Οπως προκύπτει στην έρευνα του Ινστιτούτου Reuters για την ψηφιακή ενημέρωση στην Ελλάδα - 2016, τα ποσοστά εμπιστοσύνης των Ελλήνων στις ειδήσεις (20%), στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (16%) και στους δημοσιογράφους (11%), είναι τα χαμηλότερα από τις 26 χώρες της έρευνας.

«Καταγράφεται μια γενικότερη ένδειξη αμφισβήτησης στο πολιτικό σύστημα, με παράλληλη έλλειψη εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ, τα οποία εκτιμούν ότι επηρεάζονται από επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα και ειδικά στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό προσεγγίζει ποσοστά πρωτόγνωρα» ανέφεραν οι επίκουροι καθηγητές στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Νίκος Παναγιώτου και Δήμητρα Δημητρακοπούλου ως υπεύθυνοι της έκδοσης αποτελεσμάτων για την Ελλάδα.

«Το γεγονός», σύμφωνα με τους μελετητές, «αποδίδεται στη σύνδεση της εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ με τη γενικότερη εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα» . Σύμφωνα μάλιστα με την έρευνα, «η απότομη στροφή προς τη ενημέρωση από το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα, μπορεί να ερμηνευτεί ως εν μέρει αποτέλεσμα αυτής της σταδιακής αλλά επιδεινούμενης έλλειψης εμπιστοσύνης και της αντίληψης περί ελέγχου των παραδοσιακών ΜΜΕ».

Η μελέτη, που παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην ΕΣΗΕΜΘ, ανατέθηκε από το Ινστιτούτο Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στην εταιρία δημοσκοπήσεων YouGov, με σκοπό να αποτυπωθούν οι συνήθειες κατανάλωσης ειδήσεων στο διαδίκτυο σε 50.000 άτομα σε 26 χώρες. Η έρευνα διενεργήθηκε, μέσω διαδικτυακών ερωτηματολογίων, στο τέλος του Ιανουαρίου/αρχές Φεβρουαρίου 2016 και το δείγμα στην Ελλάδα ανέρχεται σε 2.036 άτομα.

Εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ αλλά όχι στους δημοσιογράφους!

Οι περισσότεροι Έλληνες εμπιστεύονται περισσότερο τα μέσα ενημέρωσης παρά τους δημοσιογράφους, στάση που καταγράφεται και στις περισσότερες χώρες του δείγματος. Το 16% των ερωτώμενων στην Ελλάδα εμπιστεύεται τα ΜΜΕ σε αντίθεση με το 62% των ερωτώμενων από την Φινλανδία, το 43% από την Ισπανία, το 42% από το Ηνωμένο Βασίλειο και το 30% από τις Η.Π.Α. Το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο στις 26 χώρες που μελετήθηκαν, ακόμη και από χώρες που δοκιμάστηκαν από την οικονομική κρίση. Επιπρόσθετα, μόνο το 7% στην Ελλάδα, το 21% στις ΗΠΑ, το 23% στην Ισπανία, το 42% στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 47% στη Φινλανδία θεωρούν ότι τα ΜΜΕ είναι ανεξάρτητα από αθέμιτες πολιτικές επιρροές

Η εξέλιξη αυτή, επισημαίνεται στη μελέτη, εν μέρει επιβεβαιώνει και τη στροφή που καταγράφεται για την ενημέρωση προς το διαδίκτυο και τη δραματική μείωση της κυκλοφορίας εφημερίδων και των εσόδων των καναλιών καθώς, σύμφωνα με την έρευνα, «έχουν απωλέσει την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης».

Σχολιάζοντας τα ευρήματα ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας Ελευθέριος Κρέτσος, χαρακτήρισε οξύμωρο το γεγονός ότι οι Ελληνες ενδιαφέρονται για ειδήσεις τις οποίες αναζητούν σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ενώ παράλληλα, έχουν απωλέσει την εμπιστοσύνη τους στους δημοσιογράφους.

