Η γνωστή συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη θα βρεθεί αύριο στην Καλαμάτα, προσκεκλημένη της "Θεατρικής Διαδρομής" για τον κύκλο εκδηλώσεων "Βραδιές θεάτρου μετά μουσικής", όπου άνθρωποι του θεάτρου, της μουσικής και της τέχνης γενικότερα παρουσιάζονται στο κοινό και συνομιλούν μαζί του.
Μιλήσαμε με την Ιωάννα Καρυστιάνη με την ευκαιρία τόσο της επίσκεψής της στην Καλαμάτα όσο και της κυκλοφορίας του νέου της βιβλίου "Καιρός σκεπτικός", από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
- Τι σηματοδοτεί ο τίτλος του βιβλίου;
«Αυτό που ζούμε, νομίζω. Πέρυσι άλλωστε που έγραψα τα διηγήματα ο καιρός ήταν σκεπτικός... και φέτος είναι ακόμα πιο σκεπτικός. Ηθελα να τονίσω την ανάγκη που υπάρχει πλέον να αναστοχαστούμε πάνω στη ζωή μας και πάνω στη γενικότερη πραγματικότητα».
- Η έλλειψη του στοχασμού μάς έφερε ως εδώ;
«Η κρίση είναι ηθική και πολιτική, και νομίζω πως έχει υποχωρήσει η πολιτική και πήραν τη θέση της οικονομικά συμφέροντα - όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλον τον κόσμο, όπου τον πρώτο λόγο τον έχουν οι αγορές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πρέπει να δούμε τελείως διαφορετικά τα πράγματα πια, και οι πολίτες οφείλουν να σκεφτούν ότι ο ενεργός ρόλος πλέον είναι μονόδρομος. Ως κοινό παρακολουθήσαμε, και στην Ελλάδα και αλλού, όλη αυτή τη μετάθεση που γινόταν σε έναν τρόπο ζωής που είχε έναν άκρατο καταναλωτισμό και τον πλουτισμό κάποιων. Τώρα όμως έρχεται ο ωμός ρεαλισμός του μεγάλου λογαριασμού που καλούνται δυστυχώς να τον πληρώσουν άνθρωποι οι οποίοι δεν μπορεί να πει κανείς ότι φταίξανε, αντίθετα είναι αυτοί που έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα, και το οικονομικό και το συνειδησιακό».
- Ο κόσμος έσπασε το φόβο αρχικά και βγήκε στο δρόμο. Αλλά γιατί ξαναγύρισε στον καναπέ;
«Κινητοποιήσεις γίνονταν πάντα, αλλά μπορούσε να τις απορροφήσει το σύστημα - και πολλές φορές γίνονταν για την τιμή των όπλων γιατί δεν υπήρχε και στρατηγική. Ακόμα και τώρα που συνειδητοποιούν οι άνθρωποι τη δεινή θέση στην οποία βρίσκεται ο καθένας μόνος του ή η επαγγελματική του κοινότητα, η περιοχή όπου ζει και η χώρα ολόκληρη, χρειάζεται νομίζω μια βοήθεια ο κόσμος για μια κατεύθυνση. Οταν προβάλλεται ότι δεν υπάρχει άλλη λύση -κάτι που είναι απόλυτα ψευδές γιατί πάντα υπάρχουν λύσεις και η ιστορία δεν έχει κενά-, νομίζω πως ο κόσμος νιώθει τώρα κάπως μουδιασμένος. Αλλά πρέπει πάση θυσία να αποζητήσουμε κάτι που θα μας κάνει με κουράγιο και περηφάνια να ορίσουμε και τη δική μας την ευθύνη απέναντι στα νεότερα παιδιά και απέναντι στον τόπο».
