Η περιοδεία του Νίκου Κόκκινου, δημοσιογράφου του “Ριζοσπάστη”, στους Νομούς της Πελοποννήσου λειτουργεί ως προετοιμασία και καθοδήγηση από πλευράς αιτημάτων. Την παρακολούθηση του συνεδρίου την αναλαμβάνει ένας άλλος δημοσιογράφος που φαίνεται πως είναι και αγροτικό στέλεχος του κόμματος, καθώς στην πορεία θα φανεί ότι παίζει και καθοδηγητικό ρόλο. Πρόκειται για τον Κώστα Αυγήτα ο οποίος ασχολείται συστηματικά με τη ζωή στο χωριό, έχει γράψει ήδη ένα λογοτεχνικό βιβλίο (“Οι γίγαντες του κάμπου” - 1932) και ένα βιβλίο για το σταφιδικό (“ΑΣΟ, πώς θα λυθεί το σταφιδικό ζήτημα” - 1934).
Σε ανταπόκριση στο “Ριζοσπάστη” από τη Μεσσηνία γράφει μεταξύ άλλων την παραμονή του συνεδρίου:
«Σ’ όλες τις επαρχίες της Μεσσηνίας στα χωριά βγαίνουν αντιπρόσωποι. Προβλέπεται πως το συνέδριο θα συγκεντρώσει πολλούς αντιπροσώπους όχι μόνον από τη Μεσσηνία, αλλά και από την Ηλεία, Αχαΐα και Αιγιαλεία. Παράλληλα κινούνται και οι εχθροί των σταφιδοπαραγωγών. Εχω πληροφορίες ότι το υπουργείο Γεωργίας, μαζί με την Αγροτική Τράπεζα βάζουν τις Ενώσεις Συνεταιρισμών και τους επόπτες να αναγκάσουν τους συνεταιρισμούς να μη στείλουν αντιπροσώπους. Επίσης ετοιμάζουν με όργανά τους να προκαλέσουν διαίρεση και επεισόδια μέσα στο συνέδριο για να το ματαιώσουν. Ακόμη έμαθα ότι ο Παμπούκας, κυβερνητικός επίτροπος στην Αγροτική Τράπεζα, πήγε στην Κορινθία για να επιβάλει στους συνεταιρισμούς να μην πάρουν μέρος στο συνέδριο. Κι’ ο καρχαρίας Κανελλόπουλος ενδιαφέρεται για το συνέδριο. Η Εταιρεία Λιπασμάτων έστειλε οδηγίες στους αντιπροσώπους της να δουλέψουν για τη ματαίωσή του. Φυσικά κερδίζοντας εκατομμύρια από την πλάτη των σταφιδοπαραγωγών, προβλέπει ότι πολύ σωστά το συνέδριο θα ζητήσει την κατάργηση του δασμού στα λιπάσματα [...] Οι αντιπρόσωποι των σταφιδοπαραγωγών θα περιφρουρήσουν το συνέδριο δίνοντας ένα μάθημα στους λογής, λογής εχθρούς των σταφιδοπαραγωγών» (1167).
Και μετά το συνέδριο περιγράφει το κλίμα στους Γαργαλιάνους την ημέρα του συνεδρίου:
«Οι Γαργαλιάνοι την Κυριακή ήταν σε αναστάτωση. Συζητήσεις και διαβούλια από την παραμονή.
- Το σταφιδικό συνέδριο θ' αποτύχει. Δεν φαίνεται κανένας αντιπρόσωπος.
- Οι συνεταιρισμοί δεν θα πάρουν μέρος. Γιατί; Γιατί ο Ν. Δεληγιάννης πρόεδρος της πρώτης Ενωσης Συνεταιρισμών και σύμβουλος του ΑΣΟ σύστησε στις διοικήσεις να μην πάρουν μέρος. Και ακόμα να το σταματήσουν με όλα τα μέσα. Με συκοφαντίες και με διαδόσεις σε βάρος της οργανωτικής επιτροπής. Κυκλοφόρησε κατά χιλιάδες και προκηρύξεις χτυπώντας το συνέδριο.
Οι πρόεδροι των κοινοτήτων κι αυτοί κήρυξαν πόλεμο κατά του συνεδρίου. Οι τοπικές και κυβερνητικές εφημερίδες της Καλαμάτας, Πύργου και Πάτρας είχαν κι' αυτές κάθε συμφέρο να σιγοντάρουν και να σπείρουν σύγχυση ανάμεσα στους σταφιδοπαραγωγούς.
Εφημερίδες και σταφιδοπατέρες προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν τους σταφιδοπαραγωγούς με τον κίνδυνο. Ποιον άλλο; Του κομμουνισμού.
Ανέμισαν το κόκκινο πανί.
Τα όργανα του ΑΣΟ, των οινοκαρχαριών, της Αγροτικής Τράπεζας, των σταφιδεμπόρων τοκογλύφων και του κράτους δούλεψαν όσο μπορούσαν για να τορπιλίσουν το σταφιδικό συνέδριο.
Κι' όταν κατάλαβαν ότι οι σταφιδοπαραγωγοί, φτωχοί και μεσαίοι, όλος ο κόσμος της δουλειάς, είνε αποφασισμένος να πραγματοποιήσει το συνέδριό του, έρριψαν το σύνθημα της αναβολής για να προετοιμασθεί δήθεν καλλίτερα. Τέλος μια που δεν έπιασε φωτιά κι αυτό, σύστησαν να μην παρθούν αποφάσεις των "άκρων".
