Ανεξαρτήτως όμως τούτου, δεν δυνάμεθα να παραδεχθώμεν ότι οι διοικούντες τας οργανώσεις ταύτας επιλαθόμενοι των καθηκόντων των και της αποστολής των οργανώσεων ας διοικούν, προβαίνους τας διώξεις μελών συνεταιρισμών εική και ως έτυχε διά την είσπραξιν χορηγηθέντων αυτοίς δανείων, αλλά πιστεύομεν ακραδάντως ότι η τοιαύτη εκ μέρους των Ενώσεων πίεσις ασκείται αποκλειστικώς και μόνον εναντίον κακοπίστων συνεταίρων.

Την κακοπιστίαν ταύτην, έχομεν πάντες υποχρέωσιν να εκριζώσωμεν από τας ψυχάς ελαχίστων ευτυχώς συνεταιρισμένων αγροτών, διότι μόνον ούτως ενεργούντες θα μεταβάλωμεν και τούτοις εις ηθικούς συνεταίρους και τους συνεταιρισμούς θα εξυγιάνομεν και θα τους καταστήσωμεν ηθικούς οργανισμούς και όχι ανθρωπομάζας εις τας οποίας έκαστος δύναται να πράττη και ενεργεί κατά το δοκούν.

Οσον αφορά τον νόμον 3740 τον οποίον εν τη αναφορά επικαλείσθε, γνωρίζομεν υμίν ότι ούτος δεν αφορά τα υπό των συνεταιρισμών και των Ενώσεων χορηγούμενα καλλιεργητικά δάνεια. Ταύτα πρέπει να επιστρέφωνται απαρεγκλίτως εκτός σπανίων περιπτώσεων, κατά την λήξιν των, ίνα και πάλιν αποδωθώσιν εις τους ιδίους διά την νέαν καλλιέργειαν.

Προς μιαν τοιαύτην κατεύθυνσιν καλούμεν την διοίκησιν της Ομοσπονδίας των φιλοπροόδων αγροτών Μεσσηνίας, κατεύθυνσιν οργανωτικήν, κατεύθυνσιν ηθικήν.

Πάσαν εναντίαν ενέργειαν, ενέργειαν δημοκοπικήν εξ οιουδήποτε προερχομένην, ενέργειαν τείνουσα και σκοπόν έχουσα να υποθάλπη τοιαύτας αδυναμίας καταστρεπτικάς διά τον αγρότην και την εθνικήν παραγωγήν, την αποκρούομεν απολύτως και δεν είναι δυνατόν να την ανεχθώμεν. Επί τη ευκαιρία ταύτη παρακαλούμεν να υποβάλητε ημίν το ταχύτερον:

1 Αντίγρφο του εγκεκριμένου καταστατικού σας.

2 Πίνακαν περιέχοντα τα εγκεκριμένα σωματεία τα αποτελούντα την Ομοσπονδίαν και την έδραν εκάστου σωματείου.

3 Πίνακας εκάστου σωματείου της Ομοσπονδίας περιλαμβάνοντας το όνομα εκάστου μέλους σωματείου, το επάγγελμα και την κατοικίαν του. Απαντες οι πίνακες θα φέρωσι τας υπογραφάς των νομίμων εκπροσωπούντων έκαστον σωματείον" (262).

Η Συνομοσπονδία απαντά εξηγώντας ότι τα πράγματα έχουν εντελώς διαφορετικά, πως οι πιέσεις μπορεί να οδηγήσουν σε εξέγερση, ενώ προθυμοποιείταν να στείλει το καταστατικό αδυνατώντας όμως να στείλει και τα στοιχεία των μελών σωματείων καθώς δεν έχει υπαλληλική υποστήριξη: "Εις απάντησιν εγγράφου σας επαναλαμβάνομεν όσα γνωρίσαμεν υμίν σχετικώς με τις ενώσεις συνεταιρισμών, ότι δεν πρόκειται περί κακοπίστων συνεταιρισμών, αλλά περί συνεταίρων μη δυνηθέντων να εκπληρώσωσι τας υποχρεώσεις των λόγω των επελθουσών εφέτος αλλεπάλληλων καταστροφών των προϊόντων γενικώς. Δεν θέλετε βέβαια να το πιστεύσητε διά τούτο εξανίστασθε εν τω ως άνω έγγραφώ σας, διότι πράγματι είναι απίστευτος και δυσεξήγητος η διαγωγή αύτη των διοικούντων τας Ενώσεις και αποδεικνύει ή παρανόησιν του σκοπού των συνεταιρισμών ή ανεπάρκειαν διοικητικήν. Ουχ ήττον όμως είναι αλήθεια, η γυμνή μάλιστα.