- Και σ' αυτό το βιβλίο σας ασχολείστε με ανθρώπινες ιστορίες. Σας αρέσει να παρακολουθείτε τα βλέμματα των ανθρώπων, όπως είχατε πει σε μια συνέντευξή σας;
«Ναι, και νομίζω πως είναι η πιο ανεξάντλητη γεωγραφία το ανθρώπινο βλέμμα, όλα τα ταξίδια είναι μέσα εκεί. Αν έμαθα κάτι από μικρή είναι να μην προσπερνώ βιαστικά τους ανθρώπους... Και τις σιωπές τους και τα λόγια τους προσέχω, αλλά τα μάτια τις περισσότερες φορές είναι τόσο εύγλωττα. Κι είναι ικανά να μιλήσουν χωρίς λόγια και για τις ανάγκες της καρδιάς και για τις πληγές αλλά και για τα όνειρα. Ολα φαίνονται στο ανθρώπινο πρόσωπο, εκεί καταγράφεται όλο το εύρος της περιπέτειας».
- Είναι λύτρωση ή παίδεμα η γραφή για εσάς;
«Είναι μεγάλη λέξη και ο παιδεμός και η λύτρωση, δεν μπορώ να μεγαλοπιάνομαι έτσι ανεβάζοντας τον πήχη τόσο ψηλά. Μπορώ να πω ότι δεν με υποχρεώνει κανένας να κάθομαι να γράφω, είναι κάτι που το έχω επιλέξει και αισθάνομαι αν μη τι άλλο ότι με εμψυχώνει. Αγαπώ να γράφω, αγαπώ να περνώ 14 και 16 ώρες την ημέρα σκυμμένη πάνω στα χαρτιά μου και να βάζω κάτω ζωές ανθρώπων καθημερινών και σιγανών. Ισως γιατί αυτούς ξέρω καλύτερα, από οικογενειακή προέλευση, ίσως και γιατί δικαιούνται μεγαλύτερη προσοχή. Εχουμε συνηθίσει -ιδίως τα τελευταία χρόνια που οι κοινωνικές επιταγές το επέβαλλαν- να κοιτάμε όλοι προς τους επιτυχημένους, τους μοδάτους και τους καταφερτζήδες. Ατόνησε αυτό το βλέμμα προς τους ανθρώπους της καθημερινότητας. Χρειάζεται μια ολική επαναφορά προς έναν κόσμο ο οποίος στοιχίζεται στον αγώνα και στο μόχθο της ζωής. Μ' αρέσει να τρέχω προς αυτούς τους ανθρώπους που δεν αστραποβολούν ως ταγοί και ως ηγέτες της κοινωνικής πραγματικότητας, και με ενδιαφέρει να ψάχνω τα γιατί και τα διότι στη ζωή τους».
- Οι γκρίζες ζωές ηρώων σάς απασχολούν; Το γκρίζο δίνει ενδιαφέρον στην τέχνη και ειδικότερα στη γραφή;
«Νομίζω ναι. Είχα βρει μια έκφραση σε ένα γράμμα του Τένεσι Ουίλιαμς, ότι "το γκρίζο είναι το μοναδικό χρώμα της τέχνης, δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο".
Ολοι παιδευόμαστε πάνω στην γκάμα του γκρίζου που είναι πλατιά και πλούσια κι όλα τα χρώματα της ανθρώπινης ύπαρξης βρίσκονται μέσα σ' αυτό που φαινομενικά είναι άτονο, μονότονο. Ολα τα χρώματα των ανθρώπινων συναισθημάτων αν σκαλίσει κανείς το γκρίζο θα τα βρει από κάτω».
- Γιατί είναι πάντα μοναχικοί οι ήρωές σας;
«Η μοναξιά δεν είναι μια κατάσταση που επισύρει κατηγορίες. Πιστεύω ότι μέσα στη ζωή όλοι οι κανονικοί άνθρωποι θα διασχίσουν κάποια τοπία μοναχικότητας, και νομίζω πως μπορεί και να είναι ευλογία κατά καιρούς αυτό. Είναι ένας τρόπος να μετρήσει κανείς τα όριά του, να ακονίσει την ευρηματικότητά του, να υπολογίσει το σθένος της ύπαρξης κατά μόνας. Δεν είναι πάντα κάτι κακό η μοναξιά, δηλαδή».
Συνέντευξη στη
Μαρία Τομαρά
