Η έρευνα διεξάγεται από το 2021 υπό τη διεύθυνση της Ελένης Ζυμή, αναπληρώτριας καθηγήτριας Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και της δρος Ευαγγελίας Μηλίτση-Κεχαγιά, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.
Από την έναρξη του προγράμματος μέχρι σήμερα έχουν προκύψει ενδιαφέροντα στοιχεία που τεκμηριώνουν κατοίκηση στην περιοχή από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού μέχρι σήμερα, συμβάλλοντας στην ανασύσταση της ιστορίας της Άνω Μεσσηνίας διαχρονικά. Το ερευνητικό πρόγραμμα για το 2022 προέβλεπε εντατική αρχαιολογική έρευνα επιφανείας στην ευρύτερη περιοχή της Πολίχνης και του Στενυκλάρου, δηλαδή καταγραφή των ιστάμενων μνημείων και των επιφανειακών αρχαιολογικών ευρημάτων, που εντοπίζονται με τη συστηματική βάδιση της ομάδας σε επιλεγμένα αγροτεμάχια, επιλεκτική αεροφωτογράφιση με τηλεκατευθυνόμενο ελικοφόρο (drone) και σχεδιασμό ιστοσελίδας του προγράμματος.
Ρεπορτάζ: Τάσος Ανδρικόπουλος
Οπως ανέφερε στην “Ε” η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Ελένη Ζυμή, ύστερα από την εκτεταμένη έρευνα που έγινε σε πρώτη φάση σε όλη την περιοχή της βόρειας Μεσσηνίας και τον εντοπισμό σημείων που χαρτογραφήθηκαν μέσω πληροφοριών από ντόπιους κατοίκους και δεδομένων από αρχαίες πηγές και παλιότερες έρευνες, πέρυσι έγινε σε δεύτερη φάση το χώρισμα της περιοχής 30.000 στρεμμάτων σε τομείς και ακολούθησε ο επιμερισμός της δουλειάς του κάθε τομέα.
ΤΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
Η ίδια γνωστοποίησε πως μέσα σε τέσσερις εβδομάδες που συνδυάστηκαν με την ανάλογη χρηματοδότηση, σαρώθηκε ένα μέρος της περιοχής, σημειώνοντας πως η περιοχή της Πολίχνης έχει ένα διαχρονικό ενδιαφέρον από τους ρωμαϊκούς χρόνους και έπειτα, ενώ όπως είπε, περισσότερη έμφαση δόθηκε σε αυτή του Στενυκλάρου, που ήταν η λιγότερο ερευνημένη. «Η ευρύτερη περιοχή έχει επίσης ενδιαφέρον, καθώς εκεί έγιναν μεγάλες μάχες κατά τους Μεσσηνιακούς πολέμους, οπότε από την πλευρά μας ψάχνουμε να βρούμε αν υπάρχουν κατάλοιπα από μικρές πόλεις, αν υπήρχαν πόλεις και αν η κατοίκηση αφορούσε διάσπαρτα χωριά» υπογράμμισε. Και διευκρίνισε πως τα πρώτα ευρήματα έδειξαν πως η περιοχή έχει παλιά ιστορία, πιθανότατα και πριν τη μυκηναϊκή περίοδο, έχοντας μία σημαντική εξέλιξη. Η ίδια εκτίμησε ακόμα πως η δουλειά αυτή ερευνητικά θα συνεχιστεί και πέραν των πέντε ετών, καθώς ό,τι προκύψει θα δημοσιευτεί στο επιστημονικό κοινό με λεπτομέρειες.
Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ
Δεδομένου πως έχει τεθεί πολλές φορές το ερώτημα αν θα ακολουθήσουν συστηματικές ανασκαφές σε κάποιο μέρος μετά το πενταετές πλάνο, η κ. Ζυμή σχολίασε πως είναι μια προοπτική, αλλά η περιοχή της βόρειας Μεσσηνίας έτσι όπως την έχει δει, έχει πολλά ενδιαφέροντα σημεία για κάτι τέτοιο, ώστε να γίνει από τώρα συγκεκριμένη πρόβλεψη για το πού θα μπορούσαν να γίνουν.
