Πολλές συμπτώσεις στην υπόθεση της νομιμοποίησης των servicers. Αιτίες και συνέπειες της απόφασης του Αρείου Πάγου. Μεγάλοι χαμένοι δανειολήπτες και φορολογούμενοι. Μόνοι κερδισμένοι τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.
Μετά την απόφαση της πλήρους Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, το μέλλον των 700.000 ακινήτων, που έχουν προσημειωθεί για απαιτήσεις, που εκχωρήθηκαν από τις τράπεζες στα funds, προβλέπεται δυσοίωνο. Οι συμπτώσεις μαζεύονται πολλές πάνω από το ζήτημα των πλειστηριασμών και της νομιμοποίησης των servicers να τους διενεργούν προς είσπραξη των απαιτήσεων που διαχειρίζονται.
Πρώτον: η σπουδή να έρθει η υπόθεση της νομιμοποίησης των servicers στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου με fast truck διαδικασίες μετά την έκδοση της υπ’ αριθ. 822/2022 απόφασης του Α2 Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, να λυθεί δηλαδή άμεσα το ζήτημα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η παραπομπή μιας υπόθεσης και ο προσδιορισμός της δικασίμου καθυστερεί μήνες.
Δεύτερον: η «προκαταβολική» αξιολόγηση της υπόθεσης ως «τελειωμένης» με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος του Νοεμβρίου του 2022, στην οποία ρητά αναφερόταν ότι «η ικανότητα των εν λόγω εταιρειών να διαχειριστούν τα δάνεια δυσχεραίνεται από την πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου (822/2022) και τις σχετικές εφετειακές αποφάσεις αναφορικά με την νομιμοποίηση τους να προβούν σε δικαστικές ενέργειες και κυρίως να συμμετέχουν σε διαδικασίες πλειστηριασμών. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα των ΕΔΑΔΠ αναμένεται τους επόμενους μήνες με την άρση των παραπάνω περιορισμών». Με την παραπάνω διατύπωση περί άρσης των περιορισμών, η Τράπεζα της Ελλάδος, προκαταλάμβανε το περιεχόμενο της απόφασης, εγγυώμενη αναρμοδίως την άρση των περιορισμών. Αποτελούσε άγαρμπη έκφραση των μύχιων πόθων ή απόπειρα υποκατάστασης του θεσμού της δικαιοσύνης από οικονομικές οντότητες;
Τρίτον: η εισήγηση της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, της οποίας προΐσταται ο εισαγγελέας κ. Ισίδωρος Ντογιάκος, δια μέσου του αντιεισαγγελέα Παναγιώτη Παναγιωτόπουλου, που εκπροσώπησε την εισαγγελική έδρα στη δίκη στην πλήρη Ολομέλεια, υπέρ της νομιμοποίησης των servicers να προχωρούν σε κατασχέσεις και να επισπεύδουν πλειστηριασμούς. Μάλιστα η εισήγηση κατέληγε υπέρ των θέσεων των funds και των servicers, επικαλούμενη το άρθρο 2 του Ποινικού Κώδικα, που προβλέπει σε περίπτωση σώρευσης νόμων, την εφαρμογή της διάταξης, που οδηγεί στην ευμενέστερη μεταχείριση του κατηγορουμένου. ισχυριζόταν δηλαδή ότι στην περίπτωση της πώλησης δανείων, δεδομένου ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά πλαίσια, αυτό του ν. 3156/2003 και αυτό του 4354/2015, η νομιμοποίηση την οποία εγκαθιδρύει και προβλέπει ο τελευταίος καλύπτει και τις περιπτώσεις που η πώληση έγινε με τον προηγούμενο, ως ευμενέστερη διάταξη. Το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι, ποιος είναι ο φορέας του δικαιώματος της ευμενέστερης μεταχείρισης σε περίπτωση που τίθενται ζητήματα διαχρονικού δικαίου; Παραδοσιακά στην έννομη τάξη μας, αυτός είναι ο διάδικος που βρίσκεται σε θέση άμυνας και όχι ο διώκτης. Στην ποινική δίκη αντίστοιχα εφαρμόζεται η ευμενέστερη διάταξη για τον κατηγορούμενο, του οποίου το αγαθό της ελευθερίας αμφισβητείται και όχι της πολιτικής αγωγής, που επιδιώκει την καταδίκη του. Ακόμα και να δεχθούμε το καινοφανές ότι το άρθρο του ΠΚ έχει αναλογική εφαρμογή στην αστική δίκη, θα έπρεπε να ισχύει για τον δανειολήπτη – οφειλέτη, του οποίου το δικαίωμα στην περιουσία απειλείται, και όχι για τον επιτιθέμενο πιστωτή που επιδιώκει να εισπράξει μια απαίτηση, την οποία μάλιστα απέκτησε με ευνοϊκότατους όρους. Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου στάθμισε ως ανώτερα πιο ευγενή και άξια προστασίας τα συμφέροντα των servicers παρά αυτά των δανειοληπτών καταναλωτών. Είναι τυχαίο, όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, ότι συγγενικό του πρόσωπο εκπροσωπεί ως δικηγόρος servicers παρέχοντας υπηρεσίες σχετικές με την είσπραξη απαιτήσεων για λογαριασμό τους; Παράλληλα, διαρρέεται ότι είναι και εν ενεργεία σύμβουλος Υπουργού; Μήπως υπήρχε από την αρχή σύγκρουση συμφερόντων;
Τέταρτον: η «ταχύτατη» κρίση της υπόθεσης από την πλήρη Ολομέλεια με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ των θέσεων των funds και των servicers. Προκαλεί εντύπωση ότι 65 ανώτατοι δικαστές πρόλαβαν να αποκτήσουν εικόνα μιας υπόθεσης με πολλές πρόσθετες παρεμβάσεις και αντίστοιχα υπομνήματα για ένα ζήτημα μείζονος κοινωνικής σημασίας μέσα σε οκτώ μόλις ημέρες, από όταν έκλεισαν οι φάκελοι του δικαστηρίου. Συνήθως το χρονικό διάστημα αυτό προσιδιάζει σε εύλογο χρόνος έκδοσης μιας σχετικά σύνθετης προσωρινής διαταγής επί ενός αιτήματος και όχι σε χρόνος έκδοσης απόφασης επί αναιρέσεως στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας. Εύλογες αμφιβολίες γεννιούνται, όταν σε μια χώρα που οι πολίτες αναμένουν μήνες ή και χρόνια για την έκδοση αποφάσεων για τις ατομικές τους υποθέσεις, το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας εξέδωσε μέσα σε μια βδομάδα δικαστική απόφαση, που δικαιώνει τις θέσεις πολύ ισχυρών οικονομικών συμφερόντων.
Πέμπτο και τελευταίο: η ανακοίνωση του Υπουργού Οικονομικών, που ως σύγχρονος Πόντιος Πιλάτος, ξεκαθάρισε ότι δεν προτίθεται να λάβει καμία νομοθετική πρωτοβουλία για την ανάσχεση του κύματος πλειστηριασμών, που απειλεί τους κόκκινους δανειολήπτες, αλλά και όσους κινδυνεύουν να κοκκινίσουν άμεσα λόγω της ενεργειακής κρίσης και της αύξησης των επιτοκίων. Αντίθετα «πέταξε χαρταετό» με γενικότητες και κριτική στην αντιπολίτευση, παντελώς άσχετη με τα σημερινά διακυβεύματα.
Έδειξε ως αιτία της λειτουργίας των funds και των servicers το νόμο 4354/2015, ενώ η Κυβέρνηση του με το πρόγραμμα Ηρακλής 2, προκειμένου να καταστήσει την πώληση των δανείων, ελκυστική για τράπεζες και funds, κατεύθυνε τους παραπάνω να προχωρήσουν σε πώληση και αγορά με τον νόμο 3156/2003 για να αποφύγουν τη φορολόγηση.
Επέβαλλε ως προϋπόθεση για την παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, την τιτλοποίηση και πώληση τραπεζικών απαιτήσεων με ρητή πρόβλεψη οι συγκεκριμένες διαδικασίες (πώληση) να γίνουν με το νόμο 3156/2003, δηλαδή με την απαλλαγή από κάθε φορολόγηση. Η βασική διαφορά των δύο νομοθετικών πλαισίων είναι ότι ο ν. 4354/2015 προβλέπει ότι κάθε ενέργεια για κάθε πράξη, για κάθε πώληση υπάρχει ειδική φορολόγηση των funds, ενώ ο νόμος 3156/2003 τα απαλλάσσει από κάθε φορολογική υποχρέωση.
