Είναι επίσης ο “πατέρας” των ΚΕΠ, με σημαντική πολιτική θητεία, ως μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου για 17 χρόνια αλλά και υφυπουργός Πολιτισμού στην τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς και ως υπουργός Πολιτισμού, Αιγαίου και Δημόσιας Διοίκησης στις κυβερνήσεις Σημίτη. Αυτό όμως για το οποίο καμαρώνει ο ίδιος τα τελευταία χρόνια είναι το Σωματείο “Διάζωμα”.
Ο λόγος για τον Σταύρο Μπένο, ο οποίος σε μία από τις σπάνιες πλέον συνεντεύξεις του μιλάει στην “Ε” για τη διεκδίκηση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, την αναπτυξιακή πορεία της Καλαμάτας, τη δημόσια διοίκηση, τις αιτίες της κρίσης, τις εξελίξεις στο χώρο της Κεντροαριστεράς - και φυσικά το δημιούργημά του, το “Διάζωμα”.
Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη:
- Η πόλη με την οποία συνδέσατε το όνομά σας ως δήμαρχος, η Καλαμάτα, αναμένεται να διεκδικήσει τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2021. Πώς βλέπετε αυτό το ενδεχόμενο;
"Θα μου άρεσε πολύ να «ενωθεί» πολιτιστικά η Περιφέρεια Πελοποννήσου, η οποία διαθέτει ποικιλόμορφους πολιτιστικούς πυρήνες. Δεν γνωρίζω αν αυτό το προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης. Αν όμως αυτό μπορεί να ξεπεραστεί, θα ανοίγαμε το δρόμο της «ανοικτής πόλεως» της Πελοποννήσου με την τόσο «βαριά» ιστορία και πολιτισμό".
- Περίπου 30 χρόνια μετά τη δική σας δημαρχία, πώς σχολιάζετε την αναπτυξιακή πορεία της πόλης;
"Οσο η Καλαμάτα μας διατηρεί στον αναπτυξιακό της πυρήνα ως επίκεντρο την ποιότητα και τον πολιτισμό, η πορεία θα είναι σταθερά ανοδική. Επειδή αυτό πλέον είναι ένα ατομικό και συλλογικό κεκτημένο της πόλης, είμαι πολύ αισιόδοξος για το αναπτυξιακό της μέλλον".
- Τα τελευταία 6 χρόνια έχετε αφιερώσει σημαντικό μέρος της δραστηριότητάς σας στο “Διάζωμα”. Ποιες είναι πλέον οι προσδοκίες από αυτό το εγχείρημα;
"Είναι οι προσδοκίες που απορρέουν από ένα μεγάλο δίδαγμα που αποκόμισα από το εγχείρημα της ανασυγκρότησης της Καλαμάτας μετά τους σεισμούς. Το δίδαγμα λοιπόν είναι ότι τα όρια του κράτους είναι πεπερασμένα, την απεραντοσύνη τη συναντά κανείς στις ψυχές των ανθρώπων και στον εθελοντισμό. Αυτό ζούμε στο «Διάζωμα», τη συνάντηση δηλαδή με την αθωότητα, τις καινοτομικές ιδέες και προτάσεις και το πάθος των πολιτών αυτής της χώρας να αναδείξουν το φωτεινό πρόσωπο, τόσο το δικό τους όσο και της πατρίδας τους".
- Στο παράδειγμα της Μεσσηνίας, ποιες κινήσεις πρέπει να γίνουν για να αναδειχθούν ακόμα περισσότερο χώροι ιδιαίτερου ενδιαφέροντος όπως η Αρχαία Μεσσήνη;
"Η απάντηση έρχεται από το «Διάζωμα»: Μόνο η δυναμική εμπλοκή των πολιτών μπορεί να δώσει λύσεις, καθώς βελτιώνει ποσοτικά και ποιοτικά την παρουσία και τις επιδόσεις των επίσημων δομών του κράτους".
Μέγαρο Χορού: Οι νέοι Αγ. Απόστολοι
- Με την ιδιότητα τόσο του πρώην δημάρχου Καλαμάτας όσο και του πρώην υπουργού Πολιτισμού, πώς φαντάζεστε την αξιοποίηση του Μεγάρου Χορού, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά του;
"Το Μέγαρο Χορού πρέπει να γίνει το σύγχρονο «έμβλημα» της Καλαμάτας, όπως το παλιό και διαχρονικό της έμβλημα είναι οι Αγιοι Απόστολοι. Συνεπώς, δεν πρέπει να αναζητούμε εξωγενείς λύσεις, αλλά τη στράτευση των απανταχού Καλαματιανών με στόχο τη βιωσιμότητα του σπουδαίου αυτού κεκτημένου. Το σημείο αναφοράς όμως, τόσο στο φορέα διοίκησης όσο και στην καλλιτεχνική διεύθυνση και την οικονομική βιωσιμότητα, πάντα πίστευα και πιστεύω ότι πρέπει να είναι ο Δήμος Καλαμάτας".
