Κυριακή, 11 Σεπτεμβρίου 2016 08:27

Η Μαρίκα Κλαμπατσέα στην "Ε": "Ισως και η δημιουργία είναι η μόνη μας… ελπίδα!"

Γράφτηκε από την

Είναι μυστηριώδης και εμπνευσμένη. Τραγουδά όπερα, συνθέτει, ψάχνει κομμάτια της ιστορίας και τα παρουσιάζει στο σήμερα, με "σύμμαχο" το πιάνο της. Είναι αντισυμβατική, η καταγόμενη από τη Μάνη σοπράνο, συνθέτης και πιανίστα στον χώρο της πρωτοποριακής μουσικής, Μαρίκα Κλαμπατσέα: μια avant guarde προσωπικότητα, με αιχμή τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό.

Το ταλέντο της επιβραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο 2003 για την πιο πρωτότυπη μουσική για χορό για το έργο της "Καλάμιτυ Τζαίην - Γράμματα στην Κόρη της (1877-1902)". Η φιλοσοφία και το στυλ της είναι ροκ, όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό - και αυτό είναι που την κάνει τόσο μοναδική. H αξία της αναγνωρίζεται και από την υποστήριξη που χρόνια τώρα έχει, σε πολλές συναυλίες της από το Arts Council. 
- Mεγαλώνοντας νιώθατε ένα "παράξενο" παιδί; Μια έφηβη πέρα από τις νόρμες; Αυτό μου ήρθε στο νου όταν διάβασα για το έργο σας "Strange fruit".

«Μάλλον ένα ήρεμο, καλοπροαίρετο και ίσως λίγο αφελές ήμουν σαν παιδί, αλλά αργότερα το παιδί αυτό εξελίχτηκε σε μια προκλητική  έφηβη! Ετοιμη για δράση! Και με αντίδραση σ' ό,τι έβλεπα άδικο ή συμβατικό... Το Αρσάκειο, το σχολείο που πήγαινα, με καταπίεζε αφόρητα και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την "απροσάρμοστη" αυτή  τάση μου και στάση μου απέναντι σ' ό,τι ονομαζόταν παράξενο... Και ίσως τότε ναι! Θα ήμουν σίγουρα για κάποιους παράξενη... παράξενο παιδί αν θέλετε…».

- Επαιξε κάποιο ρόλο η καταγωγή σας ή ίσως τα βιώματά σας από τη Μεσσηνία, στον τρόπο με τον οποίο αγκαλιάσατε την τέχνη;

«Η καταγωγή παίζει ρόλο; Να αρχίσω με αυτό. Θα απαντήσω και θα κλίνω προς το "όχι". Δεν έχω βιώματα μια και γεννήθηκα στην Αθήνα και δυστυχώς δεν έζησα καθόλου στη Μεσσηνία. Ενα γνωρίζω όμως, ότι ο πατέρας μου γεννήθηκε στη Μάνη και σίγουρα πολλά δικά του βιώματα, μέσα από τις διηγήσεις του και μόνο, γίναν και δικά μου στο τέλος! Ναι! Και σίγουρα αυτά κάπου θα μεταφέρονται μέσα από την ερμηνεία μου. Για παράδειγμα δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα μανιάτικα μοιρολόγια που τόσο θαυμάζω, όμως κάπου ακούγοντάς με,  εμπλέκω το μοιρολόι, είτε όταν τραγουδώ ροκ ή όταν ερμηνεύω άριες του συνθέτη της μουσικής Baroque Henry Purcell ή και σε κάποιους αυτοσχεδιασμούς μου που τραγουδώ και συχνά φέρνουν τον τίτλο “Μοιρολόι”». 

- Πώς σας αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοί σας της κλασικής μουσικής σκηνής, όταν διαπιστώνουν την έντονη παρουσία του ροκ στα live σας;

«Προς το παρόν δεν έχω κάποιο πρόβλημα. Αντίθετα συζητώντας με κάποιους συναδέλφους, το βρίσκουν ενδιαφέρον μια και οι ίδιοι σαν μουσικοί βλέπουν την συγγένεια που υπάρχει στο ροκ και σε άλλα είδη μουσικής και στην κλασική μουσική. Ενας Freddy Mercury και όχι μόνο  ίσως το επικυρώνει αυτό με το φοβερό έργο του "Bohemian Rhapsody"!».

