Η ίδια είχε πολλά σημαντικά να μεταδώσει τόσο με το σώμα όσο και με το λόγο της πάνω σε ζητήματα που άπτονται της κίνησης, της έκφρασης και της εξέλιξης του εαυτού μας.
Το πρόγραμμα αυτό λειτουργεί σε συνεργασία με τη Δημοτική Σχολή Χορού εδώ και 3 χρόνια και πρόκειται για μια ιδέα της καλλιτεχνικής διευθύντριας Λίντας Καπετανέα. Η Βαρβάρα επέστρεψε έτσι στο θεσμό που παρακολουθεί και αγαπά εδώ και πολλά χρόνια, με άλλη ιδιότητα αυτή τη φορά και με νέους στόχους - προκλήσεις!
Από πού ξεκινάει η δική σου ιστορία;
Από τη Ρόδο. Εκεί μεγάλωσα, έφυγα 18 χρονών, προκειμένου να ξεκινήσω τις σπουδές μου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα.
Πού και πότε ξεκίνησες χορό;
Στην Κρεμαστή, αυτή είναι η κωμόπολη που μεγάλωσα. Εκεί υπήρχε ένας πολιτιστικός σύλλογος που έφερνε δασκάλες χορού από την πόλη της Ρόδου, οι οποίες έδιναν μαθήματα μπαλέτου και τζαζ. Ηταν εξαιρετικές και έμαθα χορό κοντά τους. Δυστυχώς αυτό κράτησε μέχρι τα 12 μου. Μετά σταμάτησα για διάφορους λόγους, λίγο μια μετακόμιση απ' το "χωριό" στην πόλη, λίγο το σχολείο και τελικά κατέληξα να χορεύω μόνο στο δωμάτιό μου.
Αρα δεν έχει σημασία το “πού” είσαι. Παντού μπορεί κανείς να έχει καλές βάσεις για το όνειρό του.
Υποθέτω πως ναι! “Ξανασυνάντησα” τον χορό στα 18 μου, έτυχε να δω ένα χορευτικό σόου με σύγχρονο χορό στην τηλεόραση και αμέσως σκέφτηκα ότι αυτό το είδος θέλω να κάνω! Οταν εγκαταστάθηκα στην Αθήνα για τις πρώτες σπουδές μου, ξεκίνησα ερασιτεχνικά σε μια σχολή χορού και εκεί γνώρισα τον Χάρη Κούσιο, που ήταν ο πρώτος μου δάσκαλος στο σύγχρονο, εκείνος με εισήγαγε στον αυτοσχεδιασμό. Δεν είχα ξανακάνει σύγχρονο. Και έτσι ξεκίνησα. Η μια φορά την εβδομάδα, έγινε δύο, τρεις, τέσσερις και από εκεί και πέρα χόρευα κάθε μέρα χωρίς σταματημό. Παρατούσα τα μαθήματα του Παντείου, έφευγα για να πάω να χορέψω.
Στο SEAD στο Σάλτσμπουργκ πώς πήγες;
Μου μπήκε η υποψία ότι ίσως και να μπορώ να σπουδάσω χορό. Μέχρι τότε δεν το είχα σκεφτεί. Να σπουδάσω, όχι να το κάνω απλά επειδή μου αρέσει. Ξεκίνησα προετοιμασία για εισαγωγή στις ελληνικές επαγγελματικές σχολές, αλλά δεν πέτυχα. Συνέχισα να κάνω όλα τα μαθήματα της προετοιμασίας -ειδικά μπαλέτο, το οποίο είχα αφήσει για χρόνια και έπρεπε να κερδίσω ταχύτητα- ενώ σκοπός μου ήταν να δίνω ακροάσεις συνεχώς όπου βρω, για να εξασκηθώ, να “πάρω τον αέρα”. Κάποια στιγμή το 2013 βρήκα την οντισιόν του SEAD χωρίς να έχω ιδέα τι είναι. Η σχολή θεωρείται από τις καλύτερες στην Ευρώπη, αλλά εγώ πήγα και τους είπα απλώς “γειά σας, θέλω να μπω σε μια σχολή και να χορεύω όλη μέρα”. Θυμάμαι οι μέρες αυτής της ακρόασης ήταν από τις πιο ευτυχισμένες μέρες της ζωής μου. Στα μαθήματα κάναμε ομαδικούς αυτοσχεδιασμούς, δημιουργικές διαδικασίες πάνω στο σύγχρονο. Ειδικά στο μπαλέτο, είδα μια τελείως διαφορετική νοοτροπία και προσέγγιση, πιο ήπια, πιο προσωπική. Ο στόχος δεν ήταν να σε κάνουν μπαλαρίνα ή δασκάλα. Ο στόχος ήταν να το χρησιμοποιήσεις περισσότερο ως ένα εργαλείο, ώστε να αποκτήσεις μια συνείδηση του τι κάνεις πάνω σε μια τεχνική. Ετσι λοιπόν μπήκα στο SEAD μέσα από ένα σύνολο εξετάσεων, όπου φυσικά δεν ήμουν σε όλα τέλεια, αλλά όταν έφυγα απ’ την ακρόαση είπα: "Είμαι ευχαριστημένη με τον εαυτό μου. Ο,τι και να γίνει από δω και πέρα, ξέρω πως τα έδωσα όλα για όλα!". Σε ερώτηση λοιπόν, πότε είναι κάποιος έτοιμος να μπει σε μια σχολή, σε μια ομάδα ή να κάνει το επόμενο βήμα, θα έλεγα πως ίσως και να είναι, απλά να μην το βλέπει ακόμα.
