Η ταινία όπου ισορροπεί ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα αποτυπώνει, προβάλλοντας πολλές περιοχές της Μεσσηνίας, την πραγματική ιστορία του Ζορμπά, ο οποίος δεν κατοικούσε στην Κρήτη -όπως είναι διαδεδομένο- αλλά στη Στούπα της Δυτικής Μάνης και δε λεγόταν Αλέξης αλλά Γιώργος. H πρεμιέρα της ταινίας θα γίνει με πρωτοβουλία της εφημερίδας "Ελευθερία" αύριο Κυριακή στις 12 μ. στις αίθουσες του Cine Center Καλαμάτας. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Γ. Ζορμπά έχει ο Χρήστος Ζερίτης, το Νίκο Καζαντζάκη υποδύεται ο Γιώργος Μαυρέας, ενώ συμμετέχουν περίπου 350 εθελοντές. Ο γεννημένος στην Πρέβεζα Ελληνας μαθητής του Ινγκμαρ Μπέργκμαν Μπάμπης Τσόκας, ζει και διαπρέπει για πάνω από 40 χρόνια ως σκηνοθέτης στη Σουηδία, έχοντας δημιουργήσει πάνω από 1.000 ταινίες. Φοίτησε στην Ανωτέρα Κρατική Σχολή Θεάτρου και Κινηματογράφου της Σουηδίας και στη συνέχεια έγινε καθηγητής και αργότερα διευθυντής στην εν λόγω Σχολή την οποία είχε διευθύνει και ο Μπέργκμαν. Ο Μπάμπης Τσόκας είναι αναγνωρισμένος και καθιερωμένος σκηνοθέτης με αμέτρητες ταινίες στο Σουηδικό κινηματογράφο, στη Σουηδική τηλεόραση και αμέτρητες σκηνοθεσίες στο Σουηδικό θέατρο. Ο Ελληνοσουηδός σκηνοθέτης συστήθηκε στη Μεσσηνία αρχικά μέσα από το ντοκιμαντέρ του «Δρόμοι της Ελιάς», ενώ ακολούθησαν οι ταινίες του για τον Πέτρο Θέμελη και τη Μαρία Κάλλας, φτάνοντας στο σήμερα με το αφιέρωμα του στον αληθινό Ζορμπά.
-Η ταινία όπως διαβάζουμε ισορροπεί ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα. Για ποιο λόγο επιλέχτηκε αυτός ο υπότιτλος;
Είναι ένας υπότιτλος ο οποίος μεταφράζεται στη ταινία μέσα από το δοκίμιο "Ο νους βολεύεται, η καρδιά δε βολεύεται". Ουσιαστικά ο Καζαντζάκη δρα πάντα με τη λογική ενώ ο Ζορμπάς με το συναίσθημα. Πρόκειται για μια άτυπη "σύγκρουση" ανάμεσα σε δύο κόσμους, με τον κάθε χαρακτήρα να κινείται στη ζωή του και να δίνει λύσεις ανάλογα με το χαρακτήρα του.
-O Ζορμπάς έγινε κυρίως γνωστός από το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Πόσο δύσκολο ήταν να φτάσετε στην αληθινή πλευρά του πρωταγωνιστή και ποιοι σας βοήθησαν στην έρευνα σας;
Από τα γραφόμενα του Καζαντζάκη χρησιμοποίησα ένα πολύ μικρό μέρος. Τα υπόλοιπα που θα δείτε είναι πληροφορίες που έχω συλλέξει μέσα από τα λεγόμενα της κόρης του, της Ανδρονίκης. Αυτή είναι ο κορμός της ταινίας, εκείνη μας διηγείται και θυμάται καταστάσεις στην παραλία της Καλογριάς. Στηρίχθηκα κάνοντας έρευνα κυρίως στις διηγήσεις της Ανδρονίκης και του συγγραφέα Γιάννη Αναπλιώτη ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο για τον Ζορμπά με τίτλο "Ο Αληθινός Ζορμπάς και ο Νίκος Καζαντζάκης". Παράλληλα, στην έρευνα μου βοήθησε ο πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, Γιώργος Στασινάκης και η συγγραφέας Κατερίνα Εξαρχουλέα - Γεωργιλέα όπου τον πατέρα της τον βάφτισε ο Γιώργης Ζορμπάς. Είναι όλα πραγματικά γεγονότα, χωρίς να έχω παραποιήσει τίποτα. Ενα από αυτά ήταν το φωτογραφείο Κεχάεφ που είχε ανοίξει ο Ζορμπάς στην Καλαμάτα λίγο πριν φύγει για το εξωτερικό, το οποίο το δούλεψαν μέχρι και τα εγγόνια του. Καμία έρευνα δεν είναι εύκολη αλλά όταν φτάνει στην αλήθεια νιώθεις την επιβράβευση των προσπαθειών σου.