Και μια τρανή απόδειξις, κύριε υπουργέ, τελευταίως συνεστήθη παρά της Ενώσεως Κεντρική Αγροτική Τράπεζα, πειθαρχικόν συμβούλιον το οποίον σκοπό έχει να προσκαλή τους καθυστερούντες συνεταίρους εις Καλάμας και μετά πρόχειρον απολογίαν επιβάλλεται εις άπαντας πρόστιμον χρηματικόν από 50-200 δραχμών εκτός βεβαίως της ημεραργίας, των εξόδων μεταβάσεως, ψυχικής οδύνης κτλ. Τι άλλην απόδειξιν θέλετε; Πώς είναι δυνατόν να ανεχθώμεν την πρωτάκουστον αυτήν τακτικήν των ιθυνόντων τας Ενώσεις έναντι των συνεταίρων των; Αφήνομεν εις υμάς να σχολιάσητε και χαρακτηρήσητε ταύτα.

Σκοπός μας κ. υπουργέ είναι να εξυπηρετήσωμεν τον αγρότην όχι με μέσα δημοκοπικά, ως ομιλείτε εν τω εγγράφω σας βέβαια, αλλά με μέσα αληθινά καταβάλλοντες πάσαν προσπάθειαν εις την συνειδητοποίησιν του αγρότη ίνα ούτω μη παρασύρεται και παρερμηνεύει τα δεδομένα παρά των επιτηδείων εκμεταλλευτών του. Θέλομεν εξυγίανσιν των νοσούντων σοβαρώς συνεταιρισμών μας και αυτήν θα επιδιώξωμεν διότι νομίζομεν ότι είναι ο μέγιστος συντελεστής της ευημερίας του αγρότη, την δε κακοπιστίαν ημείς πρώτοι θα κτυπήσωμεν. Περισσότερα θα ίδητε εις το συνημμένον αντίγραφον καταστατικού μας το οποίον λίαν ευχαρίστως αποστέλλομεν υμίν. Διά τα λοιπά τα εν τω εγγράφω σας ζητούμενα και να θέλωμεν μας είναι τελείως αδύνατον, διότι το τοιούτον αποτελεί κολοσσιαίαν εργασίαν, όσον και άσκοπον και δυστυχώς δεν διαθέτομεν το υπαλληλικόν προσωπικόν του υπουργείου σας.

Και ούτω τεθέντος του ζητήματος κ. υπουργέ, εάν έχετε την ευγενή καλοσύνην λαμβάνετε τον κόπον να μεριμνήσετε διά την δυστυχούσαν Μεσσηνίαν, την καταστροφή της οποίας εθαύμασεν ο προκάτοχός σας διά να μη ευρεθώμεν προ μαύρων σημαιών και καταλύσεως αρχών ως συνέβη αλλαχού.

Θέλομεν από την δικαιοδοσίαν του υπουργείου σας:

1 Αναστολήν πάσης διώξεως των μη δυνηθέντων να εκπληρώσωσι τας υποχρεώσεις των συνεταίρων διά ανανεώσεως των ενεχυρογράφων των.

2 Αναθεώρησιν των αδικηθέντων παγοπλήκτων, διότι η προ ημερών αποσταλείσα επιτροπή παραδόξως ανεχώρησεν χωρίς ουδαμού να εμφανισθή.

3 Αγροτικήν ασφάλειαν.

4 Μακροπρόθεσμα δάνεια.

Κύριε υπουργέ ο κόσμος πεινά και δεν δυνάμεθα να τον κρατήσωμεν περισσότερον, διαμαρτυρόμεθα και πάλιν. Θα έχομεν μεγαλύτερα γεγονότα στη Μεσσηνία κ. υπουργέ αν δεν δοθούν μακροπρόθεσμα δάνεια εντός του Δεκεμβρίου, σας βροντοφωνούμεν και απεκδυόμεθα πάσης ευθύνης" (263).

 Στο διάστημα από το καλοκαίρι του 1929 μέχρι το καλοκαίρι του 1930 σημειώνονται σημαντικά γεγονότα που επηρεάζουν την πορεία του Τάση Κουλαμπά και του αγροτικού κινήματος. Στο διάστημα αυτό ο Τάσης Κουλαμπάς εντάσσεται στο ΚΚΕ, υιοθετεί την πολιτική του και βγαίνει στο προσκήνιο. Κορυφαίο γεγονός αυτής της περιόδου

είναι η έναρξη της οικονομικής κρίσης τον Οκτώβριο του 1929 που έχει άμεσο αντίκτυπο στην αγροτική οικονομία. Ταυτοχρόνως και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τοπικά σημειώνεται εντυπωσιακή ανάπτυξη των δυνάμεων του ΚΚΕ στην περιοχή της Ανατολικής Πυλίας, με επίκεντρο τη Λογγά.

