Μιλούν για το να είσαι ο εαυτός σου, για ερμηνείες που παραδίνουν γυμνούς τους ηθοποιούς στα μάτια των θεατών, για Χόλιγουντ και μπούρκες, για ασθένειες και φαύλους κύκλους νοσηλείας, για απογοήτευση, μα και για ευγνωμοσύνη.

ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΘΕΡΙΔΗΣ

- Η παράστασή σας αγγίζει κωμικά τα μυστικά μεταξύ ζευγαριών και φίλων, με τα οποία έχετε ασχοληθεί ξανά ως δημιουργός, π.χ. στην ταινία σας "Τέλειοι ξένοι". Μπορούμε τελικά να υπάρξουμε οι άνθρωποι χωρίς κανένα ψέμα ή αθέατες πτυχές;

«Νομίζω όχι. Γιατί ακόμα κι αν θέλουμε να το ελέγξουμε, σε μια ηθική βάση, το ψέμα παραμονεύει ως αντανακλαστικό. Ακριβώς μάλιστα με την ίδια αντίδραση των εξαρτημένων αντανακλαστικών του Παβλόφ. Οταν νιώσεις ότι κινδυνεύεις, όταν νιώσεις ότι κάτι δε σε συμφέρει, αντανακλαστικά λες το πρώτο πράγμα που σε βολεύει - άσχετα με το αν είναι αλήθεια ή ψέματα. Αρα θεωρώ ότι δεν είναι εντελώς στο χέρι μας.

Το ζήτημα είναι ότι αυτή η κωμωδία που παρουσιάζουμε -και η οποία σ' ένα πρώτο επίπεδο είναι απόλυτα απολαυστική- έχει από κάτω ένα ρίγος δέους... όταν συνειδητοποιείς περίπου τι συμβαίνει στην ψυχή των ανθρώπων μέσα στις σχέσεις. Επειδή είναι ιλιγγιώδης ο ρυθμός, τις αντιδράσεις των ηρώων τις παρακολουθείς ως πρώτες αντιδράσεις. Αυτόματες. Πριν προλάβει να μπει η σκέψη. Ο Zeller τη λέει ιλιγγιώδη κωμωδία - κι εμείς έτσι τη στήσαμε: Υπάρχει ένας καταιγιστικός ρυθμός ώστε να μην προλαβαίνει ο ήρωας να σκεφτεί τι θα πει, αλλά να λέει αυτό που του έρχεται πρώτο. 

Οταν λοιπόν κάθεσαι και το κοιτάς αυτό, πραγματικά σε πιάνει ανατριχίλα. Και όχι βέβαια γιατί βλέπει κάποιον άλλο να κάνει αυτά που κάνει. Αλλά γιατί καταλαβαίνεις ότι κι εσύ έτσι είσαι».

- Η τηλεόραση καθιέρωσε από την αρχή μια εικόνα σας τόσο οικεία, σαν να μην παίζατε τους ρόλους, αλλά να ζούσατε σε μια συνηθισμένη ελληνική καθημερινότητα. Πόσο απλή υπόθεση είναι αυτή η τηλεοπτική "απλότητα" - και πώς επηρεάζει τις υπόλοιπες δουλειές σας;

«Το πώς παίζει ένας ηθοποιός, ο κάθε ηθοποιός, έχει να κάνει με το πώς ο ίδιος αντιλαμβάνεται την υποκριτική. Ολα από κει ξεκινάνε. Δεν ξεκινάνε ούτε από τη μέθοδο ούτε από τη σχολή στην οποία ανήκει. 

Ο κάθε ηθοποιός είναι ούτως ή άλλως από μόνος του η δική του σχολή. Είτε είναι του Actors Studio είτε είναι του Στανισλάφσκι, είτε είναι του σωματικού θεάτρου ή του τελετουργικού... ο καθένας, με τις απειροελάχιστες αποχρώσεις με τις οποίες αντιλαμβάνεται τα πράγματα και κινείται, δημιουργεί τη δική του "σχολή". Το δικό του δακτυλικό αποτύπωμα.

Με αυτή την έννοια λοιπόν, αυτό που περιγράφετε είναι μάλλον ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνομαι εγώ την υποκριτική. 

Κατ' επέκταση η τηλεόραση -όπου δεν υπάρχει και ο απαραίτητος χρόνος, για να ξεκαθαρίσεις με τις πρόβες τι από όλα όσα κάνεις είναι σημαντικό ή ασήμαντο- αποτυπώνει ακόμα περισσότερο τον τρόπο σου. Εκθέτει ακριβώς το πώς αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο και την υποκριτική. 

Αυτός ο τρόπος στο θέατρο, δουλεμένος πλέον περισσότερο, βρίσκει την καλύτερη εκδοχή του. Η τηλεόραση, πάντως, αυτό κάνει - όπως περίπου και ο κινηματογράφος: "Κλέβει" η κάμερα αυτό που έχεις μέσα σου. Αλλιώς δεν θα 'σουν και εκτεθειμένος, ξέρετε. Και όταν λέμε έκθεση... μη νομίζετε πως και το ότι κάνεις κάποιες πρόβες σώζει τα πράγματα. Καλό είναι να μη σώσει, καλό είναι να μην κρύψει. Επιτυχία είναι να αποκαλύψει πράγματα η ερμηνεία σου, κι όχι μονάχα αυτά που ελέγχεις και βγάζεις εσύ προς τα έξω. Τότε είναι καλή μια ερμηνεία: όταν σ' αφήνει εκτεθειμένο.