- Στη μεγάλη συζήτηση που έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή της Μεσσηνίας, ποιους θεωρείται τους βασικούς άξονες στους οποίους θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα;
"Οι βασικοί αναπτυξιακοί άξονες της Μεσσηνίας είναι ο πρωτογενής τομέας και ο πολιτιστικός τουρισμός. Αυτό πια νομίζω ότι όλοι το καταλαβαίνουν στη Μεσσηνία, αλλά ήρθε η ώρα να το εφαρμόσουν. Και ο καλύτερος τρόπος είναι η σύναψη ενός συμφώνου ποιότητας ανάμεσα σε όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες (π.χ. όλες οι ταβέρνες και τα εστιατόρια θα πρέπει να χρησιμοποιούν μεσσηνιακό ελαιόλαδο ή τα πρωινά όλων των ξενοδοχειακών μονάδων θα πρέπει να βασίζονται στην τοπική γευσιγνωσία κ.λπ.)".
- Οδεύουμε προς τη δεύτερη καλλικρατική περίοδο. Πώς αξιολογείτε τη λειτουργία του “Καλλικράτη” τα πρώτα 3,5 χρόνια ζωής του και ιδιαίτερα τον νέο θεσμό των αιρετών Περιφερειών;
"Πολύ θετικά, παρά το γεγονός ότι ο θεσμός του «Καλλικράτη» ξεκίνησε μέσα σε ένα περιβάλλον γενικευμένης ηθικής, αξιακής και οικονομικής κρίσης. Παρ' όλα αυτά, ο θεσμός άντεξε και πρόσφερε πολλά στην πατρίδα κυρίως στο κομμάτι της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής".
- Εχετε μεταξύ άλλων αφήσει τη σφραγίδα σας στη δημόσια διοίκηση με το θεσμό των ΚΕΠ, τα οποία εμπνευστήκατε και οργανώσατε. Από τότε όμως υπήρξε η απαραίτητη εξέλιξη σε αυτό το θεσμό;
"Οχι μόνο εξέλιξη δεν υπήρξε, αλλά ούτε καν στασιμότητα. Αντιθέτως, έχουμε μια διαρκή διολίσθηση «προς τα πίσω», αν φαντασθούμε ότι τα ΚΕΠ οργανώθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργούν στην πλήρη ανάπτυξή τους ως υποκαταστήματα του κράτους, και άρα ως το μοναδικό σημείο επαφής των πολιτών με το κράτος. Οι δυνάμεις όμως του λαϊκισμού και των πελατειακών δικτύων καθήλωσαν το θεσμό αυτό, όπως και τόσες άλλες απόπειρες εκσυγχρονισμού της χώρας".
Η Ελλάδα της κρίσης και η Κεντροαριστερά
- Με βάση τη μακρόχρονη πολιτική σας εμπειρία θα θέλαμε το σχόλιό σας για την “Ελλάδα της κρίσης”, αλλά και την εκτίμησή σας για το σε ποια φάση βρίσκεται αυτή η ιστορία.
"Η κρίση στην πατρίδα μας εκδηλώθηκε πρώτα ηθικά και πολιτισμικά στη λειτουργία του κράτους και εν συνεχεία εξελίχθηκε ως οικονομική κρίση. Το ελληνικό κράτος δεν έγινε ποτέ ένα κανονικό δυτικό κράτος, αντιθέτως παραμένει ένα κράτος μετα-οθωμανικό. Λες και δεν πέρασε μια μέρα από τους πρώτους επαναστατικούς χρόνους, όπου οι συγκρούσεις ανάμεσα στους μεταρρυθμιστές και τους λαϊκιστές ήταν ανελέητες και πάντα, ω του θαύματος, στο τέλος κερδισμένοι έβγαιναν οι λαϊκιστές.
Ετσι και στον ιστορικό κύκλο της μεταπολίτευσης, πρέπει πια να το παραδεχτούμε, οι δυνάμεις της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού υπέστησαν ακόμα μια βαριά ήττα από τις δυνάμεις των πελατειακών δικτύων και του λαϊκισμού, που διατρέχουν οριζόντια όλο το πολιτικό σύστημα".
- Προεκλογικά υπήρξε ιδιαίτερη κινητικότητα στο χώρο της Κεντροαριστεράς στην οποία ανήκετε - η οποία μάλιστα έχει ακόμα και τώρα αλυσιδωτές αντιδράσεις σε διάφορους πολιτικούς χώρους. Βλέπετε εντατικοποίηση αυτών των διαδικασιών οδεύοντας προς τη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας;
"Η κινητικότητα αυτή, που ήταν πράγματι πολύ δυναμική στο χώρο της Κεντροαριστεράς, ήθελε ακριβώς να απαντήσει στο πρόβλημα της προηγούμενης ερώτησης: Πώς δηλαδή όλες οι δυνάμεις της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού της χώρας θα αποκτήσουν ενιαία θεσμική οντότητα, προκειμένου να αναπτυχθεί ένας εθνικός διάλογος και να διατυπωθούν προτάσεις για την έξοδο της χώρας από την κρίση.
