Με αφορμή τη συμπλήρωση 4 χρόνων ο πρόεδρος της “Βιώσιμης Πόλης” Δημήτρης Καφαντάρης μίλησε στην “Ε” για το δίκτυο, τη λειτουργία του και τις προοπτικές για τους συμμετέχοντες δήμους.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της ίδρυσης του Δικτύου “Βιώσιμη Πόλη”;
Πάντα ήμουν υπέρμαχος της δικτύωσης και της ένωσης δυνάμεων για να μπορείς να έχεις το μέγιστο αποτέλεσμα προς όφελος των πολιτών. Έτσι το 2017 πήραμε την πρωτοβουλία, μαζί με 30 δήμους και ιδρύματα (σήμερα είναι 61 οι δήμοι), να δημιουργήσουμε το Δίκτυο Δήμων “Βιώσιμη Πόλη”.
Με βάση ποιο πλαίσιο υπήρξε η έμπνευση της ίδρυσής του;
Ο θεσμός των Δικτύων Δήμων είναι πανευρωπαϊκός και δημιουργήθηκε για να βοηθήσει δήμους που αντιμετωπίζουν προβλήματα και δεν έχουν την τεχνογνωσία για άντληση χρηματοδοτήσεων απευθείας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επειδή οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση απευθύνονται κυρίως σε ομάδες και μάλιστα διασυνοριακές, από διάφορες δηλαδή χώρες της Ε.Ε., χρειάζεται ένας συντονισμός και μία διαδημοτική και διασυνοριακή δράση, την οποία εξυπηρετούν τα δίκτυα.
Ποιος είναι ο στόχος του Δικτύου Δήμων “Βιώσιμη Πόλη”;
Ο βασικός στόχος του Δικτύου “Βιώσιμη Πόλη” είναι να εντοπίζει χρηματοδοτικές ευκαιρίες και να καταθέτει προτάσεις για αξιοποίηση αυτών των χρηματοδοτικών ευκαιριών, που προέρχονται κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε τομείς που έχουν σχέση με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την κυκλική οικονομία, την προστασία του περιβάλλοντος, την έρευνα και την καινοτομία.
Μπορείτε να κάνετε μία ιστορική αναδρομή για τις δραστηριότητες του Δικτύου;
Το Δίκτυο “Βιώσιμη Πόλη” από τη στιγμή της ίδρυσής του το 2017 και έκτοτε έχει συμμετάσχει στην κατάθεση περίπου 60 προτάσεων ένταξης έργων σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Από αυτές -και παρά το γεγονός ότι γενικά το ποσοστό επιτυχίας ένταξης στα προγράμματα αυτά είναι μικρό- κατόρθωσε και πέτυχε την ένταξη σε 10, τις οποίες και υλοποιεί. Αναφέρουμε μερικές: H πρόταση WaysUp, που έχει σχέση με τη διαχείριση απορριμμάτων, όπου -σε συνεργασία με δύο δήμους- αξιοποιούνται βιοαπόβλητα με σκοπό την παραγωγή πολυτιμότερων προϊόντων από τα κομπόστ, όπως για παράδειγμα αλκοόλες ή πρωτεΐνες, που θα καταστήσουν τη διαχείριση των βιοαποβλήτων λιγότερο κοστοβόρα σε σχέση με το παρελθόν. Ένα άλλο είναι το Living Streets, το οποίο -πάλι σε συνεργασία με κάποιους δήμους- έχει ως αντικείμενο το «κλείσιμο» κάποιων δρόμων εντός του αστικού ιστού για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να κινητοποιηθεί η κοινωνία και να αντιληφθεί τα οφέλη της πεζοδρόμησης, αλλά και να έρθουν οι κάτοικοι της περιοχής και οι φορείς γενικότερα σε επαφή μεταξύ τους, με στόχο την κοινωνική ενδυνάμωση. Ένα άλλο πρόγραμμα είναι ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός, στο οποίο πρόγραμμα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο η “Βιώσιμη Πόλη” και προσπαθεί να το εγκαθιδρύσει στους δήμους. Με αυτό το πρόγραμμα οι δήμοι προσπαθούν να αντισταθμίσουν την ενεργειακή τους κατανάλωση με εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, μειώνοντας ταυτόχρονα και τις εκπομπές άνθρακα που επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Πώς προωθείται ο στόχος της βιώσιμης ανάπτυξη από τη “Βιώσιμη Πόλη”;
