Δεν έχουν περάσει μέρες που η πόλη έχει δεχτεί και φιλοξενήσει στις αποθήκες του λιμανιού δύο καραβιές μεταναστών και ο Ερυθρός Σταυρός, πιστός στη διαχρονική του αποστολή και στο ανθρωπιστικό ιδεώδες, είναι σταθερά παρών σε κάθε άφιξη.
Οι νοσηλεύτριες - εκπαιδεύτριες Κωνσταντίνα Δαμηλάτη και Κατερίνα Τσατά υποδέχονται μετανάστες στην Καλαμάτα πριν το 2000 και συμμετέχουν σε προγράμματα του ΕΕΣ στα νησιά. Η εθελόντρια Ιωάννα Μπεσσή είναι από τις Ερυθροσταυρίτισσες οι οποίες θα τρέξουν σε κάθε άφιξη μεταναστών στο λιμάνι.
Οι πρώτες κουβέντες που ανταλλάσσουμε είναι φορτισμένες συναισθηματικά. Η Κωνσταντίνα θυμάται στη Χίο μια Αφγανή μητέρα τριών κοριτσιών να... της δίνει την τρίχρονη κόρη της, "το προσφυγάκι μου όπως το έλεγα", θυμάται σήμερα. "Ερχόταν συνέχεια δίπλα μου κι έρχεται η μαμά του κάποια στιγμή περνώντας οι μέρες και μου λέει: πάρτο, στο δίνω, σε σένα! Φυσικά τα έχασα, δεν απάντησα εκείνη τη στιγμή, της εξήγησα ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει... Και βέβαια λέω, πόση απόγνωση μπορεί να χωράει μια ψυχή για να δώσεις το παιδί σου;".
"ΤΟΥΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ"
Αλήθεια πόση απόγνωση χωράει μια ψυχή για να δώσεις το παιδί σου ή να το βάλεις σε μια βάρκα; "Περιμένουν μια καλύτερη ζωή", απαντάνε οι Ερυθροσταυρίτισσες. Η Κωνσταντίνα εξηγεί ότι πίσω από κάθε πρόσφυγα - μετανάστη, από αυτή τη μάζα που αρχικά βλέπεις, υπάρχει "ένας άνθρωπος, μια ψυχή, υπάρχει μια οικογένεια, μια ιστορία". Ανθρωποι που "τους γνωρίζεις με το όνομά τους, έχουν τις ίδιες ανησυχίες και φόβους όπως και εμείς, τους μιλάς, σου μιλάνε, αστειεύεσαι, να χαλαρώσει λίγο το κλίμα...".
Η Κατερίνα προσθέτει "μας εμπιστεύονται. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Προσφέροντας αυτή την αφοσίωση και τη φροντίδα μέσα από τις αρχές του Ερυθρού Σταυρού, νιώθεις όμορφα να ξέρεις ότι ο άλλος σου έχει εμπιστοσύνη, και μέσα από αυτό που προσφέρουμε, παίρνουμε και εμείς".
Αλλά και η Ιωάννα μεταφέρει τη χαρά και την αγωνία της όποτε κι αν την καλέσουν. "Θέλω πάρα πολύ να βοηθάω και είναι πολύ μεγάλη η αγωνία, δεν ξέρεις ακόμα όταν θα βγουν από τη βάρκα αν υπάρχουν παιδάκια, πολλές φορές περιμένουμε αν θα είναι παιδάκια μέσα ή έγκυος γυναίκα, που έχει τύχει να είναι και έγκυος και να ταξιδεύει".
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΜΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΑ;
Ενα από τα βασικά ατού μιας εθελόντριας είναι "να έχει και ευαισθησία", θα πει η Ιωάννα, "για να μπορέσει να αντιμετωπίσει κάποια πράγματα", αλλά "και δύναμη, γιατί δεν ξέρεις τι θα αντιμετωπίσεις. Και πρέπει εκείνη την ώρα τα συναισθήματα να είναι λίγο περιορισμένα, για να μπορέσεις να αντεπεξέλθεις". Συχνά άλλωστε "μπορεί να είναι πάρα πολλά πράγματα αυτά και δεν ξέρεις κατά πού να κάνεις, πού να πρωτοκοιτάξεις. Μετά σου βγαίνει αυτό το αποτέλεσμα ότι είναι όλοι καλά, ότι έχεις καταφέρει να τους παρακολουθήσεις όλους, με τις υπεύθυνες εδώ που είναι καταπληκτικές και μας καθοδηγούν με πάρα πολλή υπομονή".
ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΕΙΚΟΝΑ
Η Ιωάννα θυμάται και δύσκολες εικόνες, που όπως λέει "είναι διάφορες. Τους τελευταίους τώρα που θυμάμαι στο λιμάνι, ο ένας είχε πέσει σε κώμα, είχε χάσει επαφή και ήμασταν από πάνω του μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο, οι νοσηλεύτριες να πάρουν την πίεση, οξυγόνο, να προσπαθούμε να δούμε τι έχει... Νομίζαμε ότι μπορεί να πεθάνει...". Δύσκολη κατάσταση, λέει, γιατί "φοβάσαι μήπως ο άνθρωπος αυτός πέρασε όλη αυτή την ταλαιπωρία μέχρι να φτάσει εδώ και να πεθάνει".
