Και ανακοινώνουν περιοδεία του υπουργού Γεωργίας στις περιοχές που έχουν πληγεί: “Βαθύτατα συγκινημένοι από καταστροφήν πλήττουσαν Μεσσηνίαν και ηνωμένοι εις κοινάς ενεργείας συνεννοήθημεν αρμοδίως και αναγγέλλομεν αναχώρησιν υπουργού Γεωργίας μεθ' υπηρεσιών προς επιτόπιον εξέτασιν και εκτίμησιν μεγέθους συμφοράς. Υπουργός φθάνει Καλάμας μέσω Πύργου Τετάρτην εσπέρας. Διαβεβαιούμεν ότι τόσον η κυβέρνησις όσον και οι αντιπρόσωποί σας εξαντλήσουν παν μέσον προς ανακούφισιν παθόντων.
Οι βουλευταί και γερουσιασταί: Φλέσσας, Βουδούρης, Κάββουρας, Καλαντζάκος, Κριμπάς, Κωστόπουλος, Μπούτος, Στυλιανόπουλος, Σχινάς, Ταρσούλης” (499).
Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση προσπαθεί να υποβαθμίσει την έκταση των ζημιών, αν ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Παν. Βουρλούμης διαβεβαιώνει ότι θα δοθούν αποζημιώσεις “για την πραγματική ζημιά”: “Ελπίζω ότι η επελθούσα καταστροφή θ' αποδειχθή μικροτέρα της αναγγελλομένης, αι πρώται εντυπώσεις είναι πάντοτε ζωηρότεραι. Και κατά το 1929 αι ζημίαι υπήρξαν μικρότεραι των αρχικά αναγγελθεισών. Εν πάση περιπτώσει οι κτηματίαι δέον να είναι βέβαιοι ότι θ' αποζημιωθώσι διά την πραγματικήν ζημίαν την οποίαν θα υποστώσιν εκ της απωλείας της παραγωγής των. Τα κτήματά των είναι ησφαλισμένα από τον Αυτόνομον Σταφιδικόν Οργανισμόν όστις υποχρεούται να καταβάλη τα ενενήκοντα εκατοστά των δύο τρίτων της αξίας του χιλιολίτρου σταφίδος όπερ απωλέσθη, και επί τη βάσει της ορισθησομένης κατά το προσεχές έτος τιμής αγοράς των πλεονασμάτων [...] Απομένει το ζήτημα της φερεγγυότητας του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, αλλ' η ελάττωσις της εσοδείας απαλλάσσει αυτόν της αγοράς πλεονάσματι και επομένως ζήτημα φερεγγυότητος δεν θα προκύψει, διότι μείζονα θα είχεν επιβάρυνσιν της αγοράς πλεονασμάτων, αφ' όσην θα έχη εκ της αποζημιώσεως των παθόντων, αρκεί να γίνη ακριβής εκτίμηση των ζημιών ώστε να μην αδικηθώσι ούτε οι παθόντες ούτε ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός, η οικονομική θέσεις του οποίου ενδιαφέρει όλην την σταφιδοπαραγωγήν [...] Δεν πρέπει να διακοπούν τα δάνεια της Αγροτικής Τραπέζης, διότι και τα παθόντα κτήματα έχουν ανάγκην καλλιέργειας και μέριμνας, αλλά και οι καλλιεργηταί έχουν ανάγκην συντηρήσεως μέχρις ου εισπράξωσι την αποζημίωσίν των” (500).
