Τα τελευταία χρόνια, και στην Ελλάδα, έχει αρχίσει να προτιμάται η επί πληρωμή εκπαίδευση στον χώρο της τριτοβάθμιας. Διάσημα, άσημα, καινοτόμα, επικίνδυνα, άχρηστα και πανάκριβα, είναι μόνο λίγοι από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδονται στα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Οι περισσότεροι πολέμιοι αυτών των ιδιωτικών εκπαιδευτικών συστημάτων σπεύδουν να κατακρίνουν το πρόγραμμα σπουδών, τις υποδομές ή το “prestige” τους, σπάνια όμως στρέφουν το βλέμμα στους ίδιους τους φοιτητές που τα επιλέγουν.
Φυσικά, ένας νέος που θέλει να ασχοληθεί με μια επαγγελματική κατεύθυνση, η οποία δεν καλύπτεται από την ελληνική δημόσια ακαδημαϊκή κοινότητα, οφείλει αναγκαστικά να αναζητήσει οποιαδήποτε ιδιωτική ακαδημία μπορεί να του προσφέρει την επιμόρφωση που χρειάζεται. Μάλιστα, για τέτοιους νέους θα έπρεπε να υπάρχει ανάλογη κρατική στήριξη.
Ωστόσο, παρατηρούμε ότι, παρά το γεγονός πως η χώρα διαθέτει ένα τεράστιο εύρος ακαδημαϊκών κατευθύνσεων-στις οποίες μπορεί κανείς να εισαχθεί εφόσον μετάσχει στις πανελλαδικές εξετάσεις- πολλοί εξακολουθούν να στρέφονται προς την ιδιωτική εκπαίδευση. Φυσικά δεν γίνεται αναφορά σε εγνωσμένου κύρους και παγκόσμιου βεληνεκούς ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα-όποια κριτική σε τέτοιους εκπαιδευτικούς θεσμούς θα ήταν σίγουρα αφελής- αλλά σε εκπαιδευτικά ιδρύματα αμφίβολης αξιοπιστίας.
Βέβαια, από τη μία επικρατεί η άποψη πως αυτό το βαθμοθηρικό και εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα παραπαίει, ενώ η διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων όχι μόνο καταθλίβει και βασανίζει τους μαθητές αλλά και ανούσια τους ταλαιπωρεί. Σίγουρα είναι αναγκαίο να γίνουν κάποιες διαδικασίες τροποποίησης αυτού του τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Όμως και πάλι ξεφεύγουμε από αυτούς και τους λόγους που τα προτιμούν.
Αυτή λοιπόν η προτίμηση υποδεικνύει μια πράξη φυγομαχίας απέναντι στο σύστημα; Ή μήπως αυτό που πραγματικά αποκαλύπτει είναι μια βαθιά ριζωμένη ελληνική φιλοσοφία της «εύκολης λύσης»;
Ο νέος που γαλουχείται με τη λογική της προχειρότητας, της διασκέδασης και της εξαγοράς των πάντων, για ποιον λόγο να κοπιάσει, να ξεπεράσει τα όριά του και να προτιμήσει εντέλει τις πανελλαδικές εξετάσεις; Αναμφίβολα ο Έλληνας (πα)τέρας θα του έχει μάθει εξ ορισμού πως όλα λύνονται με το κατάλληλο, ως προς το… χρώμα, χαρτονόμισμα!
Είναι αξιοπερίεργο πως οι περισσότεροι αρωγοί των ιδιωτικών πανεπιστημίων έχουν και την ανάλογη οικονομική δυνατότητα να τα υποστηρίξουν, αγνοώντας πως με την επικράτηση αυτής της λογικής όχι μόνο θα υπονομεύεται η αξία των δημόσιων πανεπιστημίων- καθώς αυτός που θα κοπίαζε για να πάρει ένα πτυχίο νομικής, πλέον θα μπορεί να το αγοράζει- αλλά θα τρέφει και τους νέους με μια ωφελιμιστική κουλτούρα του χρήματος.
Ο νέος που επιλέγει τη διασκέδαση, τη «μαγκιά» της επιβολής, την ανάγκη επίδειξης του πλούτου και την προτίμηση της ομοιόμορφης ένδυσης με συμμοριακή αισθητική, είναι βέβαιο πως, για να προσθέσει στη φαρέτρα του ένα πτυχίο- ύστερα από την παρότρυνση φυσικά των «παραδοσιακών» γονέων- θα στραφεί σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Ουδέποτε θα μπει στη διαδικασία να δώσει εξετάσεις. Πιθανότατα, με όσα χρήματα του έχουν περισσέψει από την αγορά μηχανής ή αυτοκινήτου- μετά από εποχιακή απασχόληση σε κάποιο αιγαιοπελαγίτικο νησί- θα τα δώσει για να αγοράσει και ένα πτυχίο- αν δεν τα έχει ξοδέψει σε κάποιον πάροχο διαδικτυακών στοιχημάτων ή τζόγου.
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν απευθύνονται σε κάποιον εχέφρονα νέο που μπορεί να θυσιάσει έναν χρόνο κόπων για τη μόρφωσή του, αλλά σε αυτούς που με μία μερκαντιλιστική νοοτροπία, αποσκοπούν σε μια εύκολη ακαδημαϊκή ζωή, έχοντας σμίλη το χρήμα. Συνεπώς ίσως θα ήταν εύλογο να μην αναπτύσσουμε ρητορική μίσους απέναντι σε αυτές τις σχολές, αλλά να αντιμετωπίσουμε αυτή τη φιλοσοφία της εύκολης λύσης που έχει εμποτιστεί στα σωθικά του «νεοέλληνα».
Σκοπός δεν είναι να βάλουμε «λουκέτο» σε οποιονδήποτε ιδιωτικό χώρο εκπαίδευσης, αλλά να μετατρέψουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα και να δημιουργήσουμε τα εχέγγυα στους νέους, ώστε να αντιμετωπίζουν κάθε πρόκληση με τη νοημοσύνη και τον ακέραιο χαρακτήρα τους.
Δίχως να επικεντρώνουμε την προσοχή μας στους νέους, ενέχει ο κίνδυνος στον τόπο όπου γεννήθηκε, εδραιώθηκε και διαδόθηκε η αθηναϊκή φράση «δήμου κρατούσα χείρ» να επικρατήσει- αν δεν επικρατεί ήδη- η φράση «χρήματος… κρατοῦσα χείρ!».