Αυτό επισήμανε στην “Ε” αναφορικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σταύρος Λυγερός, ο οποίος θα μιλήσει σήμερα Σάββατο στην Καλαμάτα, στην εκδήλωση για την κοπή της πίτας του Ροταριανού Ομίλου, στις 8.30 το βράδυ, στο ξενοδοχείο “Elite City Resort”.
«Οι νεότερες γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο» είναι το αρχικά προγραμματισμένο θέμα της σημερινής ομιλίας - ωστόσο όπως ενημέρωσε σχετικά ο πρόεδρος των Ρόταρι, γυναικολόγος Κώστας Χατζηβέης, η επικαιρότητα των ημερών στη χώρα μας -ως προς τη Συμφωνία των Πρεσπών για το Μακεδονικό- μπορεί να συντελέσει στην αλλαγή του. Σε κάθε περίπτωση, σημείωσε, θα ερωτηθούν οι παρευρισκόμενοι σχετικά με το θέμα που θα ήθελαν να αναπτύξει απόψε ο ομιλητής στην εκδήλωση.
Την ίδια άποψη εξέφρασε στην “Ε” και ο Στ. Λυγερός, όταν ρωτήθηκε σχετικά, δηλώνοντας ότι «το θέμα θα αποφασιστεί εκείνη την ώρα από τους συμμετέχοντες. Βέβαια ο προγραμματισμός ήταν για την Ανατολική Μεσόγειο, ένα επίσης μεγάλο ζήτημα, αλλά υπάρχει και η επικαιρότητα. Θα τους αφήσουμε να διαλέξουν. Και τα δύο θέματα είναι πολύ σημαντικά εθνικά ζητήματα, αλλά υποψιάζομαι ότι θα ζητήσουν την επικαιρότητα» όπως εκτίμησε.
Ο Στ. Λυγερός, απαντώντας στην “Ε” αν η χθεσινή επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από την Βουλή των Ελλήνων σηματοδοτεί εξελίξεις και στην ευρύτερη περιοχή, παρατήρησε:
«Βεβαίως. Μην ξεχνάμε ότι στην Ανατολική Μεσόγειο έχουμε μια διελκυστίνδα, αλλά δεν έχουμε κάποια συμφωνία που εκ των πραγμάτων θα σφραγίσει τις επόμενες δεκαετίες, τουλάχιστον. Αυτού του είδους οι συμφωνίες δεν είναι κάτι που αλλάζει εύκολα. Μιλάμε για τη συνθήκη της Λωζάνης και είμαστε 100 χρόνια και ακόμα την επικαλούμαστε. Θέλω να πω ότι γι" αυτό η διπλωματία και οι κυβερνήσεις οφείλουν να είναι εξαιρετικά προσεκτικές όταν συνάπτουν τέτοιου είδους συμφωνίες.
Επί της ουσίας τώρα: Από την πλευρά μου, δεν ανήκω σε αυτούς οι οποίοι ανακάλυψαν το μακεδονικό ζήτημα το 1991, όταν προέκυψε ως ανεξάρτητο κράτος η ΠΓΔ της Μακεδονίας, καθώς η πρώτη μου μελέτη ήταν το 1983 και η δεύτερη το 1985. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι οι περισσότεροι Ελληνες το 1991 συνειδητοποίησαν το πρόβλημα με έναν τρόπο μάλλον σοκαριστικό. Επίσης, δεν ανήκω ούτε και σε εκείνους που μπήκαν στη λογική "ούτε Μακεδονία, ούτε παράγωγα", όπως δεν μπήκε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όταν στο Βουκουρέστι το 2008 οδηγούσε την Ελλάδα τότε σε μια σημαντικότατη διπλωματική νίκη.
Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, φτάσαμε στο σήμερα. Παρότι λόγω παλιάς φιλίας με τον Νίκο Κοτζιά είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε, ο ίδιος μπήκε και παγιδεύτηκε στο διαπραγματευτικό πλαίσιο του Νίμιτς το οποίο -για να το πούμε σε γενικές γραμμές- ήταν να αποδεχθούν τα Σκόπια μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και η Αθήνα να αποδεχθεί την "μακεδονική" ταυτότητα.
Η γνώμη μου είναι ότι η ελληνική διπλωματία δεν έπρεπε να μπει σε αυτό το πλαίσιο, γιατί είναι αντιφατικό και επιτρέπει να ξαναμπεί "από το παράθυρο" αυτό το δηλητήριο που δεν επιτρέπει στις δύο χώρες να αναπτύξουν θετικές και φιλικές σχέσεις. Η γνώμη μου είναι ότι η διαπραγμάτευση έπρεπε να ξεκινήσει από την πραγματικότητα της περιοχής. Ο,τι δικαιούται το γειτονικό κράτος θα έπρεπε να το πάρει, η Ελλάδα δεν έχει κανέναν λόγο να ταπεινώσει έναν γείτονα, γιατί ο ταπεινωμένος γείτονας είναι κακός γείτονας.