Ακόμη πιο επιφυλακτικός είναι ο υπουργός Γεωργίας Απ. Αλεξανδρής ο οποίος δηλώνει ότι “κατά την γνώμην του αι τηλεγραφηθείσαι ζημίαι παριστούν υπερβολικώς τα πράγματα” με αποτέλεσμα να γράψει ένα πύρινο άρθρο ο Κώστας Αθάνατος: “Από τριημέρου ήδη ολόκληρος σχεδόν η εκείθεν του Ισθμού Ελλάς διέρχεται στιγμάς τραγικής απογνώσεως βλέπουσα όλους τους κόπους των χειρών της κατεστραμμένους τελείως εκ της θεομηνίας του παγετού. Δεν θέλομεν βεβαίως με τούτο να είπωμεν ότι πταίει και διά την... κακοκαιρίαν η κυβέρνησις, ως ίσως θα μας παρατηρήσουν και πάλιν με την ύποπτον ευκολίαν που κάμνουν πνεύμα εις βάρος πάσης δυστυχίας του ελληνικού λαού ωρισμέναι εφημερίδες φροντίζουσαι ως οι γελωτοποιοί των μεσαιωνικών Αυλών να είναι εν παντί ευχάριστοι εις τους αυθέντας των. Είνε όμως αναντίρρητον ότι απορρέουν διά την κυβέρνησιν υποχρεώσεις και εκ των θεομηνιών, εφ' όσον εκ τούτων εξαρτάται η τύχη του εθνικού πλούτου, ως συμβαίνει με την σταφίδαν σήμερον. Από ποίον άλλον, τέλος πάντων ή από το κράτος, το οποίον απαρτίζουν και εις το οποίον προσφέρουν το αίμα και τον ιδρώτα των, θ' αναμείνουν προστασίαν, στοργήν, ανακούφισιν οι καλλιεργητικοί της χώρας πληθυσμοί όταν απειλούνται με εξολόθρευσιν; Επί του σημείου τούτου γενικώτερον έχει αναπτυχθεί κατά τα τρία τελευταία έτη μια ολέθρια παρεξήγησις αποτελούσαν αφορμήν ατελείωτων προστριβών. Ο κ. πρωθυπουργός δηλαδή και οι υφιστάμενοί του μέχρι του μικροτέρου, ακολουθούντες φωνογραφικώς τας παραδόξους δοξασίας του, τείνουν να θεσπίσουν την αντίληψιν ότι κράτος σημαίνει κάτι το χωριστόν, το οποίον δεν πρέπει επ' ουδενί λόγω να ενοχλούν οι πολίται εις το μεγαλείον του. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι τα πράγματα. Διότι κράτος είνε προ παντός ο πληθυσμός ο παραγωγικώς εργαζόμενος, αφ' ου εξ αυτού πηγάζει η ευτυχία της συντεταγμένης ολότητος. Ως μέρος λοιπόν της ολότητος ταύτης, σημαντικώτατον, η Πελοπόννησος, ρηγνύει την κραυγήν της αυτήν την στιγμήν επί μιας απεριγράπτου συμφοράς, η οποία την έπληξε, και αξιοί να συμπάσχομεν εις τον πόνον της, να συμμερισθώμεν το πένθος της και κυρίως να έλθωμεν αρωγοί και παρήγοροι εις την απελπισίαν της. Η Μεσσηνία, η Τριφυλία, η Ολυμπία, η Ηλεία κάμνουν κατά τα διαρρεύσαντα ημερονύκτια το τηλεγραφικόν σύρμα να τρέμη από τας δραματικάς επικλήσεις, της αγωνίας των, αγγέλουσαι ότι εν προϊόν από τα πρώτιστα, η σταφίς, συνεπιφέρον συμβολήν μεγίστην διά της εισαγωγής συναλλάγματος εκ των ξένων αγορών, συνετρίβει -και ημείς εδώ; Ειρωνευόμεθα σαδιστικώς τον σπαραγμόν των κινούντες δυσπίστως την κεφαλήν ωσάν περίπου να λέγωμεν προς τους κόσμους εκείνους τους πληγέντας εις την μόνην ελπίδα των ότι ψεύδονται! Ιδού λοιπόν ποία είναι η θεμελιώδης και βασική πλάνη της κυβερνήσεως η στερεοτύπως διαπιστουμένη εις όλα ανεξαιρέτως τα κατά καιρούς αναφυέντα μεγάλα ζητήματα. Αμφιβάλλει εν τω πελάγι της αγνοίας της και τα χαρακτηρίζει ως “υπερβολικά”. Σαρκάζει με την εξοντωτικήν πάλην την οποία διεξάγει περί υπάρξεως έναντι των υψουμένων ανυπερβλήτων δυσχερειών ο πληθυσμός. Δεν έχει καμμίαν απολύτως αίσθησιν της πραγματικότητος και τρέφεται με την ουτοπίαν ότι όλη αυτή η εικών της απεράντου στερήσεως εις τας ποικίλας μορφάς της είναι τεχνητή και πλαστή και ανύπαρκτος, αποσκοπούσα εις το ν' απατήση τους εν τη εξουσία και να τους αποσπάση αθέμιτα και