Ενα ακόμα που την έχει συγκινήσει ήταν από την τελευταία καραβιά "με το παιδάκι με ειδικές ανάγκες, που χαιρόταν με κάποια παιχνίδια, με κάποια μουσική που του βάζαμε και χόρευε, κουνιόταν, ήταν πάρα πολύ συγκινητικό και αυτό".
Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ
Ρωτάμε αν κάποιοι γυρίζουν, αν τις έχουν αναζητήσει μετά από καιρό. Η Κωνσταντίνα λέει ότι από τους πρώτους μετανάστες, αυτούς δηλαδή που ήρθαν το 1997 και πριν φύγει για τη Γερμανία ένας συγκεκριμένος, "μας έφερε μια εικόνα του Χριστού" και τους είπε: "Αυτή σας την χαρίζω, γιατί μέσα από εσάς κατάλαβα ότι ο Θεός είναι ένας". Η Κατερίνα προσθέτει ότι είναι η εικόνα που "έχουμε στην αίθουσα διδασκαλίας και κάθε φορά που μπαίνουμε μέσα κατευθείαν πάει το μυαλό μας στον Μοχάμεντ, ο οποίος είναι μουσουλμάνος κουρδικής καταγωγής". Βέβαια έχουν δεχτεί και "πάρα πολλά γράμματα", λέει η Κωνσταντίνα, που "μας έστελναν για το πού έφτασαν, τι κατάφεραν μέσα σε διάστημα 1-3 ετών".
ΣΤΟ ΣΤΡΩΜΑΤΑΚΙ ΤΟΥΣ
Στην επαφή μαζί τους όλες τις μέρες που θα μείνουν, η Κατερίνα λέει ότι "μου αρέσει που, πολλές φορές, όταν οι πρώτες ανάγκες καλυφθούν και χαλαρώσουν λίγο οι άνθρωποι, ηρεμήσουν και νιώσουν ασφαλείς, γιατί είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι της ασφάλειας, που μας καλούν εκεί στο στρωματάκι τους και θέλουν να μας προσφέρουν λίγες σταφίδες". Και εξηγεί ότι ταξιδεύουν "με κάποιους ξηρούς καρπούς, με κάποια τέτοια πράγματα και πάρα πολλές φορές μας απλώνουν τη χούφτα τους και μας προσφέρουν λίγες σταφίδες, για να μας κεράσουν και αυτό μας αρέσει, θα την πάρουμε τη σταφιδούλα, θα την φάμε, και τους αρέσει και μας αρέσει αυτή η επικοινωνία".
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Τι είναι όμως αυτό που προσφέρει ο Ερυθρός Σταυρός; Η Κωνσταντίνα Δαμηλάτη και η Κατερίνα Τσατά είναι νοσηλεύτριες και επειδή πάντα ξεκινούν με το θέμα της υγείας και το πρώτο που θα δουν είναι κάποιο επείγον περιστατικό, γι' αυτό και μιλήσαμε μαζί τους σε αυτό το ρεπορτάζ. Θα δώσουν λοιπόν, εφόσον χρειαστεί, τις πρώτες βοήθειες ώσπου να έρθει το ασθενοφόρο και το περιστατικό να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Στη συνέχεια, με την παρουσία της νομιάτρου Κατερίνας Σπέντζουρα θα αντιμετωπίσουν ό,τι άλλα μικροπροβλήματα υπάρχουν, όπως είναι κάποιοι τραυματισμοί, κυρίως στα πόδια από το περπάτημα και γλιστρήματα στις πέτρες όπου βγαίνουν τα νύχια τους. Ή στην προσπάθεια να ξεφύγουν και να περάσουν τα σύνορα γλιστράνε σε πλαγιές και κάνουν άσχημα εγκαύματα τριβής στο σώμα. Κι αφού αυτά εξεταστούν, μετά θα δουν ποιοι έχουν χρόνια προβλήματα υγείας ή ποιοι λαμβάνουν φάρμακα.
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Πέρα από το νοσηλευτικό κομμάτι όμως, νοσηλεύτριες και εθελόντριες "προσπαθούμε να καλύψουμε τις ανθρωπιστικές τους ανάγκες, έρχονται και μας λένε έχω ανάγκη από αυτό και προσπαθούμε να τους καλύψουμε σε είδη ατομικής καθαριότητας, σε είδη ατομικής υγιεινής, ή να μας πουν δεν μας αρέσει αυτό το φαγητό, που σε κάποιον άλλο μπορεί να ακουστεί κάπως, αλλά οι ίδιοι έχουν διαφορετικές διατροφικές συνήθειες και οφείλουμε να το σεβαστούμε", λέει η Κατερίνα. Και προσθέτει ότι δεν απαιτούν, "στο πλαίσιο του ανθρωπισμού και της αλληλοκατανόησης, προσπαθούμε να τους κάνουμε πιο ήρεμη, πιο όμορφη και καλύτερη την περίοδο αυτή που παραμένουν εδώ".