-Η πρώτη ταινία αφιέρωμα στον κ. Ζορμπά ήταν το "Zorba the Greek" το 1964, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη - Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με την δική σας ταινία;
Κατά κύριο λόγο είναι διαφορετική. Μικρές ομοιότητες ίσως υπάρχουν στα λόγια του Ζορμπά που αναφέρονται στη ζωή και στο θάνατο. Κατά τα άλλα θα προβληθούν πρόσωπα, τοποθεσίες και καταστάσεις που ουδεμία σχέση έχουν με το μυθιστόρημα. Ο πατέρας του Γιώργη, οι εργασίες που έκανε ο Ζορμπάς και η συνάντηση του με τον Καζαντζάκη στο Αγιο Όρος είναι ορισμένα τέτοια παραδείγματα. Ο Μιχάλης Κακογιάννης σκηνοθέτησε το μυθιστόρημα με βάση τον Ζορμπά αλλά έβαλε και άλλα γεγονότα, με Κρητικό "χρώμα". Εμείς βάζουμε το Μανιάτικο, παρουσιάζοντας παράλληλα την ομορφιά της περιοχής. Ο Καζαντζάκης άλλωστε μέσα από αυτό το μέρος έγινε ποιητής της φύσης. Στην ταινία έχω βάλει κομμάτια που μιλάει ο ίδιος για τη Μάνη και τη ποικιλομορφία της.
-Ο κόσμος έχει ταυτίσει τον Ζορμπά με τη διασκέδαση. Πως θα σκιαγραφούσατε το προφίλ του;
Ο Ζορμπάς είναι ο άνθρωπος που λέει ότι η ζωή είναι υπέροχη, περνώντας το μήνυμα "όλα φεύγουν, ζήσε τη ζωή, μη φοβάσαι το θάνατο". Με αυτό το σκεπτικό ξεσήκωνε τον κόσμο, προτρέποντας τον να σηκωθεί και να χορέψει, ζώντας αληθινά. Είχε καταλάβει πως η ζωή περνάει γρήγορα. Ετσι, αρχίζει να μαθαίνει χορό ακόμα και τον Καζαντζάκη, με σκοπό να ξεχάσει την κούραση και τη στεναχώρια που είχε. Είναι ελάχιστοι άνθρωποι που το έχουν καταλάβει αυτό. Εγώ ξέρω ανθρώπους σήμερα που ακόμα και τη τελευταία στιγμή θέλουν να μαζέψουν χρήματα για να τα αποταμιεύσουν. Ο Ζορμπάς αναφέρεται πολλές φορές σε αυτή την απληστία.
-Ο Ζορμπάς ήταν αυτοδίδακτος πάνω στον χορό; Ισχύσει τελικά πως αγαπούσε το συρτάκι;
Πράγματι, ήταν αυτοδίδακτος ενώ παράλληλα έπαιζε και μπουζούκι. Ο Ζορμπάς πάντα χόρευε ζεϊμπέκικο, ποτέ δεν χόρεψε συρτάκι όπως φαίνεται στην ταινία του Κακογιάννη. Αυτό θα φανεί στα γυρίσματα που κάναμε στην Καλαμάτα. Στην Καλαμάτα ο Ζορμπάς ερχόταν για να ξεδώσει από τα προβλήματα του και να διασκεδάσει, προσποιούμενος στον περίγυρο του πως πήγαινε για λόγους δουλειάς.