Είχες τελειώσει με το Πάντειο;
Τελείωσα, αλλά δεν έχω εξασκήσει επάγγελμα και δεν σκοπεύω. Παρ’ όλα αυτά με βοήθησε μέσα σε όλο αυτό το καλλιτεχνικό και… αέρινο περιβάλλον της τέχνης να έχω τα πόδια μου στη γη με έναν άλλον τρόπο, λίγο πιο τεχνοκρατικό.
Εκεί στο Σάλτσμπουργκ δούλευες ταυτόχρονα;
Αυτή είναι μια ερώτηση που μου έκαναν και στη συνέντευξη του SEAD. Για εκείνους μετρούσε να ξέρουν ότι είσαι διατεθειμένος να κάνεις ό,τι μπορείς για το στόχο σου. Είχα τη στήριξη των γονιών μου που όπως λέμε αστειευόμενοι μεταξύ μας, πληρώσαμε τη σχολή από την προίκα μου. Ομως ήθελα και έπρεπε να δουλεύω κι έτσι κάποιες χρονιές τα Σαββατοκύριακα και τα καλοκαίρια δούλευα σε ξενοδοχεία και φυσικά έχω δουλέψει και σερβιτόρα.
Η σχολή φαντάζομαι πως θα είχε πολλή σωματική κόπωση, πώς μπορούσες και με έξτρα σωματική εργασία;
Με την ψυχή! Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές όταν έχεις ένα στόχο. Προέκυπταν διάφορα προβλήματα, τενοντίτιδες, προβλήματα στα χέρια μου. Αν όμως δεν συνεισφέρεις και συ ο ίδιος για τον στόχο σου, δεν θα το κάνει κανείς, δεν μπορείς να τα περιμένεις όλα απ' τους άλλους.
Εκτός από το “σωματικό” κομμάτι είχατε και θεωρητικά μαθήματα;
Η συγκεκριμένη σχολή αποτελεί μια "πειραματική ακαδημία" οπότε υπάρχει μια ευελιξία και το πρόγραμμα διαμορφώνεται ανάλογα. Πέρα από πρακτικά μαθήματα -που κανείς μπορεί να μάθει πάρα πολλά μέσα στα 4 χρόνια σπουδών που διαρκεί το πρόγραμμα- συμπεριλαμβάνονται σεμιναριακά μαθήματα ιστορίας χορού, ανατομίας, μουσικής και πολλά άλλα.
Υπάρχουν κάποιοι διεθνείς χορογράφοι που έτυχε να τους γνωρίσεις εκεί και σου έκαναν εντύπωση;
Στα χρόνια που ήμουν εγώ εκεί, είχαν διδάξει και χορογραφήσει στο SEAD οι “RootlessRoot”, ο Edivaldo Ernesto, ο Anton Lachky, η Κωνσταντίνα Ευθυμιάδου, η ομάδα “Jukstapoz”, καλλιτέχνες και δάσκαλοι απ' των οποίων τα έργα έρχονται πολύ αυθόρμητα εικόνες τους στο μυαλό μου. Εντύπωση θα έλεγα πως μου έκαναν και πολλά έργα μαθητών του SEAD. Εκεί οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να δημιουργούν τα δικά τους έργα και να τα παρουσιάζουν στο πλαίσιο της σχολής. Ηταν πάντα εντυπωσιακό για μένα πώς κάποιος χωρίς μεγάλη εμπειρία παίρνει το θάρρος να μοιραστεί την ιδέα του και να εκτεθεί. Κάτι που αργότερα κατάλαβα πως τελικά ισχύει για όλους, ανεξαρτήτως βεληνεκούς.
