Η πιο προηγμένη τεχνολογικά πειραματική υδροπονική μονάδα στην Ελλάδα ολοκληρώνεται σε λίγες ημέρες στο ΤΕΙ Καλαμάτας. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική επένδυση, στην οποία συγκεντρώνονται τα 4 πιο διαδεδομένα υδροπονικά συστήματα.
Οι υδροπονικές καλλιέργειες είναι ήδη αρκετά διαδεδομένες στη Μεσσηνία και ιδιαίτερα στην Τριφυλία, όπου λειτουργούν αρκετές μονάδες οι οποίες για την καλλιέργεια των φυτών χρησιμοποιούν στερεά υποστρώματα - όπως συνηθίζεται και στις περισσότερες τέτοιες μονάδες στην Ελλάδα.
Η νέα αυτή μονάδα του ΤΕΙ Καλαμάτας εντάσσεται στη γενικότερη πλούσια δραστηριότητα του Εργαστηρίου Λαχανοκομίας. Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Αναστάσιο Κώτσιρα, το γεγονός ότι πρόκειται για την πιο προηγμένη τεχνολογικά πειραματική υδροπονική μονάδα στην Ελλάδα αναγνωρίζεται από τους σχετικούς επιστήμονες του γεωπονικού χώρου. Αυτό όμως «αυξάνει την ευθύνη μας», όπως λέει, αφού δεν αρκεί μόνο να έχεις μια... Φόρμουλα Ι, αλλά θα πρέπει να ξέρεις και να την οδηγήσεις». Και συμπληρώνει χαρακτηριστικά: «Εμείς ξέρουμε βέβαια, γιατί εμείς τη σχεδιάσαμε. Και θα προσπαθήσουμε να την εκμεταλλευτούμε στο έπακρο».
Αυτό μπορεί να γίνει προσελκύοντας ανθρώπους του γεωπονικού τομέα και αγρότες που θέλουν να εκπαιδευτούν στις νέες τεχνολογίες, στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης. Κυρίως όμως, το ΤΕΙ είναι πλέον σε θέση να διεκδικήσει αξιόλογα ερευνητικά προγράμματα.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ειδικότερα, αυτά που το ΤΕΙ μπορεί να πραγματοποιήσει μέσω των σύγχρονων υδροπονικών εγκαταστάσεών του, σύμφωνα με τον κ. Κώτσιρα, είναι:
• Εκπαίδευση των σπουδαστών και των αποφοίτων σε τεχνολογίες αιχμής.
• Ερευνα και σεμινάρια σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς σπουδαστές γεωπονικών τμημάτων, σε επιστήμονες του γεωπονικού χώρου και σε αγρότες.
• Αύξηση της διαπραγματευτικής ισχύος του ΤΕΙ ως προς τη διεκδίκηση αξιόλογων ερευνητικών προγραμμάτων.
• Προσέλκυση υψηλής στάθμης ερευνητικού δυναμικού.
• Επίσης, σημαντικότατες προοπτικές ανοίγονται στην παραγωγή, μεταφορά και διάχυση τεχνογνωσίας και καινοτομιών στον αγροτικό τομέα.
Ολα αυτά είναι δυνατόν να επιτευχθούν, ιδιαίτερα δε από τη στιγμή που υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον - όπως έγινε φανερό και κατά τη διάρκεια της πρόσφατης έκθεσης Agrotica στη Θεσσαλονίκη, όπου η Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Καλαμάτας συμμετείχε για πρώτη φορά.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον από την πλευρά των καταναλωτών για την ποιότητα και τη διατροφική αξία των γεωργικών προϊόντων. Παράλληλα, η καλλιέργεια των κηπευτικών αποτελεί ένα από τα πιο εντατικά παραγωγικά συστήματα, και μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας η ανάπτυξη των φυτών μπορεί να γίνει είτε με παραδοσιακό τρόπο είτε μέσω νέων τεχνικών, όπως είναι η υδροπονία.
Μάλιστα, τα κηπευτικά θεωρούνται από τις πλέον υδροβόρες καλλιέργειες και συμμετέχουν σε αρκετά μεγάλο βαθμό στην περιβαλλοντική επιβάρυνση, λόγω των αυξημένων εισροών γεωργικών εφοδίων (λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα κ.λπ.). Ομως οι υδροπονικές καλλιέργειες σε κλειστά συστήματα συγκαταλέγονται στις πλέον φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους καλλιέργειας (αριστοποίηση κατανάλωσης νερού και γεωργικών εφοδίων) και χρησιμοποιούνται ευρύτατα παγκοσμίως.
