Σήμερα το 93% του παγκόσμιου εμπορίου μεταφέρεται με πλοία και είναι προφανές πως, σε συνδυασμό με το ότι το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς των ωκεανών δεν ανήκει σε ζώνες εθνικής κυριαρχίας, η ναυτιλία είναι ο πλέον παγκοσμιοποιημένος τομέας της οικονομίας. Συνεπώς είναι σημαντικό να υπάρχει ένας Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας όπως είναι ο ΙΜΟ, ένας εξειδικευμένος οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για θέματα ναυτιλίας με έδρα το Λονδίνο, 172 χώρες – μέλη και 79 παρατηρητές (όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση, ΜΚΟ, κ.ά.), ο οποίος θεσπίζει κανόνες υποχρεωτικού χαρακτήρα που έχουν ισχύ σε όλα τα θαλασσοπλοούντα πλοία ανεξαρτήτως σημαίας.
Μία από τις κύριες αποστολές του ΙΜΟ πέραν της διασφάλισης της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, είναι να λαμβάνει συνεχώς πρωτοβουλίες οι οποίες θα καθιστούν τη ναυτιλία μια πιο φιλική για το περιβάλλον δραστηριότητα. Η μεταφορά αγαθών διά θαλάσσης είναι άλλωστε ο λιγότερο ενεργοβόρος τρόπος για τη διακίνησή τους και οι Ελληνες διαπρέπουν ακόμα και σήμερα σε αυτό τον τομέα. Η χώρα μας συμμετέχοντας στο φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ναυτικής Ημέρας έχει οργανώσει με πρωτοβουλία του υπουργείου Ναυτιλίας την ενημέρωση του κοινού, κυρίως μέσω των κατά τόπους λιμενικών αρχών. Το κύριο βάρος βέβαια έχει δοθεί στη σωστή ενημέρωση των κατ' επάγγελμα ναυτικών, εντός και εκτός Ελλάδας και όπου πλέει πλοίο με ελληνική σημαία, αλλά και στους σπουδαστές που φοιτούν στις ναυτικές ακαδημίες. Στο κομμάτι που αφορά στην ενημέρωση του κοινού, αυτό γίνεται μέσω του Τύπου και το Κεντρικό Λιμεναρχείο Καλαμάτας διοχέτευσε τη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η Ελλάδα στη λειτουργία του ΙΜΟ συμμετέχει ανελλιπώς από το 1958 (οπότε και ιδρύθηκε) με έναν εκπρόσωπο - μέλος στο Συμβούλιο του Οργανισμού.
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΝΑΥΤΙΚΗ ΗΜΕΡΑ
Η Παγκόσμια Ναυτική Ημέρα καθιερώθηκε από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) το 1978. Εκτοτε γιορτάζεται κάθε χρόνο την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Φέτος γιορτάστηκε στις 28 Σεπτεμβρίου και είχε ως κύριο θέμα τη σύνδεση των πλοίων με τα λιμάνια και τον άνθρωπο. Τα κράτη – μέλη του Οργανισμού καλούνται να συμμετάσχουν στον εορτασμό με δραστηριότητες την ίδια εβδομάδα, αλλά και καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Κάθε χρόνο λοιπόν επιλέγεται ένα θέμα και πέραν των επίσημων τελετών που διοργανώνονται στην έδρα του Οργανισμού στο Λονδίνο, μια διαφορετική χώρα κάθε χρόνο γίνεται το επίκεντρο των παράλληλων εκδηλώσεων. Φέτος αυτή η χώρα είναι ο Παναμάς, ενώ η Ελλάδα επελέγη το 2008.
Ο ΙΜΟ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ
Ο ΙΜΟ νομοθετεί πάνω σε θέματα ναυτιλίας και η δραστηριότητά του αυτή ξεπερνά τα εθνικά σύνορα. Οι κανονισμοί που θεσπίζονται στο πλαίσιο του Οργανισμού έχουν παγκόσμια ισχύ και τα νομοθετικά μέτρα που παίρνει εναρμονίζονται στη νομοθεσία όλων των μερών του κόσμου -είναι ο σημαντικότερος φορέας που νομοθετεί για θέματα ναυτιλίας σε παγκόσμια κλίμακα. Ειδικότερα οι διεθνείς συμβάσεις που καταρτίζονται στο πεδίο του ΙΜΟ αφορούν και ρυθμίζουν θέματα ασφάλειας ναυσιπλοΐας, πλοίων και ναυτικών, ζητήματα προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος, καθώς και ζητήματα αστικής ευθύνης για ρύπανση της θάλασσας.
Μιλώντας στην “Ε” για τον Οργανισμό ο κεντρικός λιμενάρχης Καλαμάτας αντιπλοίαρχος Αντώνης Δουμάνης, ο οποίος για τρία χρόνια ήταν αναπληρωτής εκπρόσωπος της Ελλάδας στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό στο Λονδίνο, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι πέραν της ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο ο ΙΜΟ “αδιάκοπα εργάζεται στην κατεύθυνση της θωράκισης του διεθνούς νομοθετικού πλαισίου για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από άλλες ρυπογόνες ουσίες, μεταξύ άλλων από απορρίμματα, λύματα, τοξικά υφαλοχρώματα, έρμα αλλά και από το ίδιο το πλοίο όταν αυτό ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής του”. Επίσης υπογράμμισε την πρόοδο που έχει σημειώσει ο Οργανισμός και η ναυτιλιακή κοινότητα στο σύνολό της στο ζήτημα της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι “μέχρι σήμερα ο ΙΜΟ, ως εξειδικευμένος Οργανισμός του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, έχει υιοθετήσει 51 διεθνείς συμβάσεις, εκ των οποίων οι 21 αμιγώς αφορούν στην προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και διέπουν κάθε φάση της δραστηριότητας ενός πλοίου από την καθέλκυση μέχρι την διάλυσή του”, επισημαίνει στη συνέχεια.
Και προσθέτει ότι “κορυφαίας σημασίας είναι η Δ.Σ. MARPOL, η οποία είναι το πρώτο νομικό όργανο του ΙΜΟ για το θαλάσσιο περιβάλλον και αποτελεί τον πυρήνα του νομικού πλαισίου προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προκαλούν τα πλοία. Αποτελείται από 6 παραρτήματα: α) ρύπανση από πετρέλαιο, β) ρύπανση από χύδην ρυπογόνες ουσίες, γ) ρύπανση από συσκευασμένες ρυπογόνες ουσίες που μεταφέρονται διά θαλάσσης, δ) ρύπανση από λύματα, ε) ρύπανση από απορρίμματα, στ) αέρια ρύπανση”.
Αλλου τύπου Δ.Σ. του ΙΜΟ “είναι αυτές που αποτελούν το σύστημα της αστικής ευθύνης για ζημιά ρύπανσης από πλοία. Αυτές οι συμβάσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές, αφενός γιατί προβλέπουν ρητά τόσο τη διαδικασία αποζημίωσης των θυμάτων της ρύπανσης στη βάση της αρχής “ο ρυπαίνων πληρώνει”, όσο και το κόστος αποκατάστασης της ζημίας και αφετέρου γιατί με την οριοθέτηση της ευθύνης προστατεύουν τους πλοιοκτήτες και τους βασικά ναυτικούς από την απεριόριστη καταβολή αποζημιώσεων και από μακροχρόνιες εμπλοκές στα αστικά δικαστήρια μετά από περιστατικό ρύπανσης”. Επιπλέον “εισάγουν στο σύστημα αποζημίωσης και τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους στη μεταφορά πετρελαίου διά θαλάσσης (π.χ. πετρελαϊκές βιομηχανίες)”, σημειώνει καταλήγοντας ο αντιπλοίαρχος.