αδικαιολόγητα ωφελήματα. Πόση καχυποψία έναντι του λαού, καθ' ην στιγμήν οι μεσάζοντες υποστηρίζονται λυσσωδώς εις το να θησαυρίζουν με επιβαρυντικούς όρους εις τας συμβάσεις, αφαιρούντες λωρίδας εκ της σαρκός από τον πενόμενον πληθυσμόν, ο οποίος πληρώνει τοις μετρητοίς εκ του υστερήματός του όλας τας κλοπάς. Αλλά, η Πελοπόννησος σήμερον, ως συνέβη χθες εις την Μακεδονίαν και προχθές εις την Θράκην και αντιπροχθές εις την Θεσσαλίαν, και διαρκώς και παντού, δεν είνε, ως αδίκως νομίζεται, άτομον τι επιδιώκον να καρπωθή κέρδη άκοπα και να τραφή παρασιτικώς. Ο Μωρηάς είνε περιοχή μοχθούσα και ανθούσα εκ των μόχθων της και συντηρούσα το Δημόσιον εις φόρους και εις στράτευσιν, και η εγκατάλειψίς του εις το έλεος της τύχης του θα επιφέρει μοιραίως γενικήν, και πολύ πέραν του Ισθμού, χαλάρωσιν της οικονομικής του τόπου ζωής και μείωσιν της καθόλου δυναμικότητός του διά την περαιτέρω σταδιοδρομίαν του. Από τας σταφιδαμπέλους εκείνας, τας οποίας κατεκάλυψε και κατέκαυσεν ο ενσκήψας παγετός, αναμένεται να βλαστήση το καλλίτερον μέλλον της φυλής κατά εν ποσοστόν, όπως κατά το άλλο θα βλαστήση εκ των προς βορράν καπνοφυτειών. Αν το κράτος αδιαφορήση, θα ολιγοστεύση το απόθεμα της αυτοπεποιθήσεώς του διά την αισιωτέραν αύριον. Δι' αυτό, ως ένα καθύ παράπονον του δοκιμαζομένου αυτού κόσμου των σταφιδοπαραγωγών διερμηνεύομεν την λύπην μας, διότι η κυβέρνησις εμμένει εις την τόσον οικτρώς αποτυχούσαν μέθοδον της πλήρους και αποκαρδιωτικής ασυγκινησίας της, τολμώσα μάλιστα και να διαμφισβητή κατ' αρχήν το αληθές και το γνήσιον των γόων και οιμωγών, αι οποίαι καταφθάνουν από την ύπαιθρον Πελοπόννησον. Αντί δηλαδή να ίδωμεν ανησυχίαν, κίνησιν, δραστηριότητα, ενδιαφέρον, παλμόν από μέρους των υπευθύνων τεταγμένων να φροντίζουν τα πάντα, βλέπομεν καγχασμούς απογοητευτικής ψυχρότητος. Τι να είπωμεν; Τι να είπουν οι ίδιοι οι σταφιδοπαραγωγοί, καθηλωμένοι εις τον σταυρόν του απροσδόκητου μαρτυρίου των, και ποία ν' αντλήσουν πεποίθησιν ότι η ανοιγείσα πληγή της ζημίας θα επουλωθή χάρις εις την αλληλεγγύην της οργανωμένης εις πατρικόν κράτος ολότητος; Τι θέλετε να σκεφθούν, όταν τους λοιδωρούμεν εις την δυστυχίαν των; Θα μας ελεεινολογήσουν ασφαλώς και θα καταρασθώσι την βάναυσον μοίραν των ότι εις οικοδόμημα τόσον σαθρόν επέπρωτο να στηριχθούν και να υπολογίσουν μίαν βοήθειαν. Πολιορκούμενοι από τας ερινύας των εισπρακτόρων, καθ' ην στιγμήν και αυτό ακόμη το ψωμί προβάλλει το φάσμα τη απειλής του διά τας οικογενείας των, τολμούν να εξαιτούνται μιαν οιανδήποτε πρόσκαιρον αναστολήν πληρωμών, μιαν εγγύησιν ότι δεν θα ενεργηθώσιν εναντίον των τα εντάλματα προσωποκρατήσεως, και, τέλος διατυπώνουν την ευχήν να τοις χορηγηθή εν μικρόν δάνειον διά να δυνηθούν βαθμιαίως ν' αντιμετωπίσουν την συμφοράν και να ελπίσουν ότι η εσοδεία των επόμενων ετών θ' αναπληρώση το δημιουργούμενον ήδη χαώδες κενόν της ανέχειάς των. Οταν ο εργαζόμενος πολίτης δεν δικαιούται να εξαρτήση την ανακουφιστικήν αυτήν προσδοκίαν από τον ανθρωπισμόν της πατρίδος του, εις την οποίαν προσφέρει το παν, τι γίνεται ο πολίτης αυτός; Εις την ψυχήν του ανακυκλώνται εν υπερτάτη αγανακτήσει όλοι οι πειρασμοί και καταλύει το κράτος εν τη συνειδήσει του ως συγκρότημα τι μοχθηρόν και εχθρικώς ξένον, έτοιμος δι' οιοδήποτε απονενοημένον διάβημα υπό την ακατανίξητον ώθησιν της απελπισίας του.
