Μετά το «Μαύρο 97» και τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο, ο Έλληνας στρατιωτικός και κατοπινός μακεδονομάχος Παύλος Μελάς αναμείχθηκε έντονα στο Μακεδονικό ζήτημα. Από το 1894 είχε ενεργό ρόλο στην Εθνική Εταιρεία, μια αλυτρωτική οργάνωση που είχε συσταθεί από αξιωματικούς του ελληνικού στρατού. Η Μεγάλη Ιδέα επέβαλε την απόκρουση ανάλογων βουλγαρικών κινημάτων στη Μακεδονία. Η Εθνική Εταιρεία προωθούσε την διοργάνωση εισβολής ατάκτων στην οθωμανική αυτοκρατορία, κάτι που τελικά προκάλεσε τον ατυχή πόλεμο του 1897. Την «υπόθεση της Μακεδονίας» στήριζε σθεναρά η μακεδονικής καταγωγής οικογένεια Δραγούμη.
Ο Παύλος Μελάς είχε παντρευτεί την Ναταλία Δραγούμη κόρη του πολιτικού Στέφανου Δραγούμη και είχαν δυο παιδιά. Μετά τη διάλυση της Εθνικής Εταιρείας το 1900, ο Μελάς με την παραίνεση και της οικογένειας Δραγούμη σε συνεργασία με τον κουνιάδο του Ίωνα Δραγούμη μπήκε στους επικεφαλής του Μακεδονικού Αγώνα με σκοπό τη διερεύνηση των συνθηκών για την αποστολή ένοπλων από την Ελλάδα. Μια σειρά συγκρούσεων αποσκοπούσε στον προσεταιρισμό των σλαβόφωνων χριστιανικών πληθυσμών της Μακεδονίας. Τον Οκτώβριο του 1904 σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς. Ο θάνατός του πυροδότησε το ενδιαφέρον για τη Μακεδονία.
Ο Ίωνας Δραγούμης ήταν γιος του Στέφανου Δραγούμη που διετέλεσε και πρωθυπουργός της Ελλάδος το 1910. Γεννήθηκε το 1878 και είχε 10 αδέλφια. Σπούδασε Νομική στο Παρίσι και πήρε μέρος ως εθελοντής στον άτυχο πόλεμο του 1897. Το 1899 μπήκε στο διπλωματικό σώμα και υπηρέτησε ως υποπρόξενος στην ανατολική Μακεδονία και την Θράκη. Λίγο αργότερα, από το 1907 μέχρι το 1909 υπηρέτησε στην ελληνική πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης.
Ήταν πολυπράγμων αφού εκτός από τη διπλωματία και την πολιτική διακρινόταν και για τις λογοτεχνικές του ικανότητες. Υπήρξε πρωτεργάτης του δημοτικισμού και το 1910 συμμετείχε στην ίδρυση του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» ενώ συνεργάστηκε με το λογοτεχνικό περιοδικό «Νουμάς», με το ψευδώνυμο Ίδας. Από το 1905, όταν υπηρετούσε ως υποπρόξενος στην Αλεξάνδρεια διατηρούσε θυελλώδη σχέση με την κόρη του Εμμανουήλ Μπενάκη, Πηνελόπη Δέλτα. Το 1908 διέκοψε όμως και συνδέθηκε ερωτικά με την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη. Το 1914 υπηρέτησε ως πρεσβευτής στην Αγία Πετρούπολη όπου και διαπραγματεύτηκε το ζήτημα του Αγίου Όρους. Αρχικά ήταν υποστηρικτής του Ελευθέριου Βενιζέλου αλλά σύντομα ήρθε σε ρήξη μαζί του, κατηγορώντας τον για αυταρχισμό και εθνική υποτέλεια! Το 1915 εξελέγη βουλευτής Φλώρινας και τον επόμενο χρόνο προχώρησε στην έκδοση του περιοδικού Πολιτική Επιθεώρησις.
Το 1916 μετά τα επεισόδια μεταξύ των φιλοβασιλικών παραστρατιωτικών «επιστράτων» και των φιλοβενιζελικών Μικρασιατών προσφύγων ο Δραγούμης τάχθηκε στο πλευρό των επιστράτων. Αυτή η συμπεριφορά του τον οδήγησε στην εξορία στην Κορσική για 23 μήνες. Μετά τη λήξη του Α´ παγκόσμιου πολέμου, τον Νοέμβριο του 1918, γύρισε στην Ελλάδα αλλά εξορίστηκε και πάλι στη Σκόπελο μέχρι τα τέλη του 1919. Απολύεται και θεωρείται ως ο επικεφαλής της «Ενωμένης Αντιπολιτεύσεως». Λόγω του γνωστού αντιβενιζελισμού του, μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι στις 30 Ιουλίου 1920, ο Ίων Δραγούμης δολοφονήθηκε άγρια στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας την επόμενη ημέρα, στην καυτή και από τη ζέστη Αθήνα, από παραστρατιωτικούς του Παύλου Γύπαρη, αρχηγού του «τάγματος Ασφαλείας. Ήταν 31 Ιουλίου 1920, τρεις ημέρες μετά την υπογραφή από τον Βενιζέλο της συνθήκης των Σεβρών (Sevres). Ακόμα μία τεράστια απώλεια, αποτέλεσμα του διχασμού.