-«Ο Ζορμπάς με έμαθε να αγαπάω τη ζωή και να μην φοβούμαι τον θάνατο» έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης. Η φιλία που αναπτύχθηκε ανάμεσα στους δύο άνδρες θα φανεί στην ταινία;
Φυσικά και θα φανεί. Σε πολλές μικρές σκηνές ο Καζαντζάκης θυμάται τον Ζορμπά να του ψιθυρίζει διάφορες σκέψεις του για τη ζωή. Επιπλέον σημαντική σκηνή που αποδεικνύει την φιλία τους είναι ο αποχωρισμός τους, καθώς και το (*)γράμμα που του στέλνει ο Καζαντζάκης για να τον ακολουθήσει στον Καύκασο.
-Ποιες εποχές έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας; Υπήρξε κάποιο μέρος που σας έκανε εντύπωση στη Μεσσηνία;
Τα γυρίσματα χωρίστηκαν σε 7 διαφορετικά σκέλη και έγιναν όλες τις εποχές του χρόνου. Κάποια έπρεπε να γίνουν σίγουρα την Ανοιξη για να αναδειχθεί η ομορφιά της ανθισμένης Μεσσηνιακής Μάνης. Η ομορφιά υπήρχε παντού. Από την Καλαμάτα μέχρι και τη Δυτική Μάνη όλα τα μέρη ήταν πανέμορφα. Ηταν τόσο ωραία τοπία που ήθελα να τα βάλω όλα στη ταινία αλλά αυτό δεν γινόταν γιατί θα παρέπεμπε σε παραγωγή του ΕΟΤ (γέλια). Ωστόσο βάλαμε αρκετές λήψεις έτσι ώστε να αναδειχθεί η σπουδαιότητα της Μεσσηνίας. Αν πρέπει να ξεχωρίσω ένα πάντως θα πω την Μονή Βελανιδιάς. Κάναμε πολλά γυρίσματα εκεί και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το μέρος.
-Ποιος ήταν ο συνδετικός κρίκος για να εντάξετε την Καλαμάτα και τη Μεσσηνία γενικότερα στις δουλειές σας;
Οι σχέσεις μου με την Καλαμάτα και τη Μεσσηνία ευρύτερα προέκυψαν από τη γνωριμία μου με τον Θανάση Ψαρούλη. Ο Θανάσης είναι φίλος μου, έχει καταγωγή από τη Μεσσηνία και είναι κάτοικος Σουηδίας όπως εγώ. Η γνωριμία μας έγινε σε έκθεση που έκανε το Επιμελητήριο Μεσσηνίας το οποίο παρουσίαζε τα Ελληνικά προϊόντα στη Σκανδιναβία. Από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις ήταν αυτή που έγινε στο χώρο του «Μεσογειακού Μουσείου Στοκχόλμης», όπου παρουσιάστηκε έκθεση με θέμα τον πολιτισμό της ελιάς στη Μεσσηνία. Εκεί μου πρότεινε να αναδείξω τα προϊόντα και την προσπάθεια των ανθρώπων του Επιμελητηρίου και έτσι γύρισα την ταινία μικρού μήκους με τίτλο "Οι δρόμοι της ελιάς". Στην συνέχεια διάβασα σε Αθηναϊκή εφημερίδα μια συνέντευξη του καθηγητή Πέτρου Θέμελη. Εκ νέου με τη βοήθεια του Θανάση Ψαρούλη έφτιαξα την ταινία “Πέτρος Θέμελης. Αγγιξα - Αγάπησα - Εσκαψα”, ένα πορτρέτο για τον δραστήριο αρχαιολόγο, ενώ μέσω του ίδιου μεσολαβητή πληροφορήθηκα για το Νιοχώρι όπου εκεί βρίσκεται το πατρικό σπίτι της Μαρίας Κάλλας. Με βάση αυτό άρχισα να φτιάχνω μια ταινία μικρού μήκους, ωσότου γνώρισα την Μυρτώ Καμβυσίδη, δημιουργώντας πάνω της την ταινία «Η δική μας Μαρία Κάλλας». Μετά από αυτές τις δουλειές και πάλι ο Θανάσης με πληροφόρησε για το γεγονός πως ο Ζορμπάς δεν είχε σχέσεις με την Κρήτη, αλλά με τη Μεσσηνία. Ετσι, αποφασίσαμε μαζί να κάνουμε μια ταινία για να βγάλουμε στο "φως" τον αληθινό Ζορμπά με τη βοήθεια μεταξύ άλλων της Μεσσηνιακής Αμφικτυονίας η οποία μας βοήθησε στην υλοποίηση της σκέψης μας.
-Πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε ο εθελοντισμός στην υλοποίηση της ταινίας;
Γυρίσαμε την ταινία μόνο με ενθουσιασμό και αγάπη, χωρίς χρήματα, κι όμως παρόλα αυτά βγάλαμε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Θέλω να σταθώ στην σπουδαιότητα των ανθρώπων που ήρθαν με μεγάλη χαρά στα γυρίσματα ακόμα και σε δύσκολες καιρικές συνθήκες. Ο κάθε ένας συντελεστής βοήθησε σημαντικά με τον τρόπο του. Πρέπει να αναφερθώ ωστόσο συγκεκριμένα σε δύο πρόσωπα. Στην Μαρία Τούμπουρου όπου με βοήθησε πολύ με την διανομή των ηθοποιών, αλλά και στη Δέσποινα Γιάνναρη όπου μου έστελνε λυρικά κείμενα του Καζαντζάκη. Προσωπικά αν ήταν στο χέρι μου θα τους είχα βραβεύσει από το Κέντρο Κινηματογράφου. Από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο που δούλεψαν με ανιδιοτέλεια, χωρίς να αποσκοπούν σε κάτι τους είμαι ευγνώμων. Είναι ελάχιστοι αυτοί οι άνθρωποι σήμερα που είναι καλλιτέχνες με όλη τη σημασία της λέξεως.
-Ήρθατε σε επαφή με εν ζωή συγγενείς του Γιώργου Ζορμπά;
Βεβαίως, η παραγωγή ήρθε σε επικοινωνία με τα δισέγγονα του, τα οποία θα δώσουν το παρών στην πρεμιέρα της παράστασης στην Καλαμάτα. Ενα από αυτά που δεν βρίσκεται πλέον στη ζωή είναι ο τραγουδιστής Παύλος Σιδηρόπουλος.
-Ανάμεσα στους συντελεστές ξεχωρίσαμε τα ονόματα γνωστών Σουηδών στον χώρο του Κινηματογράφου. Ποια είναι η σχέση σας μαζί τους;
Τα παιδιά που εργάστηκαν πίσω από τις κάμερες για τον Ζορμπά είναι διακεκριμένοι στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Την ταινία "Το Κορίτσι με το Τατουάζ" για παράδειγμα την έχει γυρίσει ο οπερατέρ Jens Fischer ενώ ο Peter Östlund ήταν στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ "Life Overtakes Me" το οποίο ήταν υποψήφιο στα φετινά Οσκαρ, στην αντίστοιχη κατηγορία. Είναι φίλοι μου και εργάστηκαν και αυτοί αφιλοκερδώς και φυσικά θα δώσουν το παρών στην πρεμιέρα.