Και σε αυτό έχουν την πολύτιμη βοήθεια των εθελοντριών.
ΑΠΟ ΕΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΑΚΙ ΜΕΧΡΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Οι εθελόντριες "θα βάλουμε μια αλοιφή, βοηθάμε στις αλλαγές σε κάποιο μικρό τραυματισμό και βοηθάμε με το φαγητό", λέει η Ιωάννα συμπληρωματικά. Οπως βοηθούν και στο κομμάτι της ψυχοκοινωνικής στήριξης, αλλά και σε πιο πρακτικά πράγματα: θα δώσουν τα ρούχα, θα δώσουν τα παπούτσια ή οτιδήποτε άλλο χρειαστεί -μπορεί να είναι από κουλουράκια μέχρι παιχνίδια στα παιδιά, ή "να παίξουμε λίγο με τα παιδιά και τους αρέσει αυτό πάρα πολύ, τους αρέσει όταν ασχολείσαι και παίζεις μαζί τους, το θέλουν, λίγο να κάνεις μια κίνηση έρχονται κατευθείαν για να παίξουν".
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
Στην ερώτηση αν μικροί - μεγάλοι χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη, απαντούν: "Πάντα! Από την πρώτη στιγμή έως το τέλος, είναι πολύ ταλαιπωρημένοι", λέει η Κωνσταντίνα και προσθέτει ότι "πολλές φορές δεν ξέρουν ότι βρίσκονται στην Ελλάδα, μου έχει τύχει να νομίζουν ότι βρίσκονται στη Γερμανία". Κι επειδή δεν ξέρουν τη γλώσσα "βρίσκουμε κώδικες και γελάμε πάρα πολύ. Η λέξη μακαρόνι μπορεί να είναι ένα... σημείο χαλάρωσης", λένε οι νοσηλεύτριες και η Ιωάννα συμπληρώνει ότι "μέρα με την ημέρα δένεσαι πιο πολύ και βλέπεις μόλις πας, σε χαιρετάνε, γελάνε, χαίρονται που σε βλέπουν".
ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΙ
Στην Κατερίνα έχει αποτυπωθεί πολύ έντονα μια εικόνα από το λιμάνι της Καλαμάτας στη δύση του ήλιου: "Ενας άνθρωπος πίσω από τα κάγκελα να βλέπει, να θέλει μια καλύτερη ζωή και να "ζηλεύει" τους ανθρώπους που περπατάνε ελεύθεροι, δύο διαφορετικοί κόσμοι που τους χώριζαν δύο κάγκελα, να ατενίζουν και να λένε that's good". Οπως έντονες συγκινήσεις και ανεξίτηλες εικόνες έχουν χαραχθεί στη μνήμη της και από τα νησιά από τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα επανένωσης οικογενειών του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. "Θυμάμαι την επανένωση μιας οικογένειας, ο πατέρας συριακής καταγωγής ήρθε στο hot spot της Σάμου, το πρώτο πράγμα που ανέφερε παρότι ήταν κουρασμένος, ταλαιπωρημένος, ήταν "θέλω να επικοινωνήσω με την οικογένειά μου", μπήκε στην πλατφόρμα αυτή, έγινε η συνέντευξη, καταγράφηκαν τα στοιχεία του και έγινε επανένωση της οικογένειας στη Γερμανία".
"ΜΙΑ ΖΩΗ ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΑ"
Η Κωνσταντίνα απαντά στο ερώτημα αν υπάρχουν στιγμές κούρασης και παραίτησης ότι "όλοι κάποια στιγμή μπορούμε να πούμε κουράστηκα, γιατί είναι οι ώρες πάρα πολλές και κάποιες δύσκολες, αλλά όχι δεν θα το αλλάζαμε ποτέ". Και η δουλειά τους δεν είναι μόνο το μεταναστευτικό, αλλά "η ζωή μας είναι μέσα από εδώ". Η Κωνσταντίνα και η Κατερίνα δουλεύουν 29 χρόνια στον Ερυθρό Σταυρό. Η Ιωάννα είναι 20 χρόνια εθελόντρια. "Φροντίζουμε και είμαστε δίπλα σε όποιον μπαίνει εδώ, ακούραστες κι αν κάποια στιγμή κουραστούμε, δυο-τρεις ώρες ξεκούρασης θέλουμε, από εκεί και πέρα πάλι είμαστε παρούσες", συμπληρώνει η Κατερίνα, ενώ η Ιωάννα δηλώνει "μία ζωή εθελόντρια!". Και η πρόεδρος όμως του Περιφερειακού Τμήματος Καλαμάτας του ΕΕΣ Δήμητρα Ψαρούλη τονίζει: "Είμαστε τυχεροί σαν περιφερειακό τμήμα που έχουμε αυτά τα στελέχη (αναφέρεται φυσικά και στα υπόλοιπα στελέχη του τμήματος) και τα οποία κινητοποιούν τους εθελοντές, και έχει πολύ μεγάλη σημασία ο εθελοντής να έχει πρότυπο σωστό, γιατί αυτό αποτελεί μεγάλο κίνητρο".