«Το πρόγραμμα αυτό πέρα από τον ερευνητικό και εκπαιδευτικό του χαρακτήρα από την πλευρά του Πανεπιστημίου, για μένα έχει επιπλέον σημασία, καθώς θεωρώ πως μπορεί να αποτελέσει μαζί με τους φορείς της περιοχής και έναν μοχλό ανάπτυξης για την πλευρά αυτή του νομού, πέρα από την αγροτική παραγωγή που έχει. Ειδικότερα, μπορούν να γίνουν πολιτιστικές διαδρομές, αλλά και να υλοποιηθούν και άλλες ιδέες που έχουν ειπωθεί, όπως η δημιουργία ποδηλατοδρόμων που θα συνδέουν τις αρχαιότητες. Ακόμα, με ενδιαφέρει και η διάχυση αυτής της ιδέας και η κατανόηση της τοπικής ιστορίας από την κοινότητα των ντόπιων, μιας και επειδή δεν έχουμε στην παρούσα φάση ορατές αρχαιότητες, όπως στη Μεσσήνη ή στη Θουρία, δεν μπορεί να καταλάβει εύκολα κάποιος σε πόσο πλούσιο αρχαιολογικά περιβάλλον βρίσκεται, γι’ αυτό και θα ξεκινήσουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο θα γίνει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα, με ένα από τα δημοτικά σχολεία της περιοχής εκεί, με θέμα σχετικό με την έρευνα που κάνουμε» δήλωσε, λέγοντας πως θα ακολουθήσουν και άλλες τέτοιες προσπάθειες μελλοντικά.
«Πέρα από την έρευνα που αποτελεί ένα προσωπικό και πανεπιστημιακό ενδιαφέρον, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ανάπτυξη της περιοχής. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως το τμήμα μας (Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών) το απασχολεί όπως είναι λογικό η διαχείριση και η προβολή με διάφορους τρόπους» είπε.
«ΘΗΣΑΥΡΟΣ» Η ΠΕΡΙΟΧΗ
Στη συνέχεια, η Ελένη Ζυμή έκανε λόγο για έναν “θησαυρό” σε μια περιοχή που είχε από παλιά ενδιαφέρον εξαιτίας των χαρακτηριστικών που διατηρεί μέχρι και σήμερα. «Η ιστορία της διαχρονικά μπορεί να ανασυσταθεί και ηλεκτρονικά, καθώς δεν είναι ανάγκη πάντα να υπάρχει μια ανασκαφή για να καταλάβει κανείς τι ισχύει σε κάποια περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό η δική μας έρευνα δεν είναι ανασκαφική σε αυτήν τη φάση, μπορεί όμως να δώσει αποτελέσματα και την ώθηση και για άλλες ενέργειες, σαν αυτές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, εντάσσοντας σε προγράμματα τα κάστρα της βόρειας Μεσσηνίας, μέσα από μια συνολική προσπάθεια ανάδειξης του πλούτου της περιοχής» επισήμανε, τονίζοντας πως με τη συνεργασία πολλών θα προκύψει το ιδανικό αποτέλεσμα.
Παράλληλα, υπενθύμισε πως το 2022 έκλεισε με 21 φοιτητές στην έρευνα, κατά κύριο λόγο από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, έναν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και έναν από τη Βρετανία, καθώς και μία φοιτήτρια από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Υπάρχει ένα ευρύτερο ενδιαφέρον από τους φοιτητές, το οποίο θέλω να ενισχύσω ακόμα περισσότερο. Σίγουρα γίνεται η εκπαίδευση των δικών μας φοιτητών, αλλά πιστεύω πως είναι σημαντικό να είναι γνωστό το πρόγραμμα ευρύτερα, συνεχίζοντας προς αυτή την κατεύθυνση» ενημέρωσε.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟ 2023
Τέλος, σε ό,τι έχει να κάνει με τους στόχους του προγράμματος, η κ. Ζυμή διευκρίνισε πως συνεχίζεται κανονικά η μελέτη για τα περσινά αποτελέσματα, ενώ παράλληλα γίνεται προετοιμασία για τη δουλειά του ερχόμενου Ιουλίου.
«Φέτος θα μεταφερθούμε σε μία άλλη περιοχή κινούμενοι στην Κοινότητα Καλλιρρόης και Αγριλόβουνου. Ελπίζω να έχουμε έτσι και φέτος την ανάλογη χρηματοδότηση, καθώς είχαμε μια προγραμματική σύμβαση με την Περιφέρεια Πελοποννήσου για ένα έτος που μόλις έληξε, στοχεύοντας και σε κάποιες χορηγίες που θα επιδιώξω να λάβει το πρόγραμμα για να επεκταθούν οι δραστηριότητές μας» πρόσθεσε, σημειώνοντας πως η συνεργασία με τους υπόλοιπους συναδέλφους από το Πανεπιστήμιο βοηθάει στην υλοποίηση του προγράμματος. «Στο πεδίο αυτό, σημαντική είναι η συμβολή του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, το οποίο μας παρέχει τον εξοπλισμό που χρειαζόμαστε σε αρκετές φάσεις του προγράμματος» κατέληξε.
Στη φωτογραφία, μέλη της επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και προπτυχιακοί φοιτητές που συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα «Αρχαιολογική Έρευνα Επιφανείας στην Άνω Μεσσηνία (2021-2025) το καλοκαίρι 2022. Η λήψη έγινε στην περιοχή Στενυκλάρου, στα δυτικά του ναού του Αγ. Αθανασίου (11ου αιώνα), ο οποίος σώζεται αποσπασματικά.