Ενας απλός άνθρωπος, που δεν έχει σχέση με αυτή τη δουλειά, για να καταλάβει πότε παίζει καλά ένας ηθοποιός μπορεί να σκεφτεί κατ' αναλογία πώς νιώθει κάποιος που περπατά γυμνός στο κέντρο μιας πόλης: Τι κινήσεις θα κάνει, τι θα πρωτοκρύψει με τα χέρια του, πώς θα θωρακίσει την ψυχή του, πόσο θα ντρέπεται, πώς θα αποφασίσει να χαλαρώσει και να πει "δε με νοιάζει, ΟΚ, ας με βλέπουν"... Ολο αυτό το συναισθηματικό σύμπλεγμα που μπορεί να νιώθει κάποιος αν κυκλοφορήσει γυμνός στο κέντρο της Νέας Υόρκης ή της Αθήνας, είναι που κάνει μια ερμηνεία αξιόλογη: όταν έτσι παραδίνεται ο ηθοποιός στα μάτια του κοινού».

- Πώς έχει μεταβάλει η μακροχρόνια ύφεση τη ζωή των ηθοποιών, ακόμα και των πιο δημοφιλών όπως εσείς; Ελπίζετε ότι θα βγει κάτι καλό απ' όλη αυτή την περιπέτεια... ή δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις;

«Εγώ είμαι πολύ αισιόδοξος από τη φύση μου σε επίπεδο σχέσεων διαπροσωπικών, φιλικών, επαγγελματικών... αλλά είμαι τελείως απαισιόδοξος όσον αφορά μια γενικότερη στρατηγική στον επαγγελματικό μας τομέα, έτσι όπως βλέπω τη χώρα. 

Δυστυχώς δεν βλέπω να έχει βρεθεί ένας τρόπος ο οποίος να οδηγεί σε έξοδο από την κρίση. Βλέπω απλώς μια συνεχή αναζωπύρωση, με φάρμακα ισχυρά όπως η κορτιζόνη -και εννοώ τα δανεικά που παίρνουμε-, σε έναν φαύλο κύκλο. Νομίζω ότι θα έπρεπε να δυναμώσει ο ίδιος ο οργανισμός και να μην περιμένει συνεχώς τα φάρμακα για να σωθεί. Θα έπρεπε να βρει έναν τρόπο να γεννήσει τη δική του κορτιζόνη - που έτσι κι αλλιώς την παράγουν τα επινεφρίδια...

 Σε βάθος χρόνου, λοιπόν, δεν βλέπω κάτι. Εμένα δεν θα με πείραζε, ας έβλεπα μια ηλιαχτίδα και σε 10 χρόνια από τώρα. Αλλά δεν τη βλέπω, δυστυχώς. Φοβάμαι ότι έχουμε μπει σ' έναν φαύλο κύκλο μόνιμης νοσηλείας».

ΣΜΑΡΑΓΔΑ ΚΑΡΥΔΗ

- Ποιος είναι ο ρόλος σας στο "Ψέμα" της παράστασης και κατά πόσο  θα λέγατε ότι ταυτίζεστε μαζί του; 

«Η παράσταση ξεκινάει με τον Πολ και τη γυναίκα του την Αλίς να περιμένουν ένα ζευγάρι, τους καλύτερους φίλους τους. Εγώ κάνω την Αλίς και στην αρχή είμαι πολύ αναστατωμένη, γιατί έχω δει τον άντρα της φίλης μου με μια άλλη γυναίκα και θέλω να της το πω. 

Αν με ρωτάτε αν ταυτίζομαι με την απόφαση της Αλίς... όχι, εγώ επ' ουδενί δεν θα το έκανα. Ούτε που θα σκεφτόμουν να μπω σε ένα ζευγάρι και να πάρω εγώ αποφάσεις για τη ζωή του, να ανακατευτώ.

Τώρα, αν ταυτίζεται ένας ηθοποιός με το ρόλο του... αναγκαστικά ταυτίζεται σ' ένα βαθμό - εφόσον αντλεί από τη δική του εμπειρία και τον δικό του τρόπο, για να παίξει κάτι. Ετσι κι αλλιώς δεν έχω άλλο τρόπο να παίξω τους ρόλους, παρά μόνο τον εαυτό μου. Οπότε κάπου εκεί συναντιέται το ένα με το άλλο - χωρίς να σημαίνει ότι όσα κάνει ένας ρόλος θα τα έκανα εγώ στη ζωή μου. 

Η Αλίς πάντως μου είναι οικεία, ξέρω τέτοιες γυναίκες, ξέρω ανθρώπους που σκέφτονται έτσι. Ούτως ή άλλως όμως, η παράσταση -και ο χαρακτήρας της- δεν εξαντλείται εκεί: Με αφορμή αυτό το πρώτο γεγονός, ξεκινάει μια ιστορία που αποκαλύπτει τελικά πολλά μυστικά και ψέματα, για όλους... Δεν μπορώ να τα προδώσω όλα τώρα!».