Νομίζω ότι έχει χαθεί ο ιστορικός χρόνος, τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα και πολύ φοβούμαι ότι η διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, που από τη φύση της και το Σύνταγμα οφείλει να είναι μια διαδικασία συνθετική, θα είναι για μια ακόμα φορά ένα σκάκι πολιτικών εκβιασμών, όπως πολλές φορές έγινε και στο παρελθόν. Μόνο που τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο κρίσιμα, και τα παιχνίδια αυτά γύρω από το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι για τους ανιστόρητους και όχι γι' αυτούς που φιλοδοξούν να γράψουν Ιστορία".
- Θα ξαναδούμε το Σταύρο Μπένο στην ενεργό πολιτική δράση από κάποιο μετερίζι, είτε της κεντρικής πολιτικής σκηνής είτε της αυτοδιοίκησης;
"Για πολλοστή φορά απαντώ απλά και κατηγορηματικά: Οχι, ποτέ και για τίποτα. Τώρα πια ανήκω ψυχή τε και σώματι στο «Διάζωμα»".
Λίγα λόγια για το "Διάζωμα"
Το Σωματείο "Διάζωμα" ιδρύθηκε με την πρωτοβουλία του Σταύρου Μπένου και με την καθοριστική συμμετοχή τριών «οικογενειών», που αποτελούν τα συστατικά του στοιχεία: την οικογένεια της αρχαιολογικής κοινότητας (αρχαιολόγοι, αναστηλωτές, συντηρητές κ.λπ.), την οικογένεια των καλλιτεχνών και των διανοουμένων της χώρας, και την οικογένεια των τοπικών κοινωνιών (δήμαρχοι, περιφερειάρχες, πολίτες).
Βρίσκεται σε διαρκή συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού για να συνδεθούν και να υποκινηθούν όλες τις δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας (πολίτες, δημάρχους - περιφερειάρχες, πανεπιστήμια, πολιτιστικούς φορείς), με στόχο την ανάδειξη και την καθολική προστασία, μιας ξεχωριστής κατηγορίας μνημείων, των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης.
Παράλληλα με την επιδίωξη του βασικού στόχου που είναι η διαμόρφωση κοινωνικών συνεργειών μεγάλου εύρους για την υποβοήθηση της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού στην ανάδειξη και προστασία των μνημείων, αναπτύσσεται πλήθος και πλούτος δραστηριοτήτων που προέρχεται από πρωτοπόρες ιδέες των μελών και των εθελοντών, όπως: ψηφιακές ξεναγήσεις μέσω κινητών τηλεφώνων, πολιτιστικές διαδρομές, τρισδιάστατες απεικονίσεις, εμπλουτισμός του χορηγικού θεσμού. Ολες οι παραπάνω ιδέες και δράσεις, που προτείνονται κυρίως από νέους, διαμορφώνουν το ιδεολογικό - συναισθηματικό και βιωματικό κεκτημένο.
Με όχημα τους πολίτες και τις ιδέες τους αναπτύσσεται ένα κίνημα πολιτών για τα αρχαία θέατρα που δυναμώνει και εμπλουτίζεται κάθε μέρα. Με αυτή τη δυναμική τα μνημεία γίνονται το επίκεντρο δύο σημαντικών ιστορικών συναντήσεων: με την κοινωνία των πολιτών από τη μια μεριά, και με την οικονομία του τουρισμού, του περιβάλλοντος και του πολιτισμού από την άλλη. Η κοινωνικοποίηση των μνημείων, σε συνδυασμό με τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδος, είναι ο μεγάλος οραματικός στόχος του "Διαζώματος".
Ολα αυτά εδράζονται στο στέρεο έδαφος της απόλυτης διαφάνειας όλων των διοικητικών και οικονομικών πράξεων του σωματείου, καθώς και ενός ρωμαλέου επιχειρησιακού σχεδίου που επικεντρώνεται τόσο στην πολλαπλή τεκμηρίωση των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης (καταγραφή, επιστημονικά δελτία, εκδόσεις ντοκιμαντέρ κ.λπ.), όσο και στην εναλλακτική τους χρηματοδότηση από τρεις νέες πύλες χρηματοδότησης (χορηγοί, πόλεις-περιφέρειες και πολίτες) με την καθολική πρόσκληση που απευθύνει το "Διάζωμα" μέσω του προγράμματος “Υιοθετήστε ένα θέατρο”.
Οι προσπάθειες αυτές έχουν ήδη αποφέρει σημαντικούς καρπούς στην πρόοδο των εργασιών σε 50 αρχαία θέατρα.
