Θα τονίση ακόμη τον κίνδυνον που διατρέχει η Μεσσηνία, και ο οποίος θα εκσπάση μοιραίως και αναποτρέπτως εις περίπτωσιν καθ' ην η κυβέρνησις έστω και την τελευταίαν στιγμήν δεν σπεύση να υιοθετήση τας αξιώσεις των” (619).
Κυβέρνηση και ΑΣΟ όμως κρατούν σκληρή στάση, παρά το γεγονός ότι όλοι προειδοποιούν για τη σοβαρότητα της κατάστασης αλλά και για τον κίνδυνο κοινωνικής εξέγερσης. Ενόψει των κινητοποιήσεων ο ΑΣΟ αναλαμβάνει “να βγάλει το φίδι από την τρύπα” με την κάλυψη της κυβέρνησης όπως προκύπτει από σχετική ανακοίνωση. Με την οποία ο Οργανισμός οριστικοποιεί την αποζημίωση στις 1.200 δραχμές το ενετικό χιλιόλιτρο και μόνον για τους παραγωγούς που δεν εκκρεμούν έλεγχοι στην τριτοβάθμια επιτροπή. Επιτίθεται στους παραγωγούς για ψευδείς δηλώσεις οι οποίες φρενάρουν τις αποζημιώσεις. Και προαναγγέλλει στη γραμμή Βενιζέλου διώξεις σε βάρος υπαλλήλων οι οποίοι συμμετείχαν σε επιτροπές οι οποίες εκτίμησαν μεγάλα ποσά ζημιών κατά την κρίση του.
Το περιεχόμενο της ανακοίνωσης την οποία εκδίδει, είναι αποκαλυπτικό και για την πολιτική του Οργανισμού στο συγκεκριμένο θέμα: “Εξ αφορμής των αναγραφέντων περί βραδύτητος εις την καταβολήν των αποζημιώσεων εις τους παγετοπλήκτους, ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός εξέδωκε μακρόν ανακοινωθέν, εις το οποίον αναφέρει ότι συνεπεία των καταστροφών, αι οποίαι έπληξαν τας σταφιδοπαραγωγούς επαρχίας, συνεστήθησαν αι επιτροπαί προς συλλογήν των σχετικών δηλώσεων ζημιών και κατόπιν αι δευτεροβάθμιαι επιτροπαί προς εκτίμησιν των ζημιών. Αι επιτροπαί αύται -τονίζει το ανακοινωθέν- υπέβαλον τους καταρτισθέντας πίνακας εκτιμήσεως ζημιών προ μηνός, και ήρξατο αμέσως το έργον των πρωτοβαθμίων επιτροπών προς εκδίκασιν των ενστάσεων των υποβληθεισών κατά των εκτιμήσεων των δευτεροβαθμίων επιτροπών. Αι πρωτοβάθμιαι αύται επιτροπαί ήρχισαν ήδη το έργον των, έχουν δε δοθεί αι δέουσαι οδηγίαι προς ταχυτέραν αποπεράτωσίν των. Εντεύθεν λοιπόν -εξακολουθεί το ανακοινωθέν- η πρώτη δυσχέρεια της μη ενάρξεως εισέτι της πληρωμής των ζημιωθέντων σταφιδοπαραγωγών. Η σημασία του έργου πρώτον των εκτιμητικών επιτροπών κατέστη κατά τούτο μάλλον σοβαρωτέρα καθόσον όλαι σχεδόν αι υποβληθείσαι υπό των παθόντων δηλώσεις δεν υπήρξαν ακριβείς τόσον εις ποσοστόν βλάβης, όσον και εις έκτασιν στρεμμάτων. Και τοιουτοτρόπως παρουσιάσθη το φαινόμενον να δηλωθούν υπό των παραγωγών ωρισμένων περιφερειών