Με την ανοχή δηλαδή της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, τα funds και οι τράπεζες κερδοσκόπησαν χωρίς να φορολογούνται. Έως τις 31-12-2022 τα funds αγόρασαν από τις τράπεζες 700.000 ενυπόθηκα δάνεια. Τα ακίνητα με τα οποία είναι εξασφαλισμένα τα δάνεια αυτά, έχουν αντικειμενική αξία περίπου 45 δισ. Η πλειοψηφία των δανείων αυτών έχουν μεταβιβαστεί και αναμεταβιβαστεί έως και 5 φορές το καθένα. Δεδομένου ότι ο νόμος 3156/2003 παρέχει 14 απαλλαγές από φόρους, τέλη κ.λ.π., η ζημία του Ελληνικού Δημοσίου από τη μη φορολόγηση των μεταβιβάσεων των κόκκινων δανείων είναι τεράστια.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών στην πρόσθετη παρέμβαση που έκανε κατά την συζήτηση του ζητήματος της νομιμοποίησης των funds στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου έκανε λόγο για απώλειες 15,2 δισ. ευρώ από μη απόδοση φόρου εισοδήματος στο Δημόσιο, ενώ η μελέτη, την οποία επικαλέστηκε, επιμέτρησε τη συνολική ζημία από τις χαριστικές απαλλαγές σε 58 δισ. συνολικά (12 δισ. ευρώ φόρος μεταβίβασης, 15,5 δισ. ευρώ φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, 14,4 δισ. τέλη χαρτοσήμου, 2,5 δισ. ΕΝΦΙΑ, 2,4 δισ. εισφορά νόμου 128/1975, 8 δισ. δικαιώματα συμβολαιογράφων, 2 δισ. δικαιώματα και τέλη Υποθηκοφυλακείου, 2 δισ. δικαιώματα Ταμείου Νομικών και 0,10 δισ. δικαιώματα υπέρ Δημοσίου. Ο μεγάλος ζημιωμένος της απόφασης του Αρείου Πάγου είναι το ελληνικό δημόσιο που έχασε δισ. ευρώ από την φοροαποφυγή των εταιρειών αυτών, κατά συνέπεια οι Έλληνες φορολογούμενοι που ανακεφαλαιοποίησαν για πολλοστή φορά τις τράπεζες.
Οι δανειολήπτες έχασαν ένα πολύτιμο εργαλείο, καθώς με την επίκληση της έλλειψης νομιμοποίησης, ανέκοπταν με επιτυχία έως χθες τους πλειστηριασμούς στα Πρωτοδικεία της χώρας. Πλέον οι νομικές ενέργειες που ο δανειολήπτης μπορεί να κάνει για να σταματήσει τον πλειστηριασμό, αδυνατίζουν. Ήδη μετά την γνωστοποίηση της απόφασης, οι servicers υπαναχωρούν από προφορικές συμφωνίες για ρύθμιση οφειλών πριν την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων, ζητώντας περισσότερα χρήματα και θέτοντας όρους λεόντειους και καταπλεονεκτικούς για να μην προχωρήσουν σε αναγκαστική εκτέλεση. Η πλειοψηφία των πλειστηριασμών, που αναρτώνται στην ηλεκτρονική σελίδα, θα διενεργούνται και οι δανειολήπτες θα χάνουν την περιουσία τους.
Η εξέλιξη αυτή δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Η κυβέρνηση έχει την ευθύνη για το πρόγραμμα Ηρακλής 2 και τη μη φορολόγηση της λειτουργίας των funds, την οποία συνειδητά επέλεξε. Η κυβέρνηση επέλεξε να καταργήσει το νόμο για την προστασία της πρώτης κατοικίας και να ψηφίσει τον πτωχευτικό νόμο, που δεν περιλαμβάνει καμία διάταξη για την προστασία της κατοικίας ούτε των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας. Η κυβέρνηση συνειδητά επιλέγει να μην φέρνει ρύθμιση 120 δόσεων σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, που θα μπορούσε να δώσει μια ανάσα σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Σήμερα, μετά τις δραματικές εξελίξεις με την απόφαση του Αρείου Πάγου και αφού το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής έφερε τρεις τροπολογίες στην Βουλή για το ιδιωτικό χρέος και τα κόκκινα δάνεια από τον Φεβρουάριο του 2023, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είναι αντιμέτωπη με τις επιλογές της. Η κοινωνική συνοχή απειλείται από τις πράξεις και τις παραλείψεις της. Έχει μια επιλογή. Να αναστείλει με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου τους πλειστηριασμούς για ένα τρίμηνο, ώστε να ακολουθήσει γόνιμος διάλογος και να ψηφιστεί ακόμα και πριν τις εκλογές νέο θεσμικό πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας. Παράλληλα, να υποχρεώσει με νομοθετική ρύθμιση τα funds, να αποκτήσουν φορολογική έδρα στην Ελλάδα και να φορολογήσει τα κέρδη από τη δραστηριότητα τους. Με τα αποθεματικά που θα προκύψουν από την φορολογία, το Ελληνικό κράτος να επιδοτήσει τις τεράστιες επιβαρύνσεις από την αύξηση των επιτοκίων που οδηγούν τους δανειολήπτες στην υπερχρέωση και τη δημιουργία νέας γενιάς κόκκινων δανείων.