Αναζητώντας τα αίτια αυτής της εξέλιξης, μπορούμε να εντοπίσουμε το γεγονός ότι από τη Λογγά κατάγονται δύο πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη συνέχεια στο ΚΚΕ. Πρόκειται για τον 22χρονο τότε φοιτητή της ΑΣΟΕΕ Σπύρο Κωτσάκη που συνελήφθη αργότερα και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία, παραδόθηκε στους Γερμανούς,

απέδρασε και έγινε ηγετικό στέλεχος του ΕΛΑΣ στην Αθήνα (καπετάν Νέστορας). Και τον 25χρονο τότε Γιάννη Φράγκο, δικαστικό κλητήρα και στέλεχος του ΚΚΕ και αναδείχθηκε σε γραμματέα του ΕΑΜ Πελοποννήσου (καπετάν Ακρίτας). Χαρακτηριστικό γεγονός για τη δράση της οργάνωσης του ΚΚΕ στη Λογγά, είναι η παρέμβαση του μητροπολίτη Μελέτιου ο οποίος αρχικά έστειλε τον ιεροκήρυκα Πολύκαρπο και στη συνέχεια τον παρά των Ταξιαρχών Στ. Γεωργανά για να επαναφέρει... στο δρόμο του Θεού τους κομμουνιστές.

Η αναφορά που έχει δημοσιευτεί στη “Σημαία” είναι πολύ χαρακτηριστική για τη δράση της κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ στη Λογγά, καθώς αναφέρει μεταξύ άλλων: “Σεβασμιώτατε καθημερινώς η αντίπαλος μερίς, λόγω της αγνοίας του κόσμου προσηλύτιζεν αρκετούς εις την παράταξίν της, αριθμούσαν ήδη περί τα 25 μέλη εξ ων 7 δε-

σποινίδες και άτινα κρυφίως συνεδριάζουν διά την παντός μέσου προσάρτησιν νέων μελών. Μια όμως μερίς της κοινωνίας της Λογγάς, γνωρίζουσα τους καταχθόνιους και καταστροφικούς σκοπούς των αρνηθρήσκων τούτων, ουδόλως δίδει σημασίαν εις τα φληναφήματά των [...] Αλλά η μεγαλυτέρα μερίς και δη οι δυσπραγούντες και υπό

των κυμάτων του πολυκύμαντου βίου εκ τε της οικονομικής δυσπραγίας και της απερισκέπτου πολιτείας των πανταχόθεν σκληρώς ωθούμενων ζητούν να εύρουν το πραγματικόν των άσυλον

και αχείμαστον λιμένα. Πλην ως μη ώφειλε, παντού ενατενίζουν προς απότισιν των ποθητών, εκτός του πραγματικού Σωτήρος, και κατά συνέπειαν μη ευρίσκοντες αύτα, ενωτίζονται ιδεών των παχυλών,

πολλαπλών και υλιστικών ως και γαργαλιστικών υποσχέσεων των κομμουνιστών, υπό των σειρήνων στόμα εξερχομένων [...] Ευθύς ως μετέβην εις Λογγάν, εμελέτησα επισταμένως την εν γένει κατάστασιν και εσκέφθην πώς είναι δυνατόν να τεθή προτοίχισμα εις τας εμμόνους και εντέχνους επιθέσεις των. Κατόπιν σκέψεως συγκέντρωσα περί

τα 10 πρόσωπα υγειών θρησκευτικών αρχών και τους ωμίλησα περί των κινδύνων ους διατρέχομεν και εκ μέρους της δικαιοσύνης του Θεού και εκ των λυμαιώνων της θρησκείας μας και οικογενείας, είπον ότι είναι επιβεβλημένον να γίνη Σύλλογος Αντικομμουνιστικός. Πάντες προθύμως εδέχθησαν.

Τους υπέδειξα ότι διά τον νέον αγώνα χρειάζεται μετάνοια πλήρης, απόθεσις πάσης κηλίδος διά να επιτευχθή το ποθούμενον, προς δε να προσπαθήσουν να προσηλυτίζουν τους ασθενείς περί την πίστην. Ηταν ημέρα Σάββατο. Την επομένην μετά την Θείαν Λειτουργίαν παρεκλήθην ίνα εξομολογήσω μερικά άτομα. Εγώ εννοήσας ότι ήτο

ωφέλιμον τούτο, αν και δεν είχον την σχετικήν προς εξομολόγησιν άδειαν, προέβην εις την εξομολόγησίν των, εξ ων 4 είχον να εξομολογηθούν 10 και 15 έτη, έτεροι δύο είχαν πιαστεί εις τα δίκτυα των κομμουνιστών, κατόπιν του κηρύγματος της Κυριακής, άλλαξαν εντελώς φρόνημα διά της χάριτος του Θεού και εξομολογήθησαν. Την εσπέραν η συγκέντρωσις ηρίθμη σε 17 άτομα εγγραφέντα εις τον σύλλογον [...] Συνεζήτησα με τον υπαρχηγόν των, όστις, ουδόλως εννοεί να απαρνηθή τας αρχάς του” (264).