-Υπάρχουν άνθρωποι του κινηματογράφου οι οποίοι σας επηρέασαν πάνω στο επάγγελμά σας;
Οι επιρροές μου κινούνται στον Ιταλικό νεορεαλιστικό κινηματογράφο, ο οποίος μιλάει για την καθημερινότητα. Ο Λουκίνο Βισκόντι, ο Βιττόριο ντε Σίκα, ο Ερμάννο Ολμι αλλά και ο Φεντερίκο Φελίνι είναι ορισμένοι από αυτούς. Από μικρό παιδί τους θαύμαζα και αυτό ήταν το όνειρο μου, να φτιάχνω ταινίες καθημερινότητας. Οι Ιταλοί αυτοί σκηνοθέτες βγήκαν από την Πειραματική Σχολή Κινηματογράφου την οποία δημιούργησε ο Μουσολίνι για να δημιουργούνται ταινίες προπαγάνδας του φασισμού. Οταν έπεσε όμως ο Μουσολίνι προέκυψαν αυτοί οι σημαντικοί καλλιτέχνες όπου με την κατάλληλη εκπαίδευση από τα γυρίσματα δημιούργησαν στη συνέχεια αριστουργήματα. Αυτά επηρέασαν και εμένα και άρχισα να ασχολούμαι με τον κινηματογράφο, μεταφέροντας τα προβλήματα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, που είναι πολιτικά αλλά όχι κομματικά.
-Επειτα από τον Ζορμπά θα δούμε κάποια άλλη δουλειά σας στο μέλλον;
Διαθέτω πολλά σενάρια τα οποία έχω γράψει. Μέσα στα σχέδια μου είναι να φτιάξω μια ταινία για την Καλαματιανή ποιήτρια της νεορομαντικής σχολής Μαρία Πολυδούρη. Οτι έχω κάνει στις δουλειές μου έχει χρώμα Ελλάδας. Ακόμα και σε μια γνήσια Σουηδική ταινία πάντα θα έχει κάτι από την χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια έχω αφιερώσει τη ζωή μου στο να παρουσιάζω καταξιωμένους Ελληνες, χωρίς να ζητάω ανταλλάγματα.
*Η επιστολή του Καζαντζάκη στον Ζορμπά για την αποστολή στον Καυκασο, όπως ακριβώς είναι στην ταινία από το αρχείο της κόρης του Ανδρονίκη:
Αγαπητέ Γιώργη,
Σου γράφω από την Αθήνα. Έχω λάβει εντολή από την κυβέρνηση να πάω στον Καύκασο όπου κινδυνεύουν πάνω από εκατόν πενήντα χιλιάδες Έλληνες, και να προσπαθήσω να βρω τρόπο να γυρίσουν στην Ελλάδα να σωθούν. Ζορμπά με στέλνει το κράτος στη Ρωσία, όπου έχει φουντώσει η Οκτωβριανή Επανάσταση. Αν έρθεις μαζί μου θα πάω, αλλιώς δεν πάω.
Ζορμπάς: Αν πάω στη Ρωσία θα παίρνω 1200 δραχμές το μήνα. Εδώ τι κάνω; Όλη μέρα τρέχω… Τι λες; να πάω;
Ανδρονίκη: Πατέρα είσαι ένας κατεργάρης. Όχι δεν θα πας πουθενά. Ο νους σου είναι πώς να το σκας.
Ζορμπάς: Σε δύο μήνες θα είμαι πάλι εδώ. Θα ξαναγυρίσω. Στο υπόσχομαι.
Ανδρονίκη: Που να κρατήσει κανείς τον πατέρα μου. Εκεί τα έδωσε όλα. Εκεί έδειξε τον πραγματικό Ζορμπά. Αυτόν που δεν φοβάται τον θάνατο. Ήθελε από κοντά να δει και να σώσει τις χιλιάδες αυτές ψυχές.