ότι έπαθον εκ πάγου 383.520 στρέμματα, ότι ταύτα είχον παραγωγήν 183.448.752 ενετ. λίτρων και ότι η ζημία της εκτάσεως αυτής ήτο 111.819.006 εκατ. λίτραι. Εννοείται ότι οι εκτιμήσεις αύται αναφέροντο εις ωρισμένας περιφερείας, διότι το σύνολον των εκτιμήσεων προϋπελογίζετο εις 130 εκατομ. ενετικάς λίτρας με τας ανωτέρας πιθανάς προβλέψεις του ποσού των ζημιών, διά το οποίον επετεύχθη η εξεύρεσις των αναγκαιούντων χρημάτων αποζημιώσεως εξ 168 εκατομμυρίων δραχμών, με τη βεβαιότητα ότι θα ήτο δυνατόν να αυξηθή η αποζημίωσις των παθόντων ζημίας μεγαλυτέρας των 60% και πέραν των 1.200 δραχμών κατά χιλιόλιτρον. Τους προϋπολογισμούς όμως τούτους ανέτρεψε το γεγονός ότι αι συνολικαί εκτιμήσεις ζημιών των δευτεροβαθμίων επιτροπών μετά την συγκέντρωσιν όλων των πινάκων αναβιβάζουν την ζημίαν εις 157 1/2 εκατομ. ενετικάς λίτρας διά τας οποίας προς 1.200 δραχμάς το χιλιόλιτρον απαιτούνται 190 περίπου εκατομμύρια δραχμών, ενώ το δυνάμενον να διατεθή υπό του ΑΣΟ προς αποζημίωσιν ποσόν είναι τα δανεισθέντα 168 εκατομμύρια δραχμών. Συμβαίνει επομένως το παράδοξον να καλήται ο ΑΣΟ να πληρώση περίπου 47 εκατ. ενετικάς λίτρας ζημίας επί πλέον του πραγματικού, ήτοι να καταβάλη επιπλέον 56 εκατομμύρια δραχμών εις βάρος του συνόλου της σταφιδοπαραγωγής. Μίαν τοιαύτην ευθύνην, συνεχίζει το ανακοινωθέν, δεν ήτο βεβαίως δυνατόν ν' αναλάβη η διοίκησις του ΑΣΟ και συνεπώς δεν ηδύνατο να αποφασίση όπως γίνη άμεσος έναρξις καταβολής αποζημιώσεων, αλλά ανέμενε το πέρας του έργου των τριτοβαθμίων επιτροπών, με την ελπίδα ότι θα ηλαττούτο κατά το δυνατόν το ως άνω ποσόν ζημιών υπό των εν λόγω επιτροπών. Επίσης σοβαρά δυσχέρεια εις την έναρξιν του έργου της καταβολής των αποζημιώσεων, ήτο η επιθυμία της διοικήσεως του ΑΣΟ να εφαρμόση εν τω μέτρω του δυνατού και ιδία διά τας άνω του 70% ζημίας το κλιμακωτόν σύστημα αποζημιώσεως ως το μάλλον ανταποκρινόμενον προς την δικαιοσύνην. Ο υπολογισμός όμως των ζημιών, κατά τους τελικούς πίνακας των δευτεροβαθμίων επιτροπών, εις 157 1/2 εκατομμύρια λίτρας, δεν επιτρέπει την χρήσιν του μέτρου τούτου, ως απαιτούντος κατά πολύ περισσότερα των εξευρεθέντων κεφάλαια, τα οποία δεν είναι δυνατόν να αυξηθούν ούτε διά δανεισμού, ούτε εκ των πόρων του ΑΣΟ. Επειδή όμως είναι ενδεχόμενον να βραδύνη επί πολύ εισέτι η εκδίκασις όλων των ενστάσεων υπό των τριτοβαθμίων επιτροπών, η διοίκησις του ΑΣΟ επί τη βάσει των