδοτήσεων που θα εισρεύσουν από το πρόγραμμα στην πόλη      -και μάλιστα κυρίως από ιδιωτικούς πόρους- είναι μάλλον    εκτός πραγματικότητας. Και αυτό όταν την ίδια στιγμή κατασκευάζονται ακόμη στην πόλη έργα με παλιά υλικά και χωρίς ίχνος βιοκλιματικής προσέγγισης. Επίσης, από την αντίληψη του συγκεκριμένου    εγχειρήματος απουσιάζουν οι μεγάλες και καθοριστικές παρεμβάσεις για το μέλλον της Καλαμάτας (ανάπτυξη πόλου Δυτικής Παραλίας, ενοποίηση παραλιακού μετώπου, νέος πολεοδομικός σχεδιασμός, ανάδειξη-αξιοποίηση    ποταμού Παμίσου, ανάπτυξη νέου συστήματος δημοσίων μεταφορών με προαστιακό σιδηρόδρομο, δίκτυο ποδηλατοδρόμων κλπ).   

Η ώρα της αλήθειας: μοναδική ελπίδα για την Καλαμάτα

Όπως αντιλαμβάνονται οι αναγνώστες, ζούμε σε μια εποχή που πανηγυρίζονται πλέον όχι ολοκληρωμένα έργα αλλά η ένταξή τους σε κάποιο πρόγραμμα ή, στην καλύτερη περίπτωση,    η έναρξη αυτών, χωρίς εξασφαλισμένη υλοποίηση αλλά κυρίως χωρίς ρεαλιστικό, συνεκτικό    όραμα και σχέδιο για το μέλλον. Με το λιμάνι της κουφάρι σαπιοκάραβων και χωρίς ένα κρουαζιερόπλοιο, με την αξιοποίηση του προβληματικού αεροδρομίου της να παραπέμπεται από εξάμηνο σε εξάμηνο, με τους νέους περιφερειακούς δρόμους να καθυστερούν σοβαρά, με τη ροή των χρηματοδοτήσεων των μικρομεσαίων έργων να έχει στερέψει, η Καλαμάτα, όπως και η Μεσσηνία,    χάνουν πλέον δραματικά έδαφος σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας και παρά τη μικρή αναλαμπή της περιόδου της κρίσης. Οι μειωμένες τουριστικές ροές και εισπράξεις, τα επίσημα στοιχεία για το αναιμικό τοπικό ΑΕΠ και την πενιχρή αγοραστική μας δύναμη καθώς    και η συνεχής δημογραφική αιμορραγία αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες αυτής της επικίνδυνης στασιμότητας. Μόνο αν αντιμετωπίσουν επιτέλους οι αρμόδιοι την πολιτική με όρους αλήθειας και αναζητήσουν την ουσία αντί της επικοινωνίας μπορεί να υπάρξει ελπίδα. Ας το κάνουν τουλάχιστον οι νεότεροι.

*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr