Περπάτημα, ανάπαυση και ξανά περπάτημα. Η πεζοπορία χαρίζει σε εκείνους που την αγαπούν μοναδικές στιγμές στη φύση. Σε βοηθάει να ανακαλύψεις μοναδικές γωνιές, να βρεθείς σε τοποθεσίες απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και να γνωρίσεις τόπους μακρινούς ή πολύ κοντινούς που δεν γνώριζες. Ανθρώπους φιλόξενους, με τους οποίους θα ταιριάξεις και θα συναντηθείς ξανά και ξανά.Με την ευκαιρία της διοργάνωσης παραποτάμιας πεζοπορίας στον Πάμισο από τον Σύλλογο Πεζοπόρων και Ορειβατών του «Ευκλή», βρεθήκαμε να ανακαλύπτουμε κάτι καινούργιο και μείναμε με το στόμα ανοιχτό!
Η εκκίνηση δόθηκε στις 9 το πρωί της Κυριακής 22 Οκτωβρίου, διαδρομή χωρίς ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίας, συνολικά 9,8 χλμ. από τις Πηγές του Αγίου Φλώρου, μόλις λίγα χιλιόμετρα από την Καλαμάτα και ολοκληρώθηκε στο χωριό Αμμος με μεγάλη συμμετοχή, ενθουσιασμό και άψογη διοργάνωση.
Με πρώτη στάση στο χωριό Ανεμόμυλος και δεύτερη στάση στο χωριό Αρι η παρέα βρέθηκε γρήγορα στο φράγμα του ποταμού. Εκεί ο Γρηγόρης Κωστόπουλος, πρόεδρος της Κοινότητας του Αρι υποδέχθηκε τους πεζοπόρους και μίλησε για το ποτάμι, το φράγμα, τις δράσεις και τον τόπο του. «Το φράγμα και το κομμάτι της γης που πατάμε τώρα είναι πολύτιμο για εμάς, και έχουμε σκοπό να το αναδείξουμε. Καταφέραμε να το εντάξουμε σε ένα κατάλογο πάρκων και με κάποιες παρεμβάσεις θα γίνει ίσως το πιο όμορφο κομμάτι της περιοχής, θα υπάρχει και η δυνατότητα επίσκεψης και σχολείων. Εχει βγει χρηματοδότηση και μελλοντικά το φράγμα αυτό, θα καθερεθεί. Θα φτιαχτεί νέο φράγμα υπερσύγχρονο 70-80 μέτρα πιο κάτω από το υπάρχον. Από μόνο του αυτό το φράγμα θα είναι ένα μνημείο. Θα αξίζει να έρθεις να το δεις», είπε μεταξύ άλλων ο κ. Κωστόπουλος. Οι πεζοπόροι δέχθηκαν ένα σωρό καλούδια φτιαγμένα από ντόπιους ως καλοσώρισμα και αφού ξαπόστασαν στον μεγάλο πλάτανο συνέχισαν το περπάτημα παραποτάμια.
Με τη συντροφιά των μελών του Πολιτιστικού Συλλόγου Άμμου η ομάδα έφθασε στον Αμμο. Εκεί η πρόεδρος του συλλόγου Διονυσία Κολλάτου-Ογεφούγκα υποδέχθηκε τον κόσμο και ακολούθησε η ξενάγηση στο εκθετήριο λαογραφίας και παράδοσης του χωριού, στο ναό της Αγίας Αγάθης -ενός πετρόχτιστου ναού του 1600- το μοναδικό ναό στην Πελοπόννησο και έναν από τους πέντε (5) γνωστούς στον Ελλαδικό χώρο που είναι αφιερωμένοι στην εκ Σικελίας, νεαρά Παρθένο, Αγία Αγάθη. Στόχος του συλλόγου, όπως είπε, είναι η ένταξή του στους τουριστικούς χάρτες ώστε να αποτελέσει θρησκευτικό και προσκυνηματικό πόλο έλξης. Η κεντρική εκκλησία, ο Ενοριακός Ναός του Αγίου Αθανασίου, η μεγαλύτερη - παλαιότερη εκκλησία στο κέντρο του χωριού, που εντυπωσίασε όλους, πενήντα μέτρα βορειοδυτικά της πλατείας με το αξιοθαύμαστο ξυλόγλυπτο τέμπλο, που όπως μάθαμε στη συνέχεια είναι από τα 7 καλύτερα τέμπλα της Ελλάδας, διακοσμημένο από Ηπειρώτες τεχνίτες, που επιβάλλεται και πρέπει οπωσδήποτε να γίνει η συντήρησή του.
