Ενώ εγράφομεν προχθές εις τον “Ελεύθερον Ανθρωπον” ότι η καταστροφή των σταφιδοπαραγωγών είνε πρωτοφανής και πλήρης και εθέτομεν σαφώς το ζήτημα διά την υποχρέωσιν της Κυβερνήσεως ν' αποτελέσει η υλική της εισφορά την βάσιν της αποζημιώσεως των παγοπλήκτων, η κυβέρνησις των εντιμοτάτων και των μεσαζόντων και των πολυεκατομμυριούχων υπουργών και του βαθύπλουτου πρωθυπουργού, εδήλωσε διά των δύο υπουργών της Γεωργίας και Εθνικής Οικονομίας χωρίς κανένα σεβασμόν προς την δυστυχίαν των σταφιδοπαραγωγών ότι αι δαπάναι της είναι υπερβολικαί και δεν υπάρχει καμμία ελπίς να βοηθήση το κράτος τους παθόντες. Οφείλομεν να ομολογήσωμεν ότι είνε καθαρός εμπαιγμός προς την μεγάλην τραγωδίαν της Πελοποννήσου να δηλώνη η κυβέρνησις της οποίας η πολιτική είνε μια διαρκής δυσπιστία πρς παν ό,τι προέρχεται από τον λαόν και άκρως εμπιστευτική προς παν το προερχόμενον από τους υπονομευτάς των συμφερόντων αυτών, ότι θα αποζημιωθούν οι παγόπληκτοι από την αναγκαστικήν ασφάλειαν του ΑΣΟ. Οπως τον κατήντησαν τον Αυτόνομον Οργανισμόν, διά την χρεωκοπίαν του οποίου κανείς δεν έδωσε λόγον εις την Δικαιοσύνην παρά μόνον όποιος εφώναζεν ότι κλέπτεται και σπαταλάται το χρήμα των σταφιδοπαραγωγών, οικονομικώς είναι ράκος με 180 εκατομμύρια εις την Εθνικήν Τράπεζαν και 25 εκατομμύρια παθητικόν εκ της μέχρι τούδε διαχειρίσεως της αναγκαστικής ασφαλίσεως. Εάν ήτο δηλαδή ξεχωριστός οργανισμός θα είχε προ πολλού χρεωκοπήσει τελείως. Ημείς ισχυριζόμεθα ότι η καταστροφή είναι πλήρης και αν δεν έχη φθάση 100% -όπως δυστυχώς συμβαίνει εις μεγάλας περιφερείας, και εις την μοίραν αυτήν υπάγεται ο υποφαινόμενος, ως μου τηλεγραφεί η οκογένειά μου ότι “η καταστροφή είνε ολοκληρωτική” φθάνει τα 75% κατά μέσον όρον. Ισως είναι χειροτέρα η περίπτωσις της ζημίας των 80% και 90%, διότι ο πειρασμός της εξακολουθήσεως της καλλιεργείς είνε μεγάλος, διά να σωθή το υπόλοιπον 20% ή 10%, ενώ ο ολοκληρωτικώς καταστραφείς το παίρνει απόφασιν και ξεγνοιάζει, διότι, τη αληθεία, θα είνε τρελός να ακολουθήση τας σοφάς, άλλως τε, συμβουλάς των γεωπόνων, ότι οπωσδήποτε πρέπει να εξακολουθήση την καλλιέργειαν διά το επόμενον έτος. Σωστό και άγιο! Αλλά πόση διαφορά να λέγη κανείς και να συμβουλεύη απ' έξω από το χορό. Πληροφορούμεθα όμως ότι εν μέσω των επίσημων και φιλικών γευμάτων και των κοσμικών συγκεντρώσεων και τσάι-ράουτ, οι ευτυχείς υπουργοί, των οποίων τα εκατομμύρια εις τα χρηματοκιβώτια των έξω τραπεζών δεν διατρέχουν κίνδυνον ούτε από πάγον, ούτε από φορολογίαν, υπολογίζουν εις 25% κατά μέσον όρον τας ζημίας”.
