Η χρήση τους αυξήθηκε 20 φορές τον τελευταίο μισόν αιώνα και αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια, αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα. Οικολογικές οργανώσεις και περιβαλλοντικοί οργανισμοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, θέτοντας «ζήτημα επιβίωσης» σχετικά με την αλόγιστη χρήση και εξάπλωση της πλαστικής σακούλας, που απειλεί «να βάλει "βόμβα" στα θεμέλια του οικοσυστήματος και της ζωής μας, μετατρέποντας μια σημαντική ανακάλυψη σε εφιάλτη».
Με αφορμή την εναρμόνιση της Ελλάδας με την οδηγία της ΕΕ που επιφέρει από 1/1/2018 την παύση της δωρεάν διάθεσης λεπτών πλαστικών σακούλων από σούπερ μάρκετς και εμπορικά καταστήματα, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης τονίζει ότι «οι πλαστικές σακούλες δημιουργούν ανεπανόρθωτες βλάβες και μπορούν να σκοτώσουν ψάρια, θαλάσσιους οργανισμούς και πουλιά, μπορούν να αποδομηθούν και να μολύνουν το πόσιμο νερό και εν τέλει να βλάψουν όλους εμάς. Η καταστροφική τους δύναμη είναι μακράς διάρκειας και κρατά για δεκάδες ή και εκατοντάδες χρόνια!».
Μόνο το 2015 στην Ελλάδα, η ετήσια κατανάλωση πλαστικών σακούλων ήταν μεταξύ 242 και 363 τεμαχίων ανά άτομο, ενώ το 2010 σ’ ολόκληρη την Ευρώπη χρησιμοποιήθηκαν 98,6 δισ. πλαστικές σακούλες.
Σύμφωνα, εξάλλου, με την Greenpeace, στην Ελλάδα κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται 4,3 δισ. πλαστικές σακούλες, 2 δισ. πλαστικά μπουκάλια για νερό και αναψυκτικά και 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια του καφέ. Επίσης παράγονται ετησίως έως 300.000 τόνοι πλαστικών συσκευασιών, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτή την ποσότητα ανακυκλώνεται.
Έως το 2050 το βάρος των πλαστικών αποβλήτων στους ωκεανούς θα ξεπεράσει το βάρος των ψαριών
Ποια είναι όμως η κατάσταση που επικρατεί διεθνώς και πόσο έχει επηρεαστεί ο πλανήτης από τα πλαστικά;
Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών αυξήθηκε από 2 εκατομμύρια τόνους το 1950 σε πάνω από 400 εκατομμύρια τόνους το 2015 και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις θα φθάσει σε 1,12 δισ. τόνους το 2050.
Σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων αμερικανικών πανεπιστημίων με επικεφαλής το πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, μέχρι το 2015 οι άνθρωποι είχαν δημιουργήσει –σωρευτικά- 8,3 δισ. τόνους πλαστικών, από 2 εκατ. τόνους το 1950, ενώ η εκτίμηση για το 2050 είναι 34 δισ. τόνοι. Από τους 8,3 δισ. τόνους του 2015, 6,3 δισ. τόνοι έγιναν απόβλητα. Από το σύνολο των αποβλήτων, διαχρονικά, μόνο το 9% ανακυκλώθηκε, 12% αποτεφρώθηκε και 79% συσσωρεύτηκε σε χώρους υγειονομικής ταφής ή στο φυσικό περιβάλλον.
Εάν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, σημειώνουν οι επιστήμονες, περίπου 12 δισ. τόνοι πλαστικών αποβλήτων θα βρίσκονται σε χώρους υγειονομικής ταφής ή στο φυσικό περιβάλλον έως το 2050, βάρος που αντιστοιχεί με περίπου 35.000 φορές το Empire State Building.
Κάθε χρόνο, τουλάχιστον 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών διαρρέουν στον ωκεανό - κάτι που ισοδυναμεί με την απόρριψη του περιεχομένου ενός απορριμματοφόρου στον ωκεανό, κάθε λεπτό, επισημαίνεται σε έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Αν δεν ληφθούν μέτρα, τονίζεται, η ποσότητα αναμένεται να αυξηθεί σε δύο απορριμματοφόρα ανά λεπτό έως το 2030 και τέσσερα ανά λεπτό έως το 2050. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η πλαστική συσκευασία αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μερίδιο αυτής της διαρροής προς το περιβάλλον. Η πιο πρόσφατη έρευνα εκτιμά ότι σήμερα υπάρχουν πάνω από 150 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων στον ωκεανό. Ο ωκεανός αναμένεται να περιέχει 1 τόνο πλαστικού για κάθε 3 τόνους ψαριών έως το 2025 και έως το 2050 περισσότερο πλαστικό από τα ψάρια (σε βάρος).
Απαραίτητη μια νέα οικονομία για τα πλαστικά
Η σημερινή «πλαστική» οικονομία έχει μειονεκτήματα που γίνονται όλο και πιο εμφανή, επισημαίνει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Έπειτα από έναν σύντομο κύκλο πρώτης χρήσης, το 95% της αξίας πλαστικών υλικών συσκευασίας, ή 80- 120 δισ. δολάρια ετησίως, χάνεται από την οικονομία. Σημαντικό μέρος (32%) των πλαστικών συσκευασιών διαφεύγει από τα συστήματα συλλογής, προκαλώντας σημαντικό οικονομικό κόστος, μειώνοντας την παραγωγικότητα ζωτικών φυσικών συστημάτων όπως ο ωκεανός και η αστική υποδομή. Το κόστος τέτοιων εξωτερικών επιδράσεων μετά τη χρήση των πλαστικών συσκευασιών, συν το κόστος που συνδέεται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή τους, εκτιμάται συντηρητικά στα 40 δισ. δολάρια ετησίως, ποσό που όπως αναφέρει η έκθεση, υπερβαίνει το κέρδος της βιομηχανίας πλαστικών συσκευασιών.
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ τονίζει ότι το γραμμικό πρότυπο κατανάλωσης του τομέα των καταναλωτικών αγαθών αποστέλλει ετησίως αγαθά αξίας άνω των 2,6 τρισ. δολαρίων στις παγκόσμιες εγκαταστάσεις υγειονομικής ταφής και αποτέφρωσης. Με την έκθεσή του υποστηρίζει ότι η μετάβαση σε ένα κυκλικό οικονομικό μοντέλο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια οικονομική ευκαιρία 706 δισ. δολαρίων, εκ των οποίων ένα σημαντικό μερίδιο μπορεί να αποδοθεί στα πλαστικά.
Η κυκλική οικονομία βασίζεται σε τρεις κύριες αρχές: τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου, τη βελτιστοποίηση των αποδόσεων των πόρων και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του συστήματος.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