Συγκεκριμένα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αμμου και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο έχουν προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προς τους θεσμικούς φορείς, Περιφέρεια Πελοποννήσου και υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να εκταμιευθούν τα απαραίτητα κονδύλια για την γενικότερη επισκευή και ανακαίνιση του ναού και του πολύτιμου τέμπλου του. Τα αιτήματα συνοδεύονται από μελέτη μηχανικού με συγκεκριμένες προτάσεις. Χαρακτηριστικά, η πρόεδρος του Συλλόγου Αμμου κατά την ξενάγηση στον Αγιο Αθανάσιο είπε ότι η εκκλησία χτίστηκε πιθανόν παράλληλα με τον σχηματισμό του οικισμού. Οι Βενετοί στην απογραφή τους το 1700 την αναφέρουν ως "Chiese Buone" (Αξιόλογες εκκλησίες). Το σπουδαίο τέμπλο της από καρυδιά είναι ξυλόγλυπτο με "αγγέλους, σταφύλια και αμπέλους" και κατασκευάστηκε στα 1860 από Ηπειρώτες τεχνίτες. Δεξιά και αριστερά της Ωραίας Πύλης υπάρχουν δύο παλαιές εικόνες της Παναγίας και του Χριστού, κατασκευασμένες το 1873 από τον αγιογράφο Αντ. Φερεντίνο. Ο ναός γιορτάζει στις 18 του Γενάρη, αλλά επίσημα στις 2 του Μάη. Είναι ο λεγόμενος Μαηθανάσης, που γιορτάζεται με τις ανάλογες τιμές και παλιότερα με διήμερο πανηγύρι.
Στο βιβλίο "Αμμος Μεσσηνίας" ο συγγραφέας Γιώργος Β. Κολλάτος αναφέρει μεταξύ άλλων για τον Αγιο Αθανάσιο και για το χωριό: "Σε αυτόν τον ιερό ναό, γίνεται κάθε Κυριακή η λειτουργία και εδώ γίνονταν τα μυστήρια της βαπτίσεως, του γάμου και οι νεκρώσιμες ακολουθίες. Για τα μυστήρια αυτή η εκκλησία μέχρι το 1933 κρατούσε ληξιαρχικά βιβλία. Στον περιβάλλοντα χώρο και σε κτήριο του Αγίου Αθανασίου, λειτούργησε από το 1883 και μέχρι τις αρχές του 1900, Δημοτικό Σχολείο Αρρένων. Ακολούθως αυτό το κτίσμα χρησιμοποιήθηκε ως πρώτο Κοινοτικό γραφείο της νεότευκτης τότε Κοινόντας Μπαλιάγα, από το 1925 έως το 1958. Στις μέρες μας το κτίσμα αυτό ανακαινίσθηκε και φιλοξενεί γραφείο της εκκλησίας. Πίσω από την εκκλησία μπορείς ν' αγναντέψεις τα λιβάδια, ελαιώνες, τη βόρεια Μεσσηνία και την Ιθώμη. Προκατοχικά, στα λιβάδια και σε έκταση 2.000 στρεμμάτων περίπου ήταν φυτεμένα "συκόδενδρα και σταφιδάμπελοι". Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής όμως οι κάτοικοι του Αμμου "τα κατέστρεψαν, για την εξ ανάγκης καλλιέργειαν σίτου, ίνα μη αποθάνωσιν της πείνας" όπως έγραφε σε επιστολή του το 1958 προς τη Νομαρχία Μεσσηνίας ο τότε πρόεδρος της Κοινότητας, γιατρός, Στυλιανός Μανωλόπουλος. Το 1945 λόγω των κατοχικών επιπτώσεων στο χωριό λειτουργούν παιδικά συσσίτια. Τη δεκαετία του 1950 καλλιεργήθηκε το ρύζι, ενώ τις δεκαετίες 1960 και 1970 είχαν καλλιέργειες Ιταλικής τομάτας. Το λάδι του χωριού και οι χοντρολιές, έπαιξαν βέβαια το σπουδαιότερο ρόλο στη διατροφή και στην επιβίωση των κατοίκων του στις δύσκολες εποχές. Οι χυλοπίτες και ο τραχανάς φτιάχνονταν στα σπίτια του Αμμου, ήταν φτηνά αλλά βασικά είδη διατροφής των κατοίκων. Οσο για γλυκά, οι δίπλες ήταν το κάτι άλλο σε χαρές και γιορτές του Αμμου.