Και αφού κάνει τους υπολογισμούς αποφαίνεται ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αποζημιωθούν οι παραγωγοί χωρίς την κρατική ενίσχυση, προτείνει και αυτός τη δημιουργία επιτροπών προειδοποιώντας ότι αυτοί που θα αναλάβουν να οδηγήσουν τον αγώνα θα πρέπει να είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν μέχρι τέλους: “Πώς λοιπόν με αυτούς τους υπολογισμούς και με οιανδήποτε ταχυδακτυλουργίαν και αν ήθελε μεταχειρισθή, η κυβέρνησις θα ηδύνατο να εξοικονομήση τα πράγματα, χωρίς πραγματικήν υλικήν ενίσχυσιν από το κράτος, το οποίον οφείλει προς τους σταφιδοπαραγωγούς εκατοντάδες εκατομμυρίων και ετοιμάζεται να δώση 12 δραχ. μόνον κατά λίτρον ως θετικώς πληροφορούμεθα. Αφήσατε τα αστεία και λογικευθήτε κ. υπουργοί. Θα προσφέρη και ο ΑΣΟ ή μάλλον η ίδια η σταφιδοπαραγωγή. Και θα έχη η εισφορά αυτή ως ιεράν βάσιν την ύψωσιν της τιμής εκ του υπολοίπου διασωθέντος προϊόντος. Και θα εισφέρουν και οι ολίγοι ευτυχείς -εάν υπάρχουν- ουδόλως πληγέντες σταφιδοπαραγωγοί, των οποίων τα κτήματα εις τα ορεινά μέρη δεν έχουν ανοίξει, και θα εισφέρουν αγογγύστως, διότι η εφετεινή των ευτυχία, αλλοί μόνον θα οφείλεται εις την δυστυχίαν των αδελφών των. Και η αλληλεγγύη ουδέποτε απέλιπεν από τας σταφιδοπαραγωγικάς οικογενείας. Αλλά βάσις πρέπει να είνε η υλική θυσία της κυβερνήσεως, η οποία άλλως δεν θα σταματήση τας διαμαρτυρίας των παραγωγών με την περιοδείαν του κ. υπουργού της Γεωργίας. Τόσον ο κ. Αλεξανδρής όσον και ο κ. Πρόεδρος της κυβερνήσεως είχον υποχρέωσιν να επισκεφθούν τους παθόντας, οι οποίοι δεν λησμονούν ότι τρεις υπουργοί είχον εκστρατεύσει δι' ψηφοθηρίαν εις τας εκλογάς της Θεσσαλονίκης και αν δεν ήτο ασθενής θα έτρεχε και ο κ. πρωθυπουργός. Δεν πρέπει να φαντάζεται η κυβέρνησις ότι θα παίξη το παιχνίδι της παγοπληξίας του 1929... ότε ηθέλησε να ελαττώση την φορολογίαν κατά 5 εκατομμύρια από την αύξησιν των 25 εκατομμυρίων την οποίαν η ιδία είχεν επιβάλει, παρά την ρητήν υπόσχεσιν του κ. Βενιζέλου. Αι δηλώσεις των κ.κ. υπουργών δείχνουν ότι τον δρόμον τούτον θέλει ν' ακολουθήση και σήμερον η κυβέρνησις, να αποζημιώση δηλαδή τους παγοπλήκτους κατά γλισχρά ποσά και εκ της καταβροχθίσεως των ιδίων σαρκών. Δι' αυτό τονίζομεν ότι οι σταφιδοπαραγωγοί πρέπει να ετοιμασθούν δι' σκληρούς αγώνας. Η εξακολούθησις δε της εισπράξεως των φόρων και της εκτελέσεως των ενταλμάτων δείχνει και την τελείαν πώρωσιν της κυβερνήσεως. Οι σκοπούντες αφ' ετέρου να τεθούν επί κεφαλής του αγώνος, ο οποίος πρέπει να ετοιμάζεται συστηματικώς διά της εις κάθε χωρίον εκλογής επιτροπής ενέργειας, οφείλουν, πριν αναλάβουν αυτόν να αναμετρήσουν τις δυνάμεις ων και να μη φεύγουν όταν φθάση ο αγών εις την οξύτητά του, ακόμη δε ολιγώτερον να μη αφήνουν τας μάζας εκτεθειμένας” (511).