«Η επιτυχία της εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών απαιτεί την αλλαγή της φιλοσοφίας προσεγγίσεως της τεχνικής της καλλιέργειας και μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας σοβαρής εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας, με προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα» επισημαίνει ο κ. Κώτσιρας. Και προς αυτή την κατεύθυνση, το Εργαστήριο Λαχανοκομίας του ΤΕΙ Καλαμάτας διαθέτει τεχνολογικά προηγμένες πειραματικές υδροπονικές μονάδες των 4 πιο διαδεδομένων υδροπονικών συστημάτων, που είναι τα εξής:
• Καλλιέργεια σε στερεά υποστρώματα. Είναι η πλέον διαδεδομένη μέθοδος στην Ελλάδα και στη Μεσσηνία φυσικά. Καλλιεργούνται κυρίως ανθοκομικά και κηπευτικά σε ελληνικά υποστρώματα όπως ο περλίτης και η ελαφρόπετρα, καθώς επίσης σε εισαγόμενα όπως ο πετροβάμβακας, η κοκοτύρφη κ.λπ.
• Καλλιέργεια σε λεπτή στοιβάδα θρεπτικού διαλύματος (NFT): Πρόκειται για ένα αρκετά προηγμένο υδροπονικό σύστημα που δεν έχει την ανάγκη στερεού υποστρώματος, καθώς οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται μέσα σε μια λεπτή μεμβράνη θρεπτικού διαλύματος το οποίο βρίσκεται σε συνεχόμενη ροή. Με αυτή τη μέθοδο μπορούν να καλλιεργηθούν τα περισσότερα είδη λαχανικών.
• Αεροπονία: Η καλλιέργεια γίνεται με ψεκασμό του θρεπτικού διαλύματος στη ρίζα του φυτού, η οποία βρίσκεται στον αέρα, σε ειδικά κατασκευασμένο πλαίσιο. Η ανάπτυξη των φυτών είναι πολύ γρήγορη και η μέθοδος αυτή προσφέρεται για φυλλώδη λαχανικά, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.
• Καλλιέργεια σε συστήματα βαθιάς επιπλεύσεως (DFT): Πρόκειται επίσης για ένα αρκετά προηγμένο υδροπονικό σύστημα που δεν έχει την ανάγκη στερεού υποστρώματος, καθώς οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται μέσα σε ένα μεγάλο όγκο θρεπτικού διαλύματος. Η μέθοδος αυτή προσφέρεται για την παραγωγή υψηλής ποιότητας φυλλωδών λαχανικών, αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕ 24 ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Το νέο εργαστήριο που κατασκευάζεται στο ίδρυμα αναπτύσσεται σε 2 θερμοκήπια και περιλαμβάνει συνολικά 24 ανεξάρτητες, πλήρως ελεγχόμενες υδροπονικές μονάδες - καθώς επαναλαμβάνεται 3 φορές το κάθε σύστημα σε τυχαίες θέσεις. Και όπως διευκρινίζεται, πρόκειται για πραγματικές μονάδες και όχι για προσομοιώσεις.
Στόχος του πειραματικού εργαστηρίου είναι να γίνει -εκτός των άλλων- και σύγκριση των υδροπονικών συστημάτων μεταξύ τους. Και το εν λόγω εργαστήριο του ΤΕΙ Καλαμάτας είναι το μοναδικό στην Ελλάδα που επιτυγχάνει την ταυτόχρονη παρουσία και των 4 συστημάτων σε τόσο τεχνολογικά προηγμένο επίπεδο. Πάνω σε αυτό μάλιστα, ήδη το ΤΕΙ έχει ξεκινήσει συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΠΟΛΛΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΕΙ Η ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ
Ο κ. Κώτσιρας εξηγεί πως η υδροπονία δεν είναι κάτι καινούργιο και επειδή έχει πολλά πλεονεκτήματα πρέπει να διαδοθεί ακόμα περισσότερο, καθώς ξεπερνά προβλήματα της παραγωγής αλλά και της παθογένειας του εδάφους. Στο πλαίσιο αυτό, ο καθηγητής μαζί με τους συνεργάτες του Χρήστο Μουρούτογλου, Αλέξη Αλεξόπουλο και Επαμεινώνδα Κάρτσωνα επιδιώκουν:
• Την εφαρμογή των υδροπονικών μεθόδων καλλιέργειας στο πλαίσιο της γεωργίας ελεγχομένων συνθηκών.
• Την υποστήριξη των αποφάσεων του παραγωγού μέσω κάποιων ελεγχόμενων παραμέτρων, καθώς και προσαρμογή των συνθηκών του θερμοκηπίου στα ζητούμενα χαρακτηριστικά του τελικού προϊόντος.
• Την επιλογή του κατάλληλου υδροπονικού συστήματος με βάση ενεργειακά και περιβαλλοντικά κριτήρια (σύγκριση συστημάτων με βάση αυτά).
• Και τέλος, τη διερεύνηση νέων φυτικών ειδών (τοπικές ποικιλίες ή πληθυσμοί λαχανοκομικών, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά κ.λπ.) με ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, που μπορούν να καλλιεργηθούν υδροπονικά.