Από την άλλη πλευρά όμως, δεν μπορεί η Ελλάδα να υποκύψει σε φαντασιώσεις οι οποίες μάλιστα στρέφονται εναντίον των ελληνικών εθνικών συμφερόντων. Δεν μπορεί λοιπόν να αποδεχθεί "μακεδονική" ταυτότητα - και δεν αναφέρομαι μόνο στον συμβολισμό της αρχαίας μακεδονικής κληρονομιάς, καθώς μεσολαβούν και 1.000 χρόνια από όταν υπήρξε μακεδονική δυναστεία, ο Φίλιππος και ο Αλέξανδρος, μέχρι την κάθοδο των Σλάβων στην περιοχή. Αναφέρομαι και στους νεότερους χρόνους, δηλαδή την γεωπολιτική πτυχή.
Δεν μπορεί το μέρος να μονοπωλεί και να σφετερίζεται το όλον. Δεν μπορεί μια εθνότητα από αυτές που κατοικούν στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας να μονοπωλεί τον όρο "Μακεδονία". Είναι Σλάβοι της Μακεδονίας, η γλώσσα τους είναι σλαβομακεδονική και η χώρα τους δεν μπορεί να είναι "Μακεδονία": Επρεπε να έχει ένα όνομα το οποίο να καταδεικνύει ότι είναι μέρος του όλου. Αποτελούν μια σλαβική εθνότητα - γιατί κακά τα ψέματα, οι προπαπούδες τους θεωρούσαν τους εαυτούς τους Βούλγαρους, οι παπούδες τους αυτοαποκλήθηκαν Σλαβομακεδόνες.
Το "Βόρεια Μακεδονία" δεν είναι το καλύτερο, γιατί παραπέμπει σε διαμελισμένα έθνη, όπως στην Κορέα ή παλιότερα στο Βιετνάμ - γι" αυτό και το επέλεξαν οι Σλαβομακεδόνες. Το "Ανω Μακεδονία" θα ήταν πιο ακριβές. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε την "μακεδονική" ταυτότητα, δηλαδή να λέγεται η γλώσσα τους "μακεδονική" και οι ίδιοι "Μακεδόνες".
Εδώ υπάρχει μια αντίφαση, καθώς υποστηρίζουν ότι στα διαβατήρια δεν αναγράφεται η εθνότητα αλλά η ιθαγένεια - που δεν είναι έτσι, γιατί ο αγγλικός όρος nationality έχει και τις δύο έννοιες. Ας υποθέσουμε όμως ότι έτσι είναι. Πού αλλού η ιθαγένεια είναι διαφορετική από την κρατική ονομασία; Εφόσον το κράτος λέγεται Βόρεια Μακεδονία οι πολίτες του λέγονται Βορειομακεδόνες, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους - αν είναι Σλάβοι ή Αλβανοί ή ο,τιδήποτε άλλο.
Κατά συνέπεια, το γεγονός ότι παρακάμψαμε αυτόν τον κανόνα που ισχύει σε όλον τον κόσμο, χωρίς την παραμικρή εξαίρεση, σημαίνει ότι θέλουν να βάλουν "από το παράθυρο" τον λεγόμενο "μακεδονισμό", το ιδεολόγημα της "διαμελισμένης μακεδονικής πατρίδας" με κομμάτια υπό ελληνική και βουλγαρική "κατοχή". Θα μπορούσα να το καταλάβω αν είχε πραγματική βάση, αλλά είναι τελείως φαντασιακό.
Αυτό το ιδεολόγημα, που νομιμοποιεί η Αθήνα με την υπογραφή της, δεν επιτρέπει να εξελιχθούν οι σχέσεις μεταξύ δύο γειτονικών κρατών».
- Ομως τότε, γιατί και στα Σκόπια αντιδρούν;
«Αυτός που αντιδρά είναι το κόμμα VMRO, όχι μόνο επειδή διεκδικεί τον όρο "Μακεδονία", αλλά θεωρεί ότι "εμείς ως απόγονοι του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου” πρέπει να προβάλουμε το ιδεολόγημα "της διαμελισμένης πατρίδας".
Πάντα μπορεί να υπάρχει κάτι που θα υπερβαίνει την πραγματικότητα, είτε από τη μία, είτε από την άλλη πλευρά. Αλλωστε και στην Ελλάδα είχαμε το σύνθημα "ούτε Μακεδονία, ούτε παράγωγα", ότι "Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική" και η άλλη δεν είναι Μακεδονία. Μέχρις ενός σημείου αυτό είναι σωστό, γιατί η αρχαία Μακεδονία δεν εκτεινόταν μέχρι τα Σκόπια.
Αυτό που σήμερα διπλωματικά έχει επικρατήσει, είναι μία αντίληψη η οποία επικράτησε στο τέλος του 19ου αιώνα, στο συνέδριο του Βερολίνου, το οποίο θεώρησε ότι αυτή η Μακεδονία συμπεριλαμβάνει το σημερινό κράτος των Σκοπίων, την επαρχία Πιρίν της Βουλγαρίας και βεβαίως την ελληνική Μακεδονία. Θα πει κανείς ότι είναι αυθαίρετο και εν πολλοίς όντως είναι. Αλλά επικράτησε στις διεθνείς σχέσεις και στη διεθνή διπλωματία, κι αυτό δεν μπορείς να το ξηλώσεις. Η ελληνική διπλωματία δεν μπορούσε να υποστηρίξει ότι Μακεδονία είναι μόνο η ελληνική, αλλά θα έπρεπε να δηλώσει ότι δεν μπορεί κανένα κράτος να ονομάζεται Μακεδονία, καμία εθνότητα και καμία γλώσσα "μακεδονική"».
Β.Γ.Μ.
