Τρίτη, 18 Δεκεμβρίου 2018 09:01

Ερευνα της “διαΝΕΟσις” για τα αγροτικά προϊόντα: Εξάγουμε φθηνά και αγοράζουμε ακριβά

Γράφτηκε από την
Ερευνα της “διαΝΕΟσις” για τα αγροτικά προϊόντα: Εξάγουμε φθηνά και αγοράζουμε ακριβά

 

Εξάγουμε φθηνά χύμα αγροτικά προϊόντα, ενώ εισάγουμε ακριβά τυποποιημένα.

Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούν έρευνα της διαΝΕΟσις, σύμφωνα με την οποία η Ιταλία απορρόφησε το 70% των ελληνικών εξαγωγών του ελαιολάδου σε μορφή χύμα και ρεπορτάζ του capital.gr, σύμφωνα με το οποίο εξάγουμε ντομάτες με μέση τιμή 0,33 ευρώ το κιλό, ενώ τις εισάγουμε 1,3 ευρώ το κιλό.

Συγκεκριμένα στην έρευνα της διαΝΕΟσις, το ελαιόλαδο αναφέρεται ως παράδειγμα προς αποφυγή για τον κλάδο των εξαγωγών: "Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ, θα μπορούσε να αναφερθεί η περίπτωση του ελληνικού ελαιολάδου, που ενώ κατά γενική ομολογία είναι εξαιρετικής ποιότητας με ελληνική αυθεντικότητα, εντούτοις εξάγεται κατά 70% στην Ιταλία σε μορφή χύμα. Οι Ιταλοί εξαγωγείς εν συνεχεία το επανεξάγουν ως επώνυμο και συσκευασμένο ελαιόλαδο μαζί με το δικό τους σε άλλες χώρες, απολαμβάνοντας έτσι (εις βάρος μας) όλα τα οφέλη της υψηλής τιμής και κερδοφορίας. Για παράδειγμα, το μερίδιο της Ιταλίας στην αμερικανική αγορά ελαιολάδου είναι 43,5%. Της Ελλάδας είναι μόνο 3%".

ΟΙ ΝΤΟΜΑΤΕΣ

Σύμφωνα επίσης με ρεπορτάζ του capital.gr: "Μόνο το δεκάμηνο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου της φετινής χρονιάς (σ.σ. τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), οι εισαγωγές νωπής ντομάτας εκτοξεύθηκαν στα 20,763 εκατ. ευρώ (αύξηση 76%), όταν το αντίστοιχο διάστημα ένα χρόνο πριν, οι εισαγωγές ήταν "μόλις" 11,747 εκατ. ευρώ. Και αν τα 20 και κάτι εκατ. ευρώ φαίνονται λίγα, θα πρέπει να αναφέρουμε πως το συγκεκριμένο ποσό είναι υπερτετραπλάσια από το ποσό που διέθεσε η Ελλάδα για να εισάγει ντομάτες ολόκληρο το 2013 και υπερτριπλάσιo από αυτό που δαπάνησε το 2014 (βλ. πίνακες ΕΛΣΤΑΤ). Το ακόμη πιο παράδοξο είναι ότι η Ελλάδα, παραγωγός ντομάτας, όχι μόνο εισάγει ντομάτες, τις πληρώνει και ακριβά, σε σχέση με τις τομάτες που εξάγει η ίδια. Για του λόγου το αληθές, το δεκάμηνο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου, τα 20,763 εκατ. ευρώ αφορούσαν την εισαγωγή 27,094 χιλ. τόνων ντομάτας (1,3 ευρώ το κιλό). Το ίδιο διάστημα για 34,738 χιλ. τόνους ντομάτας η Ελλάδα έβαλε στα ταμεία της μόλις 11,497 εκατ. ευρώ (0,33 ευρώ το κιλό)".

Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ: "... Από τα επίσημα στοιχεία γίνεται εμφανές πως οι ελληνικές εξαγωγές ντομάτας -εξαιρούνται αγορές όπως η Βουλγαρία, στην οποία οι εξαγωγές έχουν υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια-, η Κύπρος και η Σερβία, δεν έχουν συνέχεια, είναι ευκαιριακές, είναι χαμηλού όγκου, αξίας και κοστοβόρες. Και αν ούτε αυτό σας φαίνεται παράδοξο, το πλέον παράλογο είναι ότι από την Πολωνία, βασικός προμηθευτής της Ελλάδας στο συγκεκριμένο προϊόν, το μεταφορικό κόστος για εισαγωγή ντομάτας στην Ελλάδα κυμαίνεται στα 12-13 λεπτά, όταν η μεταφορά ενός φορτίου π.χ. από την Πελοπόννησο στοιχίζει 5-6 λεπτά για να φθάσει στην Αθήνα. Αλλα 10 λεπτά κοστίζει να μεταφερθεί το συγκεκριμένο φορτίο στη Θεσσαλονίκη, ενώ με 8-10 λεπτά το κιλό επιβαρύνεται η μεταφορά προϊόντων αν παρεμβάλλεται πλοίο".

