“Αναφορά στο Γκρέκο” ή αλλιώς… η αιώνια αναμέτρηση. Το διαρκές “μέτρημα” με τα “θηρία” αυτού του κόσμου ξεδιπλώθηκε μέσα από το κείμενο του Καζαντζάκη. Θεριά ανήμερα για το λογισμό και την ψυχή, όπως ο εαυτός μας, ο Θεός, η δημιουργία, τα όρια, τα ερωτηματικά. Η ευθύνη βαραίνει τη νέα γενιά, που ψάχνει τα πατήματά της, πάντα σχετικά με τα θεμέλια στα οποία πάτησε, τα δοσμένα (ορθά ή λανθασμένα) από τους προηγούμενους.
Η παράσταση προκάλεσε έντονη συγκινησιακή φόρτιση στο κοινό. Με το μεστό της λόγο και την εναλλαγή με τα μουσικά κομμάτια, τα οποία ερμήνευσαν η Γεωργία Νταγάκη και ο Χρυσόστομος Καραντωνίου.
Ο θάνατος αναδεικνύεται ίσως ο δεύτερος πρωταγωνιστής του έργου. Πλανάται διαρκώς ως αίσθηση, ως αντικείμενο μελέτης, ως άγνωστος τόπος και κριτής μαζί. Ενα αίνιγμα που πονά αδυσώπητα.
Τα γυρίσματα της λύρας, τα κρεσέντα της φωνής, οι απότομες δοξαριές σαν να έσκιζαν τον πόνο του θανάτου, να ξόρκιζαν τη μοίρα την κακή. Στο άκουσμα της κρητικής μουσικής, ο θεατής βιώνει στην παράσταση αυτή μια πρόσκαιρη ανακούφιση, την κάθαρση που έχει ανάγκη, μετά από έναν αποχωρισμό.
Ούτε ένα λεπτό δεν αφήνει περιθώριο ο λόγος του Καζαντζάκη, να χαθεί η συγκέντρωση. Μόνο όταν ο Χρυσικάκος θα υπακούσει τους ήχους του “Ακροβάτη”, θα ισορροπήσει με τα χέρια ανοιχτά, άλλοτε σαν ακροβάτης και άλλοτε σαν Χριστός, μόνο τότε το βλέμμα του θεατή θα χαλαρώσει, κοιτώντας τον. “Ο Χριστός είναι οικείος σε μας, γιατί νιώθουμε τον πόνο του, ταυτιζόμαστε και υπομένουμε μαζί του” εξηγεί ο ήρωας, ενώ μας κάνει να απορούμε, αν η κίνησή του είναι χορός ή βάδισμα μεθοδικό προς το θάνατο.
“Ο αγώνας για τη νίκη είναι ο σκοπός και όχι η νίκη καθεαυτή. Να ζεις και να πεθαίνεις παλικαρίσια. Ενας δρόμος οδηγεί στο Θεό, κι αυτός είναι μόνο ο ανήφορος. Ποτέ ο δρόμος ο στρωτός”.
Η “Αναφορά στο Γκρέκο” έκλεισε με τον πρωταγωνιστή να απομακρύνεται από τη σκηνή, ενώ η σκιά του φωτιζόταν πελώρια. Με βήμα σιγανό και τους ώμους κυρτούς, πλησίασε στην έξοδο, όσο η σκιά του μίκραινε. Ωσπου χάθηκε. Οπως χάνεται και ο άνθρωπος, σαν φτάσει στο πλήρωμα του χρόνου.
Γ.Σαρ.