υποβαλλομένων τμηματικώς πινάκων, καθώρισε την αποζημίωσιν των παθόντων εκ πάγου προς 1.200 δραχμάς το χιλιόλιτρον και ήρξατο διαβιβάζουσα τας οικείας εντολάς προς την Εθνικήν Τράπεζαν, δια την πληρωμήν δικαιούχων, δι' όσας περιφερείας επερατώθη το έργον των τριτοβαθμίων επιτροπών και μετά την εξακρίβωσιν ότι η εκτίμησις των ζημιών διά τας περιφερείας ταύτας εγένετο κανονικώς. Ούτω διαβιβάζονται οι πίνακες των περιφερειών Κιάτου, Ξυλοκάστρου, Ζακύνθου, Γυθείου, Καλαμών, Μαράθου και Φιλιατρών. Οσον αφορά τας λοιπάς περιφερείας επιφυλάσσεται ο ΑΣΟ να αρχίση την καταβολήν των αποζημιώσεων αφού ενεργήση τον έλεγχον, μετά την συντελουμένην συγκέντρωσιν των αποτελεσμάτων των τριτοβαθμίων επιτροπών και αφού προβή εις τας ενδεικνυομένας μειώσεις, επί τη βάσει της προς τον σκοπόν τούτον εξουσιοδοτήσεως της κυβερνήσεως. Εν τέλει τονίζεται εις το ανακοινωθέν ότι η διοίκησις του ΑΣΟ θεωρεί καθήκον της απέναντι του συνόλου της σταφιδοπαραγωγής να δηλώση ότι θα ζητήση την δίωξιν τόσον την διοικητικήν όσον και την ποινικήν, των υπαιτίων διά τας υπερβολικάς εκτιμήσεις, αι οποίαι εδυσχέρανον την εφαρμογήν του ταχύτερου και δικαιότερου διακανονισμού των αποζημιώσεων, αι οποίαι συνολικώς κατά την αντίληψιν και υπολογισμόν των επισκεφθέντων την διοίκησιν του ΑΣΟ προέδρων Ενώσεων Συνεταιρισμών, επ' ουδενί λόγω έπρεπε να υπερβούν συνολικώς τα 130 εκατομ. ενετικών λιτρών, οπότε θα ήτο δυνατή η εφαρμογή της κλιμακωτής κατά ποσοστόν ζημίας, αποζημιώσεως των παθόντων. Με τα εκτειθέμενα εις το ανωτέρω ανακοινωθέν του ΑΣΟ, έμεινεν απολύτως σύμφωνος και ο υπουργός της Εθνικής Οικονομίας κ. Βουρλούμης, μετά του οποίου συνειργάσθη χθες την εσπέραν σχετικώς, ο διευθυντής του ΑΣΟ κ. Ζάκκας και ο πρόεδρος του συμβουλίου κ. Κουτσομητόπουλος” (620).
Οι αγρότες ετοιμάζουν πυρετωδώς το συλλαλητήριο στο οποίο προβλέπεται ότι θα πάρουν μέρος χιλιάδες αγρότες: “Εις ολόκληρον την ύπαιθρον χώραν παρατηρείται ζωηροτάτη κίνησις μεταξύ των παγετοπλήκτων σταφιδοπαραγωγών. Αι επιτροπαί αγώνος αι εκλεγείσαι κατά την προχθεσινήν σύσκεψιν εν Βαλύρα καταβάλλουν κάθε δυνατήν προσπάθειαν όπως συμμετάσχουν εις το συλλαλητήριον της Κυριακής, όσο το δυνατόν περισσότεροι σταφιδοπαραγωγοί. Μεταξύ δε όλων αυτών παρατηρείται μέγας ενθουσιασμός. Κατά τας πληροφορίας μας, το συλλαλητήριον της Κυριακής εν Καλάμαις θα συγκεντρώσει υπέρ τα πέντε χιλιάδας αγρότας και γυναικόπαιδα.