- Η κατάσταση στη σύγχρονη Ελλάδα θεωρείτε πως ευνοεί τη δημιουργία;

«Οπως το πάρει κανείς… Ισως και η δημιουργία είναι η μόνη μας… ελπίδα! Να προσθέσω όμως ότι το να δημιουργείς δεν είναι τόσο απλό στις μέρες μας, θα μπορούσε να θεωρηθεί και πολυτέλεια μέσα στις άθλιες συνθήκες που ζούμε και που, ιδιαίτερα στο χώρο της τέχνης, οι μη εμπορικοί καλλιτέχνες βιώνουν πιο πολύ σήμερα. Πιστεύω ότι απαραίτητη προϋπόθεση γι' αυτό είναι: να υπάρχει ο χρόνος, ισορροπημένη ψυχική κατάσταση ώστε να υπάρχει έμπνευση, και οικονομική ασφάλεια… Και τότε μόνο, ναι! Η δημιουργία μπορεί και να σώζει κάποιους από εμάς… Ισως».

- Καλάμιτι Τζέιν, Κλάους Νόμι, Τζόπλιν και τόσοι άλλοι… Αγαπάτε κι εσείς τους "καταραμένους". Ταυτίζεστε σε ένα βαθμό μαζί τους; Τι μορφή παίρνουν μέσα στις νότες σας; Τι ρυθμό;

«Δεν γνωρίζω, ποιους καταραμένους εννοείτε; Θέλετε να πείτε ίσως αυτούς που δεν είναι, ούτε θα είναι σε θέση ποτέ να κατανοήσει μια μικροαστική -γέννημα και θρέμμα- κοινωνία; Αυτούς που η ίδια η κοινωνία -με σημαία την εμπορικότητα- είναι και υπεύθυνη για το καταστροφικό τέλος τους; Μιλάτε γι' αυτούς που η φωνή τους σε ποιότητα, σε δύναμη ερμηνείας και αυθεντικότητας βγάζοντας τα σωθικά τους σπανίζει σήμερα; Μιλάτε… Ναι! Για μια Janis Joplin, για τον Klaus Nomi, για μια ασυμβίβαστη Calamity Jane, την ηρωίδα των πεδιάδων του Φαρ Ουέστ! Αλλά να αναφέρω και τους άλλους που  παραλείψατε... Billie Holiday, Freddy Mercury, Amy Winehouse, Elvis Presley και άλλοι πολλοί που και εγώ δυστυχώς δεν θα μπορέσω να καλύψω σε μια συνέντευξη, αλλά που το κοινό τούς γνωρίζει πολύ   καλά. Να σας πω τότε, ΝΑΙ! Και πόσο ακόμη θα επιθυμούσα να ήμουν και γω μια Καταραμένη!".

- "Τα Τρένα". Πώς ήταν η διαδικασία συγγραφής του έργου αυτού; Φαντάζει πολύ δύσκολη, από ψυχολογικής πλευράς τουλάχιστον. Σχεδόν ασήκωτη. 