Οι παραγωγοί της Πυλίας έρχονται σε συνεννόηση με αυτούς της Μεσσήνης και ετοιμάζουν τα πρώτα συλλαλητήρια σε διάφορες περιοχές της επαρχίας: “Παρά τας διδομένας παρ' επισήμων και ανεπισήμων υποσχέσεις ότι οι παγόπληκτοι του νομού μας θ' αποζημιωθώσιν κατά τρόπον ικανοποιητικόν, εντούτοις μεταξύ των παγοπλήκτων των επαρχιών Μεσσήνης και Πυλίας διεξάγονται σύντονοι συνεννοήσεις προς οργάνωσιν ενός κοινού αγώνος. Οι παγόπληκτοι, αμφοτέρων των επαρχιών, έχουν έλθει ήδη εις την απόφασιν όπως επ' ουδενί λόγω υποχωρήσουν, αν δεν καθορισθή τιμή αποζημιώσεως 2.200 δραχμών κατά ενετικόν χιλιόλιτρον, ουχί μέσω του ΑΣΟ, αλλά μέσω της Αγροτικής Τραπέζης και ουχί υπό μορφήν δανείου. Η πρώτη κρούσις θα γίνη αύριον. Εις την επαρχίαν Πυλίας θα συγκροτηθώσιν έντονα συλλαλητήρια κατά τα οποία θα εγκριθούν ψηφίσματα περιλαμβάνοντα εκτός του ανωτέρω αιτήματος και άλλα, ως είναι η κατάργηση όλων των άμεσων κρατικών φορολογιών σταφίδος, η απόδοσις αμέσως εις τους δικαιούχους παραγωγούς της διαφοράς συναλλάγματος εκ του κονσόρτσιουμ κ.λπ. Τα συλλαλητήρια τα οποία θα συγκροτηθώσιν οπωσδήποτε την Κυριακήν (αύριον) δεν πρόκειται να επηρρεάσουν τας διεξαγομένας ήδη συνεννοήσεις μεταξύ των παγοπλήκτων των επαρχιών Μεσσήνης-Πυλίας, διότι ως και ανωτέρω τονίζεται, επετεύχθη κατ' αρχήν συμφωνία επί των αιτημάτων των οποίων θα επιδιωχθή η παραδοχή υπό της κυβερνήσεως” (512).
Το συλλαλητήριο στην Πυλία πραγματοποιείται και οι παραγωγοί αποφασίζουν πιο δυναμικές κινητοποιήσεις: “Κατά τηλεγράφημα απ' την Καλαμάτα προχτές το πρωί οι παγόπληκτοι παραγωγοί της Πυλίας συγκρότησαν συλλαλητήριο, στο οποίο προσήλθαν με μαύρες σημαίες και τα γυναικόπαιδα. Οι παραγωγοί ενέκριναν ψήφισμα προς την κυβέρνηση, με το οποίο ζητούν την άμεση αποζημίωσή τους απ' το κράτος και όχι απ' τον ΑΣΟ. Στην περίπτωση που η κυβέρνηση αδιαφορήσει και δεν αποδεχθεί τα αιτήματά τους οι παραγωγοί αποφάσισαν να τα διεκδικήσουν με τη συγκρότηση ένοπλων συλλαλητηρίων” (513).
Η αναστάτωση στην Πυλία εκφράζεται με κάθε τρόπο: “Εκ Κρεμμυδίων οι κάτοικοι και ο πρόεδρος διά τηλεγραφημάτων των ζητούν να μεταβή ο Νομογεωπόνος εκεί και αντιληφθή την επελθούσαν καταστροφήν καθόσον οι κορμοί των σταφιδαμπέλων εξηράνθησαν λόγω βλάβης των ριζών. Ο διευθυντής του γεωργικού πιστωτικού συνεταιρισμού Κορυφασίου κ. Αναγνωστόπουλος και ο πρόεδρος της κοινότητος τηλεγραφούν, ότι το φάσμα της πείνης απειλεί τους παραγωγούς καθόσον οι πιστώσεις των εκεί καταστημάτων διεκόπησαν και οι κάτοικοι ως εκ τούτου περιδεείς επικαλούνται την ταχείαν αντίληψιν του κράτους. Εν τέλει ζητούν όπως μεταβή εκεί ο Νομογεωπόνος να αντιληφθή το μέγεθος της καταστροφής. Ο κοινοτικός σύμβουλος Κρεμμυδίων Τσέκας τηλεγραφεί ότι αι πιστώσεις του εμπορίου εκόπησαν κι ότι ως εκ τούτου οι κάτοικοι διατελούν εν εξεγέρσει. Ζητεί δε όπως μεταβή εκεί Νομογεωπόνος, καθόσον αι ρίζαι των σταφιδαμπέλων εξηράνθησαν εκ του πάγου” (514).