Αλλά τον μεγαλύτερον όγκον θα παρουσιάση η επαρχία Καλαμών και μάλιστα οι Κοινότητες Κάλαμος, Αντικάλαμος, Λέικα, Θουρία, Σπερχογεία, Ιζαγα, Βεΐζαγα κ.λπ. Αι ίδιαι κοινότητες θα παρουσιάσουν και μαχητικότητα, διότι ως θα ενθυμούνται οι αναγνώσται μας είναι αυτοί οι ίδιοι οίτινες προ πενταμήνου περίπου είχον αναλάβει την πρωτοβουλίαν της συγκροτήσεως του ενόπλου συλλαλητηρίου, το οποίον εματαιώθη την τελευταίαν στιγμήν. Αλλά και αι άλλοι Κοινότητες δεν θα υστερήσουν. Η επαρχία Μεσσήνης προβλέπεται ότι θα συγκεντρώση ενταύθα υπέρ τους 2.000 παγοπλήκτους άνδρας και γυναικόπαιδα, η δε της Οιχαλοανδανείας υπέρ τους χιλίους. Εξ άλλου η οργανωτική επιτροπή του παμμεσσηνιακού συλλαλητηρίου εργάζεται νυχθημερόν προς καθορισμόν ωρισμένων λεπτομερειών, όπως είναι η τήρησις της τάξεως, ο διορισμός των εφόρων αυτής, η εκλογή των ομιλητών και παν ό,τι έχει να κάνει με την κοσμίαν και νόμιμον εμφάνισιν του συλλαλητηρίου. Οι παγετόπλητκοι ως και χθες εγράφομεν, θα συγκεντρωθώσιν εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Ασπροχώματος εκείθεν δε με μαύρας και πρασίνους σημαίας θα εκκινήσουν κατά τετράδας διά Καλάμας. Αν και μέχρι του απογεύματος της χθες δεν είχεν εισέτι υποβληθεί εις την Διοίκησιν Χωροφυλακής η αίτησις της επιτροπής συλλαλητηρίου διά την παροχήν της αδείας συγκεντρώσεως, εν τούτοις, καθ' α πληροφορούμεθα, ουδέν εξαιρετικόν μέτρον πρόκειται να ληφθή προς παρεμπόδισιν της συγκροτήσεως συλλαλητηρίου. Η Διοίκησις Χωροφυλακής έχει την γνώμην ότι περιττεύει οποιαδήποτε μετακίνησις δυνάμεων εκ της υπαίθρου προς ενίσχυσιν της ενταύθα δυνάμεως, εφ' όσον, ως πληροφορείται, εγγυώνται διά την τάξιν οι ίδιοι οι ηγέται του συλλαλητηρίου και δεν πρόκειται τούτο να λάβη έντονον χαρακτήρα. Κατόπιν τούτου, η Διοίκησις Χωροφυλακής είναι διατεθειμένη να επιτρέψη την συγκρότησιν του συλλαλητηρίου, αλλ' εις κλειστόν όμως χώρον. Η διοίκησις θ' απαγορεύσει μόνον την παρέλασιν των αγροτών διά μέσου των κεντρικών οδών της πόλεως, αξιούσα την διάλυσιν αυτών, εις τον τόπον της συγκεντρώσεως. Κατά τας πληροφορίας μας, η αίτησις διά την συγκρότησιν συλλαλητηρίου θα υποβληθή προς την Διοίκησιν Χωροφυλακής ίσως αύριον την πρωΐαν” (621).
Η ανακοίνωση του ΑΣΟ προκαλεί αντιδράσεις, ενώ ανακοινώνεται η συμμετοχή των αγροτών της Πυλίας στο συλλαλητήριο που θα φθάσουν έφιπποι στον τόπο της συγκέντρωσης: “Η αγγελθείσα απόφασις του ΑΣΟ ότι θα αποζημιώση τους παγοπλήκτους προς 1.200 δραχμάς το ενετικόν χιλιόλιτρον, δεν ήρκεσε εις το ν' αποτρέψη τους σταφιδοπαραγωγούς όπως συγκροτήσουν το προαναγγελθέν παμμεσσηνιακόν συλλαλητήριον. Τουναντίον μάλιστα τους εξερέθισε μέχρις του σημείου ώστε να γίνουν περισσότερον ανένδοτοι εις τα αιτήματά των. Αλλ' εκείνο το οποίο προξένησεν αλγεινήν εντύπωσιν μεταξύ των σταφιδοπαραγωγών είναι η δικαιολογία του ΑΣΟ ότι η μέχρι τούδε καθυστέρησις της καταβολής των αποζημιώσεων οφείλεται κυρίως εις τας υπερβολικάς εκτιμήσεις τας οποίας έκαμον αι εκτιμητικαί επιτροπαί και η απειλή αυτού ότι θα ζητήση την διοικητικήν και πολιτικήν ευθύνην των υπαιτίων διά τας υπερβολικάς εκτιμήσεις. Οι σταφιδοπαραγωγοί χθες δεν έκαμον άλλο τι παρά να σχολιάζουν τις ως άνω αποφάσεις του ΑΣΟ. Ημέτερος συντάκτης ηρώτησε χθες τους εκ των μελών της οργανωτικής επιτροπής του συλαλλητηρίου κ.