Παίζουν με αλφαβητική σειρά οι: Βάσω Αβραμέα, Πότα Αβραμέα, Μιχάλης Αγγελόπουλος, Ελένη Αλικάκου, Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος, Ελένη Αναγνωστοπούλου, Θάνος Αντωνόπουλος, Λίτσα Βαρελά, Βασίλης Βαρελάς, Γιώργος Βαρελάς, Παναγιώτα Βασιλάκη, Ηλίας Βασιλάκης, Τάκης Βασιλόπουλος, Αθανάσιος Βραχάτης, Χρήστος Βρυώνης, Παναγιώτης Γαλάνης, Στασινός Γεωργακόπουλος, Μαίρη Γεωργιλέα, Σοφία Δούση, Θανάσης Δουτσίνης, Νίκος Δρούγας, Αφροδίτη Εξαρχουλέα, Κατερίνα Εξαρχουλέα-Γεωργιλέα, Κατερίνα Εξαρχουλέα, Γιώργος Εξαρχουλέας, Γιάννης Γκούζος, Νίκος Ζεργιώτης, Νίκη Ζούμπου, Χρήστος Ζερίτης, Γιώργος Ηλιόπουλος, Πέγκυ Θεοδουλίδη, Μαρία Θεοδωρακέα, Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος, Αντώνης Καζάκος, Γιώργος Καζάκος, Αθανασία Καλομπράτσου, Μαρία Καλομπράτσου, Αγγελική Κανδηλιώτη, Γιάννης Κανδυλώρος, Τάσος Καρακούσης, Γιώτα Καργάκου, Νικολέτα Καρμοίρη, Γιάννης Κατριαδάκης, Αντώνης Κατσάς, Σπύρος Κατσίρας, Άννα-Μαρία Κίστα, Κρίστιαν Κίστα, Μπουγιάρ Κίστα, Γεωργία Κλάδη, Παύλος Κλάδης, Γιώργος Κλάδης, Αριάννα Κολοκοτρώνη, Χρήστος Κουγιούλης, Γιάννης Κουνάδης, Αθανασία Κουτουμάνου, Χρυσούλα Κωστουλέα, Δήμητρα Κωστουλέα, Γεώργιος Λεβάντης, Ελένη Λεβεντέα, Θάλεια Λευκιμιάτη, Κέλλυ Μακροπούλου, Ευτυχία Μαραμπέα, Γιώργος Μαυρέας, Ευθύμιος Μητρόπουλος, Παναγιώτης Μίντζιας, Ιωάννης Μουτσούλας, Παναγιώτης Μπαζίγος, Άννα Μπαζίγου, Ελένη Μπαζίγου, Ιωάννα Μπακάλη, Σοκόλ Μπεζάτι, Ερλίντα Μπεκίρη, Παναγιώτης Μπεσής, Αλέξανδρος Μπουγιούκος, Ματίνα Νιάρχου, Τζειν Ντιμάκ, Τρύφων Ολύμπιος, Μαρία Παπαγιαννέα, Ιωάννης Παπαγιαννάκης, Θεόφιλος-Αλέξανδρος Παπαγιαννάκης, Ευάγγελος Παπαγιαννάκης, Αντώνιος Παπαδόπουλος, Δήμητρα Παπαδοπούλου, Αγγελος Παρθένης, Γιώργος Πεπόνης, Βασίλης Πετρέας, Ηλίας Πετρομανιάτης, Σταύρος Πίτσουλας, Αργύρης Πιφέας, Απόστολος Πολυχρονόπουλος, Φάνης Πρασσάς, Τάσος Ρομπάκης, Φανή Ρουμελιώτη, Βασίλης Ρουσάκης, Ίγκλις Σαμπάνι, Θωμάς Σαραντέας, Γιώργος Σκανιάκος, Στέφανος Σκαρμίτζος, Παναγιώτης Σκαφιδάς, Ευάγγελος Σκιαδάς, Αγγελική Σουρέα – Κλάδη, Παρασκευή Τζίνη, Αθηνά Τίκα, Μαρία Τούμπουρου, Φωτεινή Τρανοπούλου, Γεώργιος Τσιλιγωνέας, Χρήστος Τσιλιγωνέας, Ελένη Τσόκα Σίγνε Ρούθ, Λίτσα Ιωάννα Τσόκα, Βασίλης Φλώρος, Μεταξία Χιώτη, Helena Gesteby, Thorsen Izzie, Dominguez Nitza Kakoseos.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σενάριο - Σκηνοθεσία - Μοντάζ - Παραγωγή: Μπάμπης Τσόκας, Διευθυντής Φωτογραφίας: Peter Östlund fsf, Μακιγιάζ: Ιωάννα Μανέα, Αφηγητής: Βασίλης Φλώρος, Ενδυματολογία: ΒάσωΤριανταφυλλίδη, Φροντιστής Παραγωγής: Παναγιώτης Μπαζίγος, Βοηθός εκτύπωσης σεναρίου: Αντιγόνη Γερογιάννη, Συλλογή λυρικών κειμένων: Δέσποινα Γιάνναρη, Animation: Peter Östlund. Μουσικοί: Σωτήρης Πιφέας,Τάκης Καντζιλιέρης, Γιάννης Πουλάκης, Μαρία Καραχισαρίδου, Νικόλαος Πολυχρονόπουλος, Σταύρος Παναγιωτόπουλος, Θάνος Αντωνόπουλος, Φωτογράφοι: Kyriaki "Bang-Bang", Γιάννης Μουτσούλας, Νικήτας Κώτσιαρης, Ηλίας Καλδής, Γιάννης Γκούζος.