- Εχετε καταφέρει να μην εγκλωβιστείτε στα κλισέ της εξαιρετικής σας εμφάνισης, αλλά ν' αναδεικνύετε την προσωπικότητά σας, τα ταλέντα και -πράγμα ακόμα σπανιότερο- το χιούμορ σας. Το προσπαθήσατε ή έτσι προέκυψε;

«Για να το κάνεις αυτό, για να δείξεις ποια είσαι, πρέπει καταρχάς να χαλαρώσεις. Οπότε δε χρειάζεται ακριβώς προσπάθεια, χρειάζεται χαλαρότητα. Τα πρώτα χρόνια μου στη δουλειά δεν ήμουν και πολύ χαλαρή, ήμουν πιο σφιγμένη και πιο φοβισμένη. Πιο ανασφαλής. Με τον καιρό χαλάρωσα όμως κι ένιωσα μεγαλύτερη ασφάλεια. Ετσι κι αλλιώς νομίζω ότι αυτό γίνεται με τα χρόνια: Ωριμάζεις και λες "αυτή είμαι, δεν μπορώ να παριστάνω κάτι άλλο". Και χαλαρώνεις. Δεν χρειάζεται λοιπόν "προσπάθεια" όλο αυτό».

- Αισθάνεστε ποτέ ότι, αν είχατε γεννηθεί κάπου αλλού στη Δύση, ίσως να απολαμβάνατε μια πιο λαμπερή και αποδοτική καριέρα; Σας λείπει κάτι εδώ ή σας αρκούν όσα υπάρχουν;

«Εννοείτε στο Χόλιγουντ; Ζούμε έτσι κι αλλιώς στη Δύση, στην Ευρώπη... Η Αμερική όμως μου αρέσει γενικά πάρα πολύ, θα ήθελα πολύ να ζούσα ή να είχα γεννηθεί εκεί. Αλλά δε θέλω και να λέω τέτοια, γιατί είναι αχαριστία. Θέλω να πω ότι κι εδώ, στο βαθμό που τα πράγματα κάπως γίνονται, και ικανοποιημένη είμαι και πραγματικά αισθάνομαι τυχερή. Ειδικά μάλιστα έτσι όπως το θέσατε, ως προς τη Δυση. Γιατί, σκεφτείτε πώς ζουν τόσοι άλλοι άνθρωποι στον πλανήτη, πόσο άτυχοι είναι οι άνθρωποι που ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές - που είναι και οι περισσότερες. 

Εμείς τώρα περνάμε μια οικονομική κρίση και παραπονιόμαστε, αλλά αν σκεφτείς τι σημαίνει Αφρική, τι σημαίνει Ινδία, λες "ευχαριστώ θεέ μου που γεννήθηκα σ' αυτή τη χώρα". Εδώ οι γυναίκες, παρόλο που υπάρχουν ανισότητες, μπορούν να διεκδικήσουν οτιδήποτε, έχουν τη νομική ισότητα. Θα μπορούσα να έχω γεννηθεί σε μια χώρα όπου φοράνε μπούρκα - οπότε δε λέω "γιατί δε γεννήθηκα στο Χόλιγουντ", λέω "ευχαριστώ θεέ μου που δε γεννήθηκα κάπου όπου θα έπρεπε να φοράω μπούρκα". Σε τελική ανάλυση, από δω θα μπορούσα να είχα την ευκαιρία να πάω και στο Χόλιγουντ, αν για παράδειγμα το αποφάσιζα μικρή. Από εκεί δεν μπορείς να φύγεις».

- Μεθαύριο δεν θα πάτε στο Χόλιγουντ, αλλά θα έρθετε στην Καλαμάτα...

«...Ναι, και είμαι πολύ χαρούμενη, γιατί είναι από τις πόλεις που μου αρέσουν πραγματικά. Μου αρέσει πάρα πάρα πολύ η Καλαμάτα, αλλά και η ευρύτερη περιοχή, όλος ο Νομός Μεσσηνίας και η Νότια Πελοπόννησος. Θα χαρούμε λοιπόν να σας δούμε κι από κοντά, να έρθετε κι εσείς να μας δείτε».

Florian Zeller

«ΤΟ ΨΕΜΑ»

Δευτέρα 10 και Τρίτη 11 Ιουλίου

Κάστρο Καλαμάτας 

Μετάφραση: Μαριαλένα Κωτσάκη. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Αθερίδης. Σκηνικά: Αθανασία Σμαραγδή. Κοστούμια: Αγις Παναγιώτου. Σχεδιασμός φωτισμού: Χρήστος Τζιόγκας. Βοηθός σκηνοθέτη: Αγνή Χιώτη. Βοηθός σκηνογράφου: Γιώργος Θεοδοσίου.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Θοδωρής Αθερίδης, Σμαράγδα Καρύδη, Μυρτώ Αλικάκη, Κωνσταντίνος Κάππας.