κ. Περικλήν Βενιζέλον, Α. Αποστολάκην και Ι. Ηλιόπουλον, αν η απόφασις του ΑΣΟ όπως αποζημιώση τους σταφιδοπαραγωγούς προς 1.200 δραχμάς το ενετικόν χιλιόλιτρον αποτελεί δικαίωσιν τρόπον τινά των αγώνων της σταφιδοπαραγωγής. Ούτοι μετά προφανούς αγανακτήσεως μας απήντησαν τα εξής: "Δι' ημάς και γενικώς δι' όλους τους ηγέτας των παγοπλήκτων θα ήτο προσωδία αν μη τι άλλο, αν αναγνωρίζαμεν ότι αι 1.200 δραχμαί τας οποίας ο ΑΣΟ δίδει εις τους παγοπλήκτους αποτελούν ριζικήν λύσιν του ζητήματος. Ως σας είναι γνωστόν, ημείς τόσον εις το σταφιδικόν συνέδριον του Ζευγολατιού, όσον και εις τα ταιούτα της Βαλύρας και του Μπάστα, ανεγνωρίσαμεν ότι διά να ικανοποιηθούν οι σταφιδοπαραγωγοί πρέπει να αποζημιωθούν προς 2.000 δρχ. κατά χιλιόλιτρον. Τώρα πως ο ΑΣΟ θα εξεύρη το ποσόν τούτο δι' ημάς είναι τελείως αδιάφορον. Υποδείξαμεν λύσεις, τας οποίας εάν θέλη δύναται να τας εφαρμόση διά να διατηρήση και αυτός το γόητρόν του απέναντι της σταφιδοπαραγωγής και τους αγρότες να σώση από τον βέβαιον εκ πείνης θάνατον. Αν λοιπόν τας λύσεις αυτάς ακολουθήση ο ΑΣΟ, τότε και ημείς δεν θα συγκροτήσωμεν το συλλαλητήριον, το οποίον δι' ημάς αποτελεί μίαν κολοσσιαίαν ευθύνην απέναντι της κοινωνίας, και η κυβέρνησις δεν θα διατρέξη τον κίνδυνον να χαρακτηρισθή ως άσπονδος εχθρός των αγροτών, οίτινες αν σήμερον ωθούνται εκ των πραγμάτων και της ανάγκης να συγκροτήσωσιν ένα συλλαλητήριον, δεν έπεται εξ αυτού ότι είναι και εχθρός του κοινωνικού συγκροτήματος το οποίον ευλαβούνται".
Εν συνεχεία ο κ. Βενιζέλος μας ανεκοίνωσεν ότι έλαβε εκ Πυλίας επιστολήν διά της οποίας του καθίσταται γνωστόν ότι υπερτετρακόσιοι περίπου αγρόται θα εισέλθουν έφιπποι εν Καλάμαις, ίνα λάβουν μέρος εις το συγκροτούμενον συλλαλητήριον. Οι έφιπποι διά της αυτής επιστολής των παρακαλούν την οργανωτικήν επιτροπήν του συλλαλητηρίου όπως τους αναμείνη εις το Ασπρόχωμα, όπου ως γνωστόν θα συγκεντρωθούν διά να εκκινήσουν άπαντες οι παγόπληκτοι μέχρι της 11 1/2 πρωινής. Κατόπιν τούτου οι αγρόται δεν θα εισέλθουν εις Καλάμας, όπως αρχικώς είχεν ωρισθή την 12ην μεσημβρινήν αλλά την 1 μ.μ.” (622).
(619) “Ακρόπολις” 7/10/1931 - Μέρος εκτενούς ανταπόκρισης του Γ. Περσόπουλου στην οποία περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση των παγοπλήκτων - Ο Γ. Περσόπουλος γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1907. Από πολύ νέος ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και μεταπολεμικά διετέλεσε αρχισυντάκτης της εφημερίδας “Θάρρος”. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του Δήμου Καλαμάτας (1934-1936) και υπάλληλος στη Διεύθυνση Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών (1938-1946). Εμεινε ανάπηρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, πήρε μέρος στην εθνική αντίσταση από τις γραμμές του ΕΑΜ, συνελήφθη και κρατήθηκε όμηρος από τους Γερμανούς στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Ηταν υποψήφιος βουλευτής Μεσσηνίας με την ΕΔΑ το 1951.
(620) “Ακρόπολις” 7/10/1931
(621) “Σημαία” 7/10/1931
(622) “Σημαία” 8/10/1931