Προφανώς η “Βιώσιμη Πόλη” προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό αυτού είναι ότι η “Βιώσιμη Πόλη” αναπτύσσει και εμπλέκεται σε έργα που έχουν σχέση με την έξυπνη διαχείριση της ενέργειας και τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος και μάλιστα υποστηρίζει το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο των Δημάρχων για την Ενέργεια και το Κλίμα, στο οποίο συμμετέχουν τοπικές και περιφερειακές αρχές από όλη την Ευρώπη και οι οποίες δεσμεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να μειώσουν την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στις περιοχές τους. Η “Βιώσιμη Πόλη” προτρέπει τους δήμους-μέλη της να ενταχθούν στο Σύμφωνο Δημάρχων και υποστηρίζει όλη την απαιτούμενη διαδικασία. Επίσης, υποστηρίζει τους δήμους προωθώντας εφαρμογές που βοηθούν στην επίτευξη αυτού, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή DATABUILD, η οποία βοηθά τους δήμους να μετρήσουν την ετήσια ενεργειακή τους κατανάλωση και με συγκριτικές αναφορές να εξάγουν συμπεράσματα για το πώς θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν και να ενεργήσουν ώστε να μειώσουν την ενεργειακή τους κατανάλωση και κατ’ επέκταση το ανθρακικό αποτύπωμα. Επίσης, στις δράσεις της “Βιώσιμης Πόλης” είναι και η διαχείριση απορριμμάτων, καθόσον υποστηρίζει το Φορέα Διαχείρισης Απορριμμάτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου στην κατασκευή ενδιάμεσων σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων, έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται οι δήμοι πιο αποτελεσματικά τόσο τα απορρίμματα που οδηγούνται προς επεξεργασία και ανακύκλωση, όσο και τα ανακυκλώσιμα, αυτά που συλλέγονται δηλαδή με τη μέθοδο της ανακύκλωσης στην πηγή.
Με ποιον τρόπο υποστηρίζει η “Βιώσιμη Πόλη” τους δήμους-μέλη της;
Η “Βιώσιμη Πόλη” υποστηρίζει τους δήμους για την επίτευξη ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, πάντα με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος, υλοποιώντας μελέτες τις οποίες οι δήμοι δεν είναι εύκολο να τις υλοποιήσουν μόνο με την Τεχνική Υπηρεσία τους ή είναι πολύ χρονοβόρα και περίπλοκη διαχειριστικά η διαδικασία για να τις υλοποιήσουν. Εδώ παρεμβαίνει και βοηθάει η “Βιώσιμη Πόλη”, συνάπτοντας προγραμματικές συμβάσεις με τους δήμους και υλοποιώντας τις απαιτούμενες μελέτες και καταθέτοντας στη συνέχεια τις συγκεκριμένες μελέτες ως έργα προς χρηματοδότηση. Τα έργα αυτά μπορεί να αφορούν -για παράδειγμα- την ανάπτυξη «πράσινων σημείων» για την ανακύκλωση των απορριμμάτων, την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στο βιώσιμο τουρισμό, την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην έξυπνη διαχείριση ενέργειας, στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος και πολλές άλλες τέτοιες δράσεις, που στην ολότητά τους είναι προσανατολισμένες σ’ αυτό που ονομάζουμε «βιώσιμη ανάπτυξη».