Εκτός από το γλυκό δίπλες, οι νοικοκυρές του Αμμου έφτιαχναν γλυκό του κουταλιού συνήθως σταφύλι αλλά και κυδώνι. Οι κουραμπιέδες δεν έλειπαν από τις ονομαστικές γιορτές, ενώ τα κουλούρια, που έφτιαχναν οι μανάδες γλύκαιναν τα παιδιά της φαμέλιας". Η δοτικότητα και η φιλοξενία δεν είχε προηγούμενο, αλλά και η ζεστασιά την οποία αισθανόταν ο επισκέπτης τότε αλλά και σήμερα, είναι απαράμιλλη και αυθεντική. Στην πλατεία του χωριού, η ομάδα των πεζοπόρων, απόλαυσε νόστιμους μεζέδες φτιαγμένους από τις κυρίες του συλλόγου με συνοδεία κρασιού από τα τοπικά οινοποιεία και γλυκό καρυδόπιτα.
Δράσεις για ανάδειξη του χωριού
Να σημειώσουμε πως ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αμμου, δραστηριοποιείται με σκοπό την ανάδειξη και αναγνωρισημότητα του χωριού μέσα από μια σειρά δράσεων και εκδηλώσεων. Σημαντικά επιτεύγματά του είναι η διπλή ανακαίνιση και αγιογράφηση του ιερού ναού της Αγίας Αγάθης, η πλακόστρωση του προαύλιου του Αγίου Αθανασίου, η πλακόστρωση του διαδρόμων του κοιμητηρίου του χωριού, καθώς και η αξιοποίηση του παραχωρηθέντος από ιδιώτη μικρού πάρκου, πλησίον της πλατείας που χρησιμοποιείται για τις εκδηλώσεις του συλλόγου.
Επίσης, ανάρτηση παραδοσιακών πινακίδων στις παλιές γειτονιές, χαράζοντας μονοπάτια περιπάτου εντός του χωριού και πάμπολα μικρά έργα και εκδηλώσεις για την βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών. Αλλά και η έκδοση της τριμηνιαίας εφημερίδας «Αμμος» η οποία κυκλοφορεί εδώ και 19 χρόνια, με τα νέα του Αμμου και η δημιουργία και λειτουργία του εκθετηρίου λαογραφίας και παράδοσης, σε κτήριο με ευγενική παραχώρηση, με βιβλία και αντικείμενα παλαιοτέρων εποχών, τα οποία έχουν προσφέρει κάτοικοι της περιοχής αλλά και καταγόμενοι από τον Αμμο. Αξίζει τον κόπο όσοι δεν το έχετε δει να πάτε να το επισκεφθείτε, συνδυάζοντας και έναν περίπατο στους δρόμους του χωριού.
Εικόνες από την παραποτάμια πεζοπορία με τον «Ευκλή» στον Πάμισο την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2023.