ΜΟΥΣΙΚΗ
Σύνθεση-παραγωγή πρωτότυπης μουσικής: Γιώτα Τσόκα, Στίχοι: Μερόπη Βλάχου («Ο Ζορμπάς της Μάνης»), Τραγούδι: Δημήτρης Πρατσινάκης («Ο Ζορμπάς της Μάνης»), Τραγούδι: Aνθή Τατσιούλη («Εγώ είμαι η νέα γυναίκα», μουσική, Θεόφραστος Σακελλαρίδης, στίχοι Γιώργος Τσοκόπουλος, Μπάμπης Άννινος), Φωνητικά: Γιώτα Τσόκα («Εγώ είμαι η νέα γυναίκα»), Βιολί: Κυριάκος Γκουβέντας, Πιάνο: Γιώτα Τσόκα, Κλαρινέτο: Στέργιος Μοσχογιάννης, Σαντούρι-αυτοσχεδιασμοί: Βενετσιάνα Αργυρίου, Παραδοσιακά κρουστά: Στέφανος Κωφίδης, Κοντραμπάσο: Μιχάλης Σαπουντζής, Programming-remake: Λευτέρης Τιάκας (από το τραγούδι «Ιανουάριος», μουσική Γιώτα Τσόκα), Ηχοληψία: Κωνσταντίνος Κόντος, Mίξη: Κωνσταντίνος Κόντος, Κρίτων Κιουρτσής.
Για την ταινία βοήθησαν οι Τάκης Αναπλιώτης, Γιώργος Στασινάκης, Θανάσης Ψαρούλης, Δέσποινα Γιάνναρη, Μεσσηνιακή Αμφικτυονία, Ιερά Μονή Βελανιδιάς, Kampfgruppe ''Süden'', Hellenic Reenactment Group H.R.G, οι Σουηδοί Jens Fischer, Pia Fischer, Björn Thisell, Britta Thisell, Inger Eriksson, Lena Billingskog, Ljud & Bildmedia AB, οι πολιτιστικοί Φορείς «Θεατρική Διαδρομή», «Θεατρική Ομάδα Μέθεξη», «ΜΕΘ», «ΔΗΜΕΘΕΚ», «ΩΚΥΤΟΠΟ», Πολιτιστικός Σύλλογος Αλαγονίας, Πολιτιστικός σύλλογος Νεδουσαίων, και οι Σύλλογοι «Ελληνομνημόνων»Μανιατών και Μεσσηνίων Συγγραφέων.
-Η είσοδος στις προβολές θα γίνει με προσκλήσεις, οι οποίες δόθηκαν με σειρά προτεραιότητας από τα γραφεία της “Ε” και έχουν πλέον εξαντληθεί. Την ημέρα της προβολής δεν θα υπάρχουν διαθέσιμες προσκλήσεις στον γκισέ του κινηματογράφου.