ΤΙ ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ ΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ;

Η έρευνα της διαΝΕΟσις καταλήγει στο συμπέρασμα πως: "Οι κυριότεροι παράγοντες που αποθαρρύνουν την εξαγωγική δραστηριότητα των ελληνικών επιχειρήσεων σχετίζονται είτε με τη λειτουργία του δημόσιου τομέα και τις υποδομές του, είτε με τη στρατηγική και την οργάνωση των ίδιων των επιχειρήσεων. Σε ό,τι αφορά τη δημόσια διοίκηση, η αναδιαμόρφωση του φορολογικού πλαισίου των επιχειρήσεων (φορολογία κεφαλαίου, φορολογία κερδών κ.λπ.) σε πιο σταθερή και ορθολογική βάση, σε συνδυασμό με σταθερές εργοδοτικές εισφορές, γρήγορη απόδοση ΦΠΑ, ορθολογικούς εργατικούς κανονισμούς, ταχεία απονομή δικαιοσύνης και περιορισμένη γραφειοκρατία σε όλους τους τομείς (έγκριση επενδύσεων, αδειοδότηση, λειτουργία) θα έχει ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της αβεβαιότητας με θετικές συνέπειες τόσο στην προσέλκυση νέων επενδύσεων στον ιδιωτικό τομέα, όσο και την ανταγωνιστικότητα.

Στο δεύτερο κομμάτι της έρευνας ρωτήσαμε 525 ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις να μας απαντήσουν σε μια σειρά από ερωτήματα και, σύμφωνα με όσα μας είπαν, η δημόσια διοίκηση αποτελεί σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα στην εξαγωγική επίδοση της χώρας. Οι επιχειρήσεις θεωρούν σημαντικά εμπόδια από πλευράς πολιτείας τα χρηματοοικονομικά (το 45,1% δήλωσαν ως εμπόδιο τον τραπεζικό δανεισμό, 30,5% τη μεγάλη καθυστέρηση της επιστροφής ΦΠΑ), τις δημόσιες υπηρεσίες (34,5% ανέφεραν τη γραφειοκρατία, 13,8% τα ωράρια) και την πολιτική κατάσταση (37,9%).

Σύμφωνα με την ποσοτική μας έρευνα, τα σημαντικότερα προβλήματα που εμφανίζουν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι το κόστος παραγωγής τους (40,1%), τα δίκτυα πώλησης του εξωτερικού (34,8%) και το μέγεθος της εταιρείας (25,8%). Από τις απαντήσεις των επιχειρήσεων αποτυπώνεται καθαρά επίσης και το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας των προϊόντων που εξάγουν, αφού δηλώνονται χαμηλά ποσοστά σε στρατηγικά πλεονεκτήματα που κατά κανόνα επηρεάζουν σημαντικά τις εξαγωγές: «Iσχυρό brand» δήλωσε ότι έχει μόνο το 56%. Προϊόν «καινοτόμο στην κατηγορία του» το 45%. Αυτοί οι παράγοντες σε προηγμένες χώρες καθορίζουν ουσιαστικά την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και την κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Ειδικά στα ερωτήματα ύπαρξης «Πλήρους διαφοροποίησης» και «καινοτομίας» οι απαντήσεις είναι ακόμα πιο χαμηλές και φτάνουν στο 10% και 18,3% αντιστοίχως. Επιπλέον, το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων αποτυπώνεται και στις τιμές των προϊόντων, αφού οι ξένοι εμφανίζονται να πωλούν σε χαμηλότερες τιμές (49,7%), τα δίκτυα πωλήσεων να πιέζουν για μεγαλύτερες εκπτώσεις (26,5%) οπότε λόγω υψηλού κόστους (42,6%) η μείωση της κερδοφορίας να είναι το άμεσο αρνητικό αποτέλεσμα, με πιθανή συνέπεια για τις επιχειρήσεις τη μελλοντική έξοδό τους από την αγορά.

