Μετά την επικράτησή τους στην Ανατολή, η πολιτική των Οθωμανών στηρίχτηκε και στη διατήρηση των προνομίων των Ορθοδόξων Χριστιανών στην αντιπαλότητά τους με τους Καθολικούς. Οι Λατίνοι αποτελούσαν απειλή για την οθωμανική επέκταση στην Ευρώπη, αφού μια ενδεχόμενη ένωση των εκκλησιών θα έφερνε σημαντικά εμπόδια στο εσωτερικό της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ουσιαστικά η διατήρηση των προνομίων των Ορθοδόξων, απομάκρυνε τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης στην οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Ορθόδοξοι έβλεπαν μεγαλύτερη απειλή να διαγράφεται γι’ αυτούς από τους Λατίνους παρά από τους Οθωμανούς και παρέμεναν απαθείς μπροστά στην τουρκική διάθεση επέκτασης. Οι Οθωμανοί είχαν βάλει ως στόχο τους την Ευρώπη. Μετά την επικράτησή τους στα Βαλκάνια για περισσότερο από 120 χρόνια και την καθυπόταξη των Ορθοδόξων χριστιανικών πληθυσμών, η διαφαινόμενη επέκτασή τους στην Ευρώπη, επέβαλε τη λήψη πρωτοβουλιών από τους Δυτικούς
Κυριακή πρωί, 7 Οκτωβρίου 1571. έρχεται η ναυμαχία στη Ναύπακτο (Lepanto) να ταράξει το θρυλούμενο αήττητο της αυτοκρατορίας των Οσμανιδών. Ο ιερός αντιτουρκικός συνασπισμός (Sacra Liga Antiturca) Βενετών και Ισπανών με την προτροπή του Πάπα Πίου V, καταφέρνει αυτό που φάνταζε ακατόρθωτο. Η χριστιανική αρμάδα υπό το φιλόδοξο Ισπανό πρίγκιπα Don Juan τον Αυστριακό, αφού απέκλεισε τα ευκίνητα πλοία του τουρκικού στόλου στη Ναύπακτο, κατάφερε να τον καταστρέψει σχεδόν ολοκληρωτικά, σε μια φονικότατη ναυμαχία περίπου πέντε ωρών.
Τα τουρκικά όνειρα για τη μετατροπή της Μεσογείου σε τουρκική θάλασσα πνίγηκαν οριστικά στα δυτικά των Εχινάδων νήσων. Μετά τη ναυμαχία στην οποία χάθηκαν περισσότερες από διακόσιες τουρκικές γαλέρες και πολλά μικρότερα πλοία, ο διάσημος Σικελός εξωμότης που πέρασε στον τουρκικό στόλο, ο πειρατής Ülüc Ali, βεηλέρμπεης της Αλγερίας, κατάφερε να ξεφύγει στην Πρέβεζα, με δεκατρείς γαλέρες του και 27 μικρότερα πλοία. Ο 13ος Οθωμανός σουλτάνος Selim II απένειμε λόγω ανδρείας στον Ülüc Ali το αξίωμα του καπουδάν-πασά μετατρέποντας το επίθετό του σε Kilinc Ali, που στα τουρκικά σημαίνει σπαθί ή ρομφαία.
Μετά την ανασύνταξη του τουρκικού στόλου, στο τέλος της άνοιξης του 1572, ο Ülüc (Kilinc) Ali εμφανίστηκε παντοδύναμος στο Αιγαίο με νέο στόλο από 250 γαλέρες, οκτώ γαλεάσσες και πολλά μικρότερα ευκίνητα πλοία. Τον ίδιο χρόνο ο χριστιανικός συνασπισμός ήταν αποδυναμωμένος αφού την 1η Μαΐου, πέθανε ο εμπνευστής της συμμαχίας Ισπανών και Βενετών, Πάπας Πίος V.
Μετά από παραινέσεις κυρίως από τους επαναστατημένους Μανιάτες, ο Don Juan κατέβηκε στο νότιο Ιόνιο και στις 16 Σεπτεμβρίου 1572, προκάλεσε σε ναυμαχία τον τουρκικό στόλο. Μετά από επίμονο θαλάσσιο κυνηγητό, ο Ülüc Ali αποσύρθηκε στο Παλιοναβαρίνο. Στην προσπάθειά του μάλιστα να επιτύχει μεγαλύτερη ασφάλεια για τον νεότευκτο τουρκικό στόλο στον όρμο του Ναβαρίνου, έκλεισε το βόρειο πέρασμα του λιμανιού, στο στενό της Συκιάς ή Φάλτσα-Μπούκα, βυθίζοντας παλιά ξύλινα σκαριά, ογκόλιθους, πέτρες, χώματα και άλλα άχρηστα υλικά κι έτσι αυτό από τότε, έγινε αδιάβατο για μεγάλα πλοία.
Ο χριστιανικός στόλος, παρά το ότι ήταν μικρότερος και αποδυναμωμένος, υπό τον Don Juan, αφού πέρασε από τη Μεθώνη, μπήκε στο λιμάνι του Ναβαρίνου και απέκλεισε το στόλο του Ülüc Ali για περισσότερο από ένα μήνα. Εγιναν μάλιστα και ανεπιτυχείς προσπάθειες κατάληψης του Παλιοναβαρίνου. Λόγω της έλλειψης συνοχής Ισπανών και Βενετών αλλά και της κακής ψυχολογίας στον χριστιανικό στόλο, ο Don Juan αποχώρησε από το Ναβαρίνο, αφήνοντας εκεί άκαπνο και ντροπιασμένο τον Ülüc Ali και τον στόλο του.
Η προσπάθεια επέκτασης των Οθωμανών στην Ευρώπη είχε όμως ανακοπεί. Η ναυμαχία στη Ναύπακτο ήταν καθοριστική για την ευρωπαϊκή σωτηρία.