"Δεν είναι καιρός για ριζικά μέτρα".
Και βέβαια με τα δόντια κρατούν τον ΑΣΟ, τη φαγάνα που βυζαίνει με τους οινοπνευματάρχες Χαρίλαους το αίμα των σταφιδοπαραγωγών.
Τα παράσιτα κι' οι αργόμισθοι ταράχθηκαν βλέποντας πως τελείωσαν τα ψέματα. Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί ανέλαβαν πια στα ροζιάρικα χέρια τους το σταφιδικό ζήτημα, την υπόθεση που τους κρατεί σε ανησυχία από 45 χρόνια.
Σάββατο παραμονή του συνεδρίου με το σούρουπο. Δύο-δύο, τρεις-τρεις άρχισαν να καταφθάνουν οι αντιπρόσωποι από τα μακρυνά χωριά, ποδαρόδρομο 5-8 ώρες.
Λιοκαμένοι: νέοι, μεσόκοποι και γέροι, οι πιο πολλοί σοβαροί αλλά σκεφτικοί κι' αρκετοί με αγριεμένο το μάτι.
- Θάχουμε επιτυχία σύντροφε;
- Εχω ήδη τηλεγραφήσει στο "Ρίζο".
- Θα τα πούμε αύριο για καλά.
Και την άλλη μέρα: Κυριακή, ομάδες-ομάδες έφτασαν κι' άλλοι αντιπρόσωποι κατά δεκάδες και πλημμύρισαν την πλατεία.
Οι φτωχοί καφετζήδες τρίβουν τα χέρια. Τα έρημα καθίσματα γέμισαν πελάτες.
Οι χωροφύλακες περιπολούνε. Ο Μωρηάς αναταράχτηκε.
- Πού βρέθηκε αυτός ο κόσμος;
Οι Γαργαλιάνοι έχουν πάρει ζωή. Τη νέκρα αντικατέστησε η κίνηση.
“Ζήτω το σταφιδικό συνέδριο”.
Η ταμπέλα στην πόρτα της αίθουσας συγκεντρώνει πολύν κόσμο.
Από μακρυά πικροκαταπίνει ο πρόεδρος της κοινότητας Γαργαλιάνων. Εχει δίκηο ο φουκαράς. Οι σταφιδοπαραγωγοί απάντησαν στο έγγραφό του. Δεν ζητούσε πολλά. Παρακαλούσε το νομάρχη να απαγορεύσει στο σταφιδικό συνέδριο με κάθε μέσο.
Στις 9 το πρωί η αίθουσα πλημμύρισε από τους 260 αντιπροσώπους που κατέφθασαν οι πιο πολλοί πεζοί απ' όλες τις επαρχίες της Μεσσηνίας. Ηρθαν ακόμα από την Ηλεία, Αμαλιάδα και Γαστούνη.
Οι προβλέψεις μας ξεπεράσθηκαν. Κι' ας το πούμε ανοιχτά - διαψεύσθηκαν.
Ναι, ήρθαν 100 αντιπρόσωποι παραπάνω απ' ό,τι ελπίζαμε.
Πόσο χαιρόμαστε από τέτοια διάψευση: Σινιάλο για να δεκαπλασιάσουμε τη δουλειά μας στο χωριό.
Από τους 260 ήταν 7 αντιπρόσωποι 5 Ενώσεων Συνεταιρισμών, 91 από 55 συνεταιρισμούς, 20 από 10 κοινότητες και οι ρέστοι βγήκαν από συγκεντρώσεις ή μαζικές υπογραφές.
"Το σταφιδικό συνέδριο των Γαργαλιάνων ήταν μια επανάσταση στα σταφιδικά χρονικά".
Τ' ακούσαμε και από έντιμους παρατηρητές που παρακολούθησαν όλα τα μέχρι τώρα σταφιδικά συνέδρια.
Κι' ακόμα: Πρώτη φορά αναλύεται στην ουσία του το σταφιδικό ζήτημα. Τέτοιος ενθουσιασμός δεν παρατηρήθηκε άλλη φορά.
Ο υποφαινόμενος το υπογράφει με τα δυό χέρια.
- Πού χρωστιέται αυτό;
Λύνουμε την απορία τους.
Βασικά και κύρια η μεγάλη επιτυχία -ουσιαστικά ο θρίαμβος- της αγροτιάς του "καθυστερημένου" Μωριά χρωστιέται σ' αυτό: Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί πήραν πρωτοβουλία και ωργάνωσαν οι ίδιοι το συνέδριό τους.
Απ' εδώ και η συνοχή και μεγάλος ενθουσιασμός. Και τώρα ας δώσουμε το λόγο στους ομιλητές του συνεδρίου. Οσοι σταφιδοπαραγωγοί δεν μπόρεσαν ν' ακούσουν, ας δούνε από τη μια τους εχθρούς των συμφερόντων τους που υποστηρίζουν ακόμη τον ΑΣΟ με διάφορα προσχήματα και από την άλλη πλευρά τους τίμιους και ξυπνούς αντιπροσώπους τους που 36 ώρες δούλεψαν, πάλεψαν για να παρθούν αποφάσεις για τις σωστές λύσεις που θα ανακουφίσουν όλο τον εργαζόμενο σταφιδοπαραγωγικό κόσμο, όταν όλοι μαζί τις επιβάλουν» (1168).
(1167) “Ριζοσπάστης” 27/7/1935
(1168) “Ριζοσπάστης” 31/7/1935