«Στα “Τρένα”! Ναι! Μιλώ για τα τρένα αυτά που μετέφεραν εκατομμύρια πολιτικούς κρατούμενους στα ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου. Μιλώ για το Ολοκαύτωμα. Μια επίσκεψή μου στο Νταχάου ήταν αρκετή για να θελήσω να συνθέσω ένα έργο που να αναφέρεται στη μουσική και στα τραγούδια, σε μελωδίες τόσο ωραίες που απορείς πώς γράφτηκαν μέσα στην περίοδο της αγριότητας του Ολοκαυτώματος. Συλλογές -στο μεγαλύτερο μέρος- εβραιογερμανικών τραγουδιών, πολλά απ' αυτά που είχαν απαγορευτεί, όπως το "Makh zu die Eygelekh" (Κλείσε τα ματάκια σου) του συνθέτη David Beigelman, νανούρισμα που η Εβραία μητέρα τραγουδά στο παιδί της, ενώ διηγείται τον διωγμό και την καταστροφή τους από το ναζιστικό καθεστώς. Η μουσική αυτή εμπλέκεται με το “Different trains” του μινιμαλιστή συνθέτη Steve Reich, αλλά και με τραγούδια του Kurt Weill, συνθέσεις, ακόμη και αυτοσχεδιασμούς δικούς μου. Στην ερώτησή σας αν ήταν δύσκολο ψυχολογικά να συνθέσω ένα έργο που μιλά για το Ολοκαύτωμα, μπορώ να πω ότι πιο δύσκολο σαν καλλιτέχνης και άνθρωπος είναι να βλέπεις και να μην μιλάς… Ηταν λυτρωτικό για μένα να ακουστεί σε μια συναυλία η φωνή αυτών που δολοφονήθηκαν στα κρεματόρια και στα ναζιστικά στρατόπεδα μέσα από τα τραγούδια και τις συνθέσεις που οι ίδιοι έγραψαν».

- Σας έχουν χαρακτηρίσει Ελληνίδα Τζάνις, αλλά η μορφή σας παραπέμπει και στη Ζυράννα Ζατέλη. Σε τι είδους βιβλία καταφεύγετε στο δικό σας ελεύθερο χρόνο;

«Θα προτιμούσα να μην κάνω κάποιο σχόλιο στο α' μέρος της ερώτησής σας. Ακούω περισσότερο μουσική. Με ενδιαφέρει η ψυχολογία, η ιατρική. Και ο φεμινισμός». 

- Θα δούμε κάποια στιγμή παράστασή σας στην Καλαμάτα;

«Με μεγάλη μου χαρά!».

- Στο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας έρχεστε; Φέτος το πρόγραμμα εμπλουτίστηκε και με όπερα της Λυρικής. Πώς βλέπετε τέτοιου είδους ανοίγματα;

«Με πολύ ενδιαφέρον! Ακόμη πιο πολύ αν ενσωματώνεται στο πρόγραμμα αυτό και η ελεύθερη αυτοσχεδιαζόμενη όπερα!».

- Το φετινό χειμώνα με τι θα ασχοληθείτε; Ετοιμάζετε κάποιο έργο;

«Ναι! Θα παρουσιάσω το τελευταίο μου έργο που έκανα στην Αγγλία με την υποστήριξη του Arts Council “Butterfly in Blood”, μια όπερα δωματίου. Πρόκληση για την όπερα αυτή ήταν το βιβλίο μαρτυρία της  Γαλλοεβραίας σοπράνο πιανίστας Fania Fenelon "Αναβολή για την Ορχήστρα" από το βιβλίο "Women’s orchestra of Auschwitz”. Την Fania Fenelon, που ήταν και μέλος της γαλλικής αντίστασης, τη συνέλαβαν τα Eς Ες και την έβαλαν στην ορχήστρα του στρατοπέδου του Auschwitz - μια ορχήστρα που έγινε ειδικά για να ψυχαγωγεί τους ναζιστές αξιωματικούς και που συχνά ακόμη έπαιζε μουσική, ενώ μετέφεραν τους κρατούμενους για να δολοφονηθούν στους θαλάμους αερίων.

Ακόμη επεξεργάζομαι το νέο μου έργο με τον τίτλο "I have a Dream", επηρεασμένη από τον λόγο του ακτιβιστή Martin Luther King στις 28 Αυγούστου (1963) στην Πλατεία του μνημείου Linkoln. Στη συναυλία αυτή θα ερμηνεύσω τραγούδια Αφρικανών, φυλακής και δουλειάς -μέρος από συλλογές που έχουν συγκεντρώσει μουσικοί μελετητές, εμπλέκοντας blues, gospels, spirituals και αυτοσχεδιασμούς. Στο έργο αυτό ελπίζω να συνεργαστώ με Αφρικανούς τραγουδιστές και να ολοκληρώσω την ιδέα μου να είναι ένα έργο minimal, λιτό, χωρίς όργανα και μικροφωνική εγκατάσταση».