«Ο κόσμος "διψάει" για ειδήσεις αλλά δεν εμπιστεύεται τα παραδοσιακά ΜΜΕ», είπε χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι Έλληνες χρήστες ενδιαφέρονται για τις ειδήσεις σε σημαντικό βαθμό, καθώς το 66% δηλώνει πολύ μεγάλο ή μεγάλο ενδιαφέρον. Το υψηλό ενδιαφέρον για την επικαιρότητα συνδυάζεται με μια αυξημένη συχνότητα στην αναζήτηση ειδήσεων μέσω φορητών συσκευών (smartphones και tablets μαζί) που αποτελούν τις κύριες συσκευές για ενημέρωση.

Δημοσιογράφοι σε συνθήκες «γαλέρας»

Χωρίς νομοθετική ρύθμιση είναι στην Ελλάδα οι δημοσιογράφοι που δουλεύουν στο διαδίκτυο, «σε συνθήκες γαλέρας», όπως τις χαρακτήρισε ο πρόεδρος της ΕΣΗΕΜ-Θ Νίκος Καρράς, εκτιμώντας ότι πρέπει να αξιοποιηθεί ανάλογα το εύρημα της έρευνας για το αυξημένο ενδιαφέρον των πολιτών για την επικαιρότητα.

Όσον αφορά την επιλογή των ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το 33% των Ελλήνων δηλώνει ευχαριστημένο από την αυτόματη επιλογή ειδήσεων από αλγορίθμους που γίνεται με βάση το ιστορικό κάθε χρήστη (filter bubble). Πιο χαμηλά, μόνο το 17% θέλει να διαβάζει ειδήσεις που επιλέχθηκαν από αλγόριθμο με βάση το περιεχόμενο που διαβάζουν οι φίλοι του στα κοινωνικά δίκτυα.

«Στην ουσία δηλαδή, οι χρήστες λαμβάνουν ειδήσεις σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους ζώντας μέσα σε μια «φούσκα» σχολίασε ο πρόεδρος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Ανδρέας Βέγλης, ενώ από την πλευρά της, η επίκουρη καθηγήτρια κ. Δημητρακοπούλου τόνισε ότι «αν υπάρχει μια «φούσκα» που μας κλείνει μέσα ο αλγόριθμος, είναι μόνο η δική μας», αυτή δηλαδή που έχουμε επιλέξει.

Επιλέγουν δωρεάν πρόσβαση σε ειδησεογραφικό περιεχόμενο

Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών που συμπεριλαμβάνονται στην έρευνα στην πληρωμή για ειδήσεις ανάμεσα στην Τσεχία, την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Συγκεκριμένα, η πρόσβαση επί πληρωμή σε ειδησεογραφικό περιεχόμενο ή η χρήση ειδησεογραφικών υπηρεσιών είναι πολύ χαμηλή, σε ποσοστό 7%. Η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών που επιλέγει το δωρεάν ειδησεογραφικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο σε συνδυασμό με το υψηλό ποσοστό που χρησιμοποιεί λογισμικό αποκλεισμού των διαφημίσεων, αναδεικνύει ένα σημαντικό ζήτημα για τη βιωσιμότητά τους.

Παρεμβάσεις στην εκδήλωση έκαναν, μεταξύ άλλων, οι δημοσιογράφοι Νέλλη Κατσαμά, Γιώργος Τούλας, Λευτέρης Αρβανίτης, Ανδρέας Παναγόπουλος και Σοφία Παπαδοπούλου, αλλά και ο ερευνητής στο Εργαστήριο Τεχνολογίας Γνώσεων και Λογισμικού του Ερευνητικού Κέντρου «Δημόκριτος», υπεύθυνος παραρτήματος Open Data Institute στην Αθήνα, Μιχάλης Βαφόπουλος.

ΑΠΕ-ΜΠΕ