Μία στις τρεις επιχειρήσεις του δείγματος (28,2%) για να αυξήσει τις εξαγωγές της προσφεύγει στη μείωση τιμών και μάλιστα σε βαθμό «πολύ και πάρα πολύ» αφού δεν διαθέτει άλλο σημαντικότερο πλεονέκτημα για να επιβιώσει. Επίσης, το 40% των επιχειρήσεων θεωρεί τη χαμηλή τιμή ως «πολύ και πολύ σημαντικό πλεονέκτημα» στην προώθηση των εξαγωγών του. Μόνο το 60% των επιχειρήσεων εξάγει «όλα και σχεδόν όλα» τα προϊόντα σε τυποποιημένη μορφή.

Τα γενικά και ίσως υποκειμενικά χαρακτηριστικά που έλαβαν τις υψηλότατες απαντήσεις στην ερώτηση περί «σημαντικών πλεονεκτημάτων», όπως «ποιότητα» (92,8%), «ελληνικότητα (43,7%) και «αξιοπιστία στην τήρηση συμφωνιών» (79%), ενώ κατ’ αρχήν είναι θετικά στοιχεία, από μόνα τους δεν μπορούν να είναι συγκριτικά πλεονεκτήματα αν δεν συνδυαστούν με την ευρύτερη στρατηγική branding και διαφοροποίησης.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ, θα μπορούσε να αναφερθεί η περίπτωση του ελληνικού ελαιολάδου, που ενώ κατά γενική ομολογία είναι εξαιρετικής ποιότητας, με ελληνική αυθεντικότητα, εντούτοις εξάγεται κατά 70% στην Ιταλία σε μορφή χύμα. Οι Ιταλοί εξαγωγείς εν συνεχεία το επανεξάγουν ως επώνυμο και συσκευασμένο ελαιόλαδο μαζί με το δικό τους σε άλλες χώρες, απολαμβάνοντας έτσι (εις βάρος μας) όλα τα οφέλη της υψηλής τιμής και κερδοφορίας. Για παράδειγμα, το μερίδιο της Ιταλίας στην αμερικανική αγορά ελαιολάδου είναι 43,5%. Της Ελλάδας είναι μόνο 3%.

Κάποια άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα στην ποσοτική έρευνα περιλαμβάνουν στοιχεία για τα μελλοντικά σχέδια των επιχειρήσεων. Το 74% αυτών εκδήλωσαν «διεύρυνση χωρών εξαγωγών» και το 39,5% «διεύρυνση ποικιλίας προϊόντων προς εξαγωγή». Τα «στρατηγικά όπλα» όμως μέσω των οποίων οι επιχειρήσεις θεωρούν πως μπορούν να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, ιεραρχήθηκαν ως εξής:

• Μεγαλύτερη διαφοροποίηση προϊόντων 17,2%.

• Δημιουργία branded προϊόντων 10,4%.

• Αναδιοργάνωση της εταιρείας με εξαγωγικό προσανατολισμό 12,6%.

• Εκπαίδευση προσωπικού εξαγωγών 9,3.

Είναι ενδεικτικό ότι το 61% των επιχειρήσεων δεν διαθέτει οργανωμένο τμήμα εξαγωγών. Αυτό, βεβαίως ισχύει σχεδόν αποκλειστικά για τις μικρές. Οι εταιρείες με κύκλο εργασιών άνω των €10 εκ. διαθέτουν οργανωμένο τμήμα σε ποσοστό 75%.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ

Η διαΝΕΟσις προτείνει για την προώθηση των εξαγωγών:

Για την πολιτεία:

1. Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου της δημόσιας διοίκησης, με άρση των εμποδίων που αποθαρρύνουν την εξαγωγική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, όπως η ποιότητα της φορολογικής διοίκησης, η σταθερότητα του φορολογικού συστήματος, οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, η υπολειτουργία αρμοδίων φορέων, η έντονα γραφειοκρατική εξαγωγική διαδικασία, η προώθηση των προϊόντων στις ξένες αγορές, υψηλό κόστος και εμπόδια στο δίκτυο μεταφορών, υψηλό ενεργειακό κόστος κ.λπ.

2. Προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας που θα ενισχύσουν την εξωστρέφεια της χώρας.

3. Προτεραιότητα στη βελτίωση των παραγωγικών δομών που σχετίζονται με την εξαγωγική δραστηριότητα και, κυρίως, του δικτύου μεταφορών (λιμάνια και σιδηρόδρομοι).

4. Πλήρης αξιοποίηση δυνατοτήτων που προσφέρονται από τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφορικής.

5. Αξιοποίηση των διπλωματικών υπηρεσιών για την υποστήριξη των εξαγωγικών επιχειρήσεων στη χώρα που εξάγουν.

6. Μακροπρόθεσμη επένδυση στην έρευνα και τεχνολογία μέσω ενίσχυσης των ερευνητικών υποδομών της χώρας και η σύνδεση της πανεπιστημιακής και ερευνητικής κοινότητας με τις επιχειρήσεις.