Εις την θέσιν αυτήν ευρίσκονται οι σταφιδοπαραγωγοί της Πελοποννήσου, προς του πτώματος του κτήματός των, και η κυβέρνησις την μόνην που ευρίσκει λέξιν είνε η έκφρασις δυσπιστίας ως προς το ακριβές περιεχόμενο των αγωνιωδών αναγγελιών της καταστροφής. Πως λοιπόν τότε θ' αποφευχθή η επίτασις της γενικής δυσφορίας και διατί να παύση κυριαρχούν το γενικόν σύνθημα ότι η μέχρι του νυν μορφή του κράτους είνε απαραίτητον να διασκευασθή επί το δικαιότερον και το χρησιμώτερον, ίνα εξυπηρετή εις τας ανάγκας των τους αποτελούντας αυτό πληθυσμούς;” (501).
Το ΚΚΕ παρεμβαίνει μέσω του “Ριζοσπάστη” στον οποίο δημοσιεύεται ρεπορτάζ με γεγονότα, εκτιμήσεις αλλά και κατευθύνσεις προς τα μέλη του κόμματος για την οργάνωση του αγώνα τωνσταφιδοπαραγωγών: “Οι καταστροφές που έγιναν ιδίως στηνΠελοπόννησο από την τελευταία χιονοθύελλα είναι τεράστιες.
Σύλλογοι και συνεταιρισμοί που διευθύνονται από τα πιο πλούσια αντιδραστικά στρώματα των χωρικών, περιγράφουν φρικιαστικάτην κατάσταση. Τα αυθόρμητα άλλωστε συλλαλητήρια στην Αμαλιάδα, Αρι, Μεσσήνη, Αίγιο, Κοπανάκι κ.λπ. η πληθώρα των τηλεγραφημάτων αγροτικών συλλόγων, συνεταιρισμών και κοινοτήτων που ζητούν ενισχύσεις, μαρτυρούν το μέγεθος της καταστροφής. Και βέβαια η φυσική αυτή καταστροφή έχει τις πιο δυσάρεστες συνέπειες ιδίως για τους φτωχούς και μεσαίους χωρικούς. Οι πλούσιοι χωρικοί από μια άποψη ωφελήθηκαν.
Πολύ περισσότερο ωφελούνται οι σταφιδέμποροι και ο ΑΣΟ.
Ολοι αυτοί που κρατούν σταφίδα απούλητη ή δελτία έχουν να ωφεληθούν από την υπερτίμηση της σταφίδας. Μέσα σε μια μέρα τα δελτία σταφίδας ανέβηκαν από 2.300 σε 2.400 δρχ. η χιλιάδα με την πρόβλεψη ότι η φετινή παραγωγή θα είναι μικρή.
Κείνοι που θα υποστούν τις συνέπειες της καταστροφής είναι οι φτωχοί και μεσαίοι χωρικοί που σήμερα δεν έχουν σπυρί σταφίδα
και είναι καταχρεωμένοι στους τοκογλύφους και την τράπεζα
και δεν θα εισοδέψουν τίποτε για να φάνε. Θάρθουν οι λερναίες
ύδρες, ο κρατικός εκμεταλλευτικός οργανισμός του ΑΣΟ, οι οινοβιομήχανοι, έμποροι, πλούσιοι χωρικοί και τοκογλύφοι για να
τους αρπάξουν και το λίγο χωράφι τους και να τους αφήσουν
στους δρόμους.
(Συνεχίζεται)
(498) “Ημερήσιος Τύπος” 30/3/1931
(499) “Σημαία” 1/4/1931
(500) “Ελληνική” 31/3/1931
(501) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 31/3/1931