Οι συσκέψεις συνεχίζονται και πολλές Κτηματικές Αδελφότητες αποφασίζουν κοινή δράση: “Την παρελθούσαν Κυριακήν συνήλθον εις γενικήν συνέλευσιν άπαντα τα μέλη της Κτηματικής Αδελφότητος Καλαμών και συνεσκέφθησαν περί των ληπτέων μέτρων προς αντιμετώπισιν της οικτράς οικονομικής καταστάσεώς των της δημιουργηθείσης κατόπιν της τρομεράς παγοπληξίας. Κατά την σύσκεψιν ταύτην εις ην περευρέθησαν υπέρ τους 500 παραγωγούς εν εις και αντιπρόσωποι της Κτηματικής Αδελφότητος Αριος, της Κτηματικής Αδελφότητος Μεσσήνης, της Κτηματικής Αδελφότητος Πεταλιδίου και της Κτηματικής Αδελφότητος Αχλαδοχωρίου, ελήφθησαν παμψηφεί οι κάτωθι αποφάσεις:
Υπομιμνήσκουσι και επιμένουν εις τα αιτήματα τα δι' υπομνημάτων της 2 τρέχοντος υποβληθέντα εις τον υπουργόν Γεωργίας υπό των αντιπροσώπων Πυλίας-Μεσσήνης-Καλαμών και αξιούσι την ταχυτάτην λύσιν αυτών παρά την κυβέρνησιν, άλλως τυχόν σιωπήν ή αντίθετον απόφασιν θεωρήσωσι φανεράν περιφρόνησιν δυστυχούσης αγροτικής τάξεως.
Εκλέγουσι δωδεκαμελή επιτροπήν εις ην αναθέτουσιν την κατηγορηματικήν εντολήν όπως παρακολουθή αγρύπνως τας σχετικάς αποφάσεις της κυβερνήσεως και εν ανάγκη ηγηθή του Παμμεσσηνιακού συλλαλητηρίου ίνα διά τελευταίαν φοράν διαδηλωθή η απόγνωσις και η αμετάτρεπτος απ' των υποβληθέντων αιτημάτων απόφασις των παραγωγών” (515).
Φοβούμενη αγροτική εξέγερση η κυβέρνηση ενισχύει τις δυνάμεις της χωροφυλακής: “Πληροφορούμαστε ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να ενισχύση τη χωροφυλακή των παγοπλήκτων περιφερειών, για να καταπνίξει βίαια κάθε εξέγερση των σταφιδοπαραγωγών και κάθε κινητοποίησή τους για την διεκδίκηση των αιτημάτων με τη δύναμή τους. Σχετικώς πληροφορούμαστε ότι ο διοικητής Χωροφυλακής Μεσσηνίας ζήτησε με εμπιστευτικό τηλεγράφημα προς το υπουργείο Εσωτερικών την ενίσχυση της Χωροφυλακής Μεσσηνίας διότι δεν αποκλείονται ζωηρές εκδηλώσεις εκ μέρους των παγοπλήκτων. Το υπουργείο αποφάσισε να στείλει την βδομάδα αυτή για την ενίσχυση της Χωροφυλακής Μεσσηνίας τριάντα εφίππους χωροφύλακες και ισάριθμους πεζούς” (516).
Από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι των συνεταιρισμών έχουν αλλεπάλληλες συναντήσεις με κυβερνητικούς παράγοντες: “Τριακονταμελής επιτροπή σταφιδοπαραγωγών των ζημιωθεισών εκ των τελευταίων παγετών περιφερειών επεσκεφθείσα σήμερον τον κ. Βουρλούμην υπέβαλε μακρόν υπόμνημα περί των μέτρων άτινα δέον να ληφθούν διά την ενίσχυσιν και αποζημίωσιν αυτών. Διά του υπομνήματος ζητείται όπως η κυβέρνησις μη αξιώση από τον ΑΣΟ την είσπραξιν του υπολοίπου έγγειου φόρου διά το τρέχον σταφιδικόν έτος 1930-1931, απαλλάξη δε τούτον της πληρωμής φόρου κατά την μέλλουσαν εσοδείαν 1931-1932. Επίσης ζητείται να αυξηθή η διατίμησις του πόσιμου οινοπνεύματος εις δρ. 80,85, ώστε η τιμή του υπό κατεργασίαν διά πόσιμον οινόπνευμα αυξηθή εις δρ. 2.000 κατά χιλιόλιτρον έναντι δρ. 1.160.
Ωσαύτως να ληφθή ως βάσις ελαχίστου ορίου αποζημιώσεως των παθόντων το ποσόν των δρ. 2.000 κατά χιλιόλιτρον, να παρασχεθή δε η εγγύησις του κράτους προς σύναψιν δανείου υπό του ΑΣΟ 300 εκατομμυρίων δραχμών, διατεθησομένου διά την αποζημίωσιν της παθούσης παραγωγής. Ο κ. υπουργός ανεκοίνωσεν εις την επιτροπήν, ότι η κυβέρνησις θα εξετάση μετ' ευμενείας τα αιτήματα των σταφιδοπαραγωγών” (517).
(511) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 3/4/1931
(512) “Σημαία” 4/4/1931
(513) “Ριζοσπάστης” 7/4/1931
(514) “Θάρρος” 4/4/1931
(515) “Σημαία” 7/4/1931
(516) “Ριζοσπάστης” 8/4/1931
(517) “Νεολόγος” 7/4/1931