Ταυτοχρόνως δημιουργούνται οι πρώτοι πυρήνες του ΚΚΕ στην περιοχή των Φιλιατρών από μια προσωπικότητα του ΚΚΕ την προπολεμική περίοδο, το Διονύση Μενύχτα, ο οποίος καταγόταν από

εκεί και μόλις είχε επιστρέψει από την εξορία, διωκόμενος με το ιδιώνυμο. Ο Μενύχτας εκλέχτηκε το 1934 δήμαρχος Σερρών και ήταν μαζί με το Μήτσο Παρτσαλίδη (Καβάλα) οι πρώτοι κομμουνιστές δήμαρχοι στην Ελλάδα. Διώχθηκε, εξορίστηκε αλλά το 1936 εξελέγη και βουλευτής με το Παλλαϊκό Μέτωπο. Σε πολιτικό επίπεδο σημειώνεται μια σημαντική στροφή του ΚΚΕ: Στην 3η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (Ιανουάριος 1930) εκτιμάται ότι υπάρχει επαναστατική κατάσταση και η επικείμενη επανάσταση θα ήταν

σοσιαλιστική. Και υιοθετείται η ο χαρακτηρισμός “σοσιαλφασίστες” εναντίον των ρεφορμιστών, ο οποίος εξειδικεύεται στον αγροτικό χώρο ως “αγροτοφασίστες”. Σημαδεύει τα επόμενα χρόνια

τη δράση του ΚΚΕ που βρίσκεται σε διαρκή αντιπαλότητα ακόμη και με αριστερούς αγροτιστές.

Ενδεικτικό αυτής της αντίληψης είναι το γεγονός ότι το 1933 διαγράφεται ως “αγροτοφασίστας” από την οργάνωση του Πηδάσου ο Φώτης Κουβελιώτης -αδελφός των Χρήστου και Παναγιώτη Κουβελιώτη, σπουδαίων προσωπικοτήτων του αγροτικού ξεσηκωμού του 1935- επειδή τόλμησε να ισχυριστεί ότι ο Κουλαμπάς συνεργαζόταν με τον Τσικλητήρα όπως γράφει ο “ανταποκριτής του πυρήνα”: “Με την ανάπτυξη του κινήματος οι αγροτοφασίστες έχουν λυσσάξει κατά του Κομμουνιστικού Κόμματος και ξερνάνε ένα σωρό συκοφαντίες. Ο Φώτης Κουβελιώτης λέει πως ο σ. Τάσης Κουλαμπάς υποψήφιος του Ενιαίου Μετώπου στις εκλογές, συνεργαζόταν με τον τσαρλατάνο Τσικλητήρα. Ο Κουβελιώτης είχε κατορθώσει με ύπουλα μέσα να μπει στον πυρήνα του κόμματος για να φέρει τη σύγχιση. Εκεί έλεγε πως οι συσκέψεις, επιτροπές αγώνα, γιορτασμός της Πρωτομαγιάς, αποβλέπουν στο να πέσουν οι φτωχοί αγρότες στη φυλακή. Βλέποντας ο πυρήνας τη χαφιεδική στάση του τον διέγραψε. Οι φτωχοί

αγρότες ας τον έχουν υπόψη τους” (265). Από τα γεγονότα που σημαδεύουν το χώρο του ΚΚΕ από το καλοκαίρι του 1929 μέχρι το καλοκαίρι του 1930, είναι και η προσχώρηση του προέδρου των τυπογράφων Βασίλη Τρουπάκη στο αντικομμουνιστικό στρατόπεδο και η εκλογή του σε γραμματέα του Εργατικού Κέντρου. Ο Τρουπάκης όπως έχει ήδη αναφερθεί, ήταν ο πρώτος που είχε μιλήσει εκ μέρους του ΚΚΕ σε σταφιδική συγκέντρωση στο Μεσοπόλεμο (266).

(Συνεχίζεται)

(262) "Σημαία" 14/12/1929

(263) "Σημαία" 21/12/1929

(264) “Σημαία” 9/9/1931

(265) “Ριζοσπάστης” 7/5/1933

Ο αδελφός του Παν. Κουβελιώτης που ήταν μέλος του ΚΚΕ, υπηρετούσε φαντάρος και μάλιστα είχε τιμωρηθεί με μεταθεση από την Καλαμάτα στον πειθαρχικό ουλαμό Τρίπολης για να μην έρχεται σε επαφή με νεοσύλλεκτους. Σε δημοσίευμα χαρακτηρίζεται ως “παλιός φαντάρος” (“Ριζοσπά- στης” 21/10/1933)

(266) “Θάρρος” 25 και 26/6/1929