7. Παροχή κινήτρων και θεσμικό πλαίσιο για δημιουργία επιχειρήσεων μεγαλύτερου μεγέθους με προτεραιότητα σε τομείς και επιχειρήσεις με υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία, καθώς και επιχειρήσεις που στοχεύουν σε μεγάλες αγορές με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα.

8. Σύνδεση των ελληνικών προϊόντων με το ελληνικό brand name διεθνώς με συνέπεια και συνέχεια στον χρόνο και παράλληλη συντονισμένη εκμετάλλευση του τουριστικού ρεύματος προς την Ελλάδα.

9. Ταχύτερη εκκαθάριση ΦΠΑ για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, με προτεραιότητα σε αυτές που έχουν κυρίως εξαγωγική δραστηριότητα, για τις οποίες οι επιστροφές ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερες από τις συμψηφιζόμενες φορολογικές υποχρεώσεις.

10. Προώθηση συνεργειών ανάμεσα σε επιχειρήσεις θεσμικής υποστήριξης για δημιουργία διεπιχειρηματικών κέντρων (clusters) που θα καλύπτουν παροχή συμβουλών και κοινές δράσεις μάρκετινγκ, εφοδιασμού, πληροφορικής, πιστοποίησης προϊόντων και επαγγελματικής κατάρτισης.

11. Υποστήριξη για καθετοποίηση της επιχειρηματικής εξαγωγικής αλυσίδας με τις μικρότερες ελληνικές επιχειρήσεις να προμηθεύουν εισροές σε μεγαλύτερες εξαγωγικές μονάδες.

12. Επιμόρφωση σε σχήματα που προωθούν δυναμικές παραγωγικές αλυσίδες (value chains) που θα επιτρέψουν τη δημιουργία μονάδων ανάπτυξης προϊόντων για την εφαρμογή καινοτομίας.

13. Προώθηση και χρηματοδοτική στήριξη της καινοτομίας με ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας των εξαγωγικών επιχειρήσεων σε δραστηριότητες τεχνολογίας αιχμής, όπως η διεθνής κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών.

14. Μισθολογικά κίνητρα μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων με στόχο την προσέλκυση Ελλήνων και ξένων εξειδικευμένων στελεχών, με έμφαση στο επιστημονικό δυναμικό, που εργάζονται στο εξωτερικό και προσλαμβάνονται από επιχειρήσεις με έδρα στην Ελλάδα.

15. Υλοποίηση προτάσεων που υπάρχουν για πολλά από τα παραπάνω στο πλαίσιο δεύτερου και τρίτου προγράμματος προσαρμογής των δανειστών (προώθηση εμπορίου και εξαγωγών).

16. Μεγαλύτερη ευελιξία και χαλάρωση αυστηρών κριτηρίων στην ασφάλιση των εξαγωγών.

Για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις:

1. Δημιουργία κουλτούρας καινοτομίας και εξωστρέφειας.

2. Διαφοροποίηση προϊόντων και παρεχόμενων υπηρεσιών.

3. Μακροχρόνια δέσμευση σε στρατηγική branding, προσδίδοντας και προβάλλοντας όλες τις αξίες και τα ειδικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν το προϊόν στις ξένες αγορές (αντί ανωνύμων προϊόντων χαμηλής προστιθέμενης αξίας).

4. Διοικητική οργάνωση με εξαγωγικό προσανατολισμό, στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό σε όλες τις βαθμίδες (παραγωγής, marketing, δίκτυα πωλήσεων και R&D).

5. Προσανατολισμός της επιχείρησης σε αγορές υψηλών εισοδημάτων με παράλληλη υποστήριξη νέων προϊόντων με στρατηγική «premium pricing».

6. Συνεργασία με δίκτυα εξωτερικού και μεγάλες αλυσίδες.

7. Συνεχής επιμόρφωση προσωπικού και ανάπτυξη εξαγωγικών δεξιοτήτων.

8. Συνεργασία με πανεπιστήμια για δημιουργία καινοτομιών σε όλες τις λειτουργίες της επιχείρησης, με παράλληλη μείωση του κόστους λειτουργίας.

9. Συστηματική έρευνα αγορών, λιγότερη έμφαση στη «διαίσθηση».

10. Στόχοι αποτελεσμάτων με μακροχρόνια δέσμευση.

11. Συνεργασία με άλλες εξαγωγικές επιχειρήσεις, συμπληρωματικές δράσεις.

12. Συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις".


NEWSLETTER