Ποια είναι η μέχρι τώρα αποτίμηση των δραστηριοτήτων του Δικτύου “Βιώσιμη Πόλη”;
Κατ’ αρχήν, η “Βιώσιμη Πόλη” συμβάλλει στον αναπτυξιακό προγραμματισμό των δήμων-μελών της, έχοντας σε ορισμένες περιπτώσεις και την ευθύνη για τη σύνταξη και συγκρότηση του επιχειρησιακού τους προγράμματος. Μπορεί λοιπόν να υποδεικνύει και να βοηθάει τους δήμους στο να προγραμματίσουν δράσεις και έργα, τα οποία θα τύχουν ευκολότερα χρηματοδότησης από τον κρατικό ή τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, όπως είναι τα έργα που προαναφέρθηκαν περί έξυπνης διαχείρισης ενέργειας και παρακολούθησης του ανθρακικού αποτυπώματος, διαχείρισης απορριμμάτων, μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης και του ανθρακικού αποτυπώματος και τα οποία είναι σε συμβατότητα με την Ατζέντα 2030 του Ο.Η.Ε. Ακολούθως, έχοντας συνάψει δεκάδες προγραμματικές συμβάσεις, μέσω των οποίων έχει πραγματοποιήσει μελέτες και διαδικασίες ωρίμανσης για αναπτυξιακά έργα κι έχοντας καταθέσει προτάσεις για χρηματοδότηση, οι οποίες έχουν αρχίσει να υλοποιούνται και κάποιες από αυτές έχουν προλάβει να ολοκληρωθούν, συμβάλλει δυναμικά στην πραγματοποίηση των τεχνικών προγραμμάτων και την επίτευξη των στόχων των δήμων-μελών του.
Ποιοι είναι οι τρόποι, με τους οποίους υποστηρίζει το Δίκτυο “Βιώσιμη Πόλη” τους δήμους-μέλη του, σχετικά με τον εντοπισμό ευκαιριών χρηματοδότησης;
Η “Βιώσιμη Πόλη” κάνει μία ετήσια καταγραφή όλων των πηγών χρηματοδότησης και όλων των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και στη συνέχεια, έχοντας δημιουργήσει ένα «προφίλ» για κάθε δήμο, μπορεί -σε συνεργασία και με άλλους πιθανούς φορείς που μπορεί να εμπλακούν σε μία πρόταση- να εντοπίσει ποιοι είναι οι κατάλληλοι δήμοι οι οποίοι θα συγκροτήσουν μία ομάδα διεκδίκησης χρηματοδότησης. Ακολούθως συγκροτεί ομάδα υλοποίησης, η οποία συμμετέχει στη σύνταξη και υποβολή της πρότασης χρηματοδότησης, εντοπίζοντας τους κατάλληλους ευρωπαϊκούς εταίρους μέσω της δικτύωσης που πραγματοποιεί. Σε πολλές περιπτώσεις η “Βιώσιμη Πόλη”, λόγω ακριβώς της ελκυστικότητάς της ως ευέλικτου και αποτελεσματικού φορέα εκπροσώπησης των δήμων-μελών της, καλείται από μεγάλους ευρωπαϊκούς φορείς που οργανώνουν υποβολές προτάσεων, να συμμετάσχει εκπροσωπώντας τους δήμους-μέλη της.
ΤΑ 65 ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ “ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ”
Μέλη του Δικτύου είναι 61 δήμοι και ακόμα 4 φορείς. Αναλυτικά μέλη είναι οι Δήμοι Αιγιαλείας, Αλμυρού, Ανατολικής Σάμου, Άνδρου, Αρταίων, Αχαρνών, Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης, Βέλου - Βόχας, Γορτυνίας, Διδυμοτείχου, Δομoκού, Δυτικής Αχαΐας, Δυτικής Μάνης, Δωδώνης, Ελασσόνας, Ελληνικού - Αργυρούπολης, Επιδαύρου, Ερέτριας, Ερμιονίδας, Ευρώτα, Ζίτσας, Ζηρού, Ηγουμενίτσας, Ηρωικής Νήσου Κάσου, Θέρμου, Θηβαίων, Ιεράπετρας, Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, Ιστιαίας - Αιδηψού, Καλαμάτας, Καρπάθου, Καρπενησίου, Κορινθίων, Λεβαδέων, Μεγαλόπολης, Μεσσήνης, Μήλου, Μουζακίου, Ναυπλιέων, Νεμέας, Νότιας Κυνουρίας, Νοτίου Πηλίου, Ξηρομέρου, Ξυλoκάστρου - Ευρωστίνης, Οιχαλίας, Ορχομενού, Πέλλας, Πύλης, Πύλου - Νέστορος, Σαλαμίνας, Σαρωνικού, Σητείας, Σίφνου, Σουλίου, Σπάρτης, Τρίπολης, Τριφυλίας, Τροιζηνίας - Μεθάνων, Φλώρινας, Χάλκης, Αραδίππου (Κύπρου).
Μέλη επίσης είναι ο ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου, το Μανιατάκειον Ίδρυμα, το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης Κύπρου και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