Είχες έρθει ποτέ στο Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας ως θεατής;
Ναι, το 2018. Ηρθα για να παρακολουθήσω τα σεμινάρια. Τότε μάλιστα είχα τη χαρά να συμμετέχω πάνω στη σκηνή του Μεγάρου σε μια παράσταση του Σαρόν Φρίντμαν, που ζητούσαν ένα συμπληρωματικό καστ χορευτών ώστε να δημιουργηθεί ένα μεγάλο πλήθος επάνω στη σκηνή και εμείς ήμασταν εκεί πλαισιώνοντας αυτή την παράσταση!
Μίλησε μας γι’ αυτή τη μέθοδο αυτοσχεδιασμού σου. Καταρχάς ο περισσότερος κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει πώς διδάσκεται ο αυτοσχεδιασμός!
Αυτοσχεδιάζω πάντα και… από πάντα! Δεν ήμουν η μαθήτρια που φημιζόταν για την καλή της μνήμη. Αρχικά σκεφτόμουν ότι ήμουν απλά αφηρημένη -κάτι που συμβαίνει μερικές φορές- αλλά μετέπειτα κατάλαβα ότι όσο σπούδαζα είχα πάρα πολύ άγχος κι έτσι δεν μπορούσα να είμαι απόλυτα ήρεμη και συγκεντρωμένη ώστε να συγκρατώ εύκολα χορογραφίες. Επρεπε να βρω έναν τρόπο να συνεχίσω να μαθαίνω και να εξασκούμαι κι έτσι έκλεινα μόνη μου studio και πήγαινα να δουλέψω. Αρχικά απλά κινούμουν γιατί με ευχαριστούσε, αλλά αργότερα άρχισε να ξετυλίγεται ένας καινούργιος κόσμος μέσα από την προσωπική μου μελέτη, αλλά και μέσα από τα ατελείωτα ερεθίσματα αυτοσχεδιασμού που παίρναμε στη σχολή. Ανακάλυψα ότι ο αυτοσχεδιασμός μπορεί να είναι μια περφόρμανς, ότι δεν χρειάζεται πάντα μια παράσταση να είναι χορογραφημένη, ότι μπορεί να είναι ελεύθερη και να μετασχηματίζεται μέσα από διαφορετικές οδηγίες και κινητικά κόνσεπτ ή συνθήκες. Οταν γύρισα στην Ελλάδα, στο μεταίχμιο μεταξύ εκπαίδευσης και εργασίας, έψαχνα ξανά τρόπους να προπονηθώ, να πάρω feedback, κάτι που βρήκα μέσα από το να βιντεοσκοπώ τον εαυτό μου και να μου δίνω διορθώσεις. Κάποια στιγμή όλο αυτό άρχισε να δένει. Σκοπός ήταν να έχω τη συνείδηση να φτιάχνω μια περφόρμανς αυτοσχεδιαστική, χωρίς κενά, χωρίς λάθη, να φαίνεται σαν κάτι χορογραφημένο. Κάπου εκεί στοχεύει αυτό το μάθημα: μέσα σ' αυτό το πλαίσιο θα ήθελα η κάθε μια και ο κάθε ένας, παρέα, με την τεχνική του βελτίωση να μπορεί να αναπτύξει μια συνείδηση του σώματος και του μυαλού του/της ώστε ανά πάσα στιγμή να ξέρει πού βρίσκεται και να οδηγεί το σώμα μέσα στη ροή της ελεύθερης κίνησης. Δεν με νοιάζει αν είναι χορευτής/τρια του χιπ-χοπ, του σύγχρονου, του παραδοσιακού, δεν με ενδιαφέρει το στιλ του/της. Θέλω αρχικά να μπορεί να ακούει με σαφήνεια μια οδηγία, ν' αφήνει το σώμα να μετασχηματιστεί μέσα απ’ αυτήν και αργότερα με διάφορα εργαλεία να μπορεί να τοποθετεί αυτή την οδηγία on stage εξελίσσοντας τον εαυτό του/της ως περφόρμερ.
Πού ζεις τώρα μόνιμα και πού διδάσκεις;
Τώρα μένω στην Αθήνα και διδάσκω σε δύο στούντιο. Δένομαι πάρα πολύ με τα πράγματα που κάνω και αυτός είναι και ο λόγος που έχω διαλέξει να διδάσκω ανεξάρτητα και σεμιναριακά προς το παρόν. Θέλω να έχω συνεργασίες που να μου παρέχουν ελευθερία σχετικά με το πώς δουλεύω. Οταν ήρθα πίσω στην Ελλάδα, ζήτησα δουλειά σε ερασιτεχνικές σχολές και η πρώτη ερώτηση που μου έκαναν όταν τους έλεγα ότι σπούδασα στο εξωτερικό ήταν: “Στην Ελλάδα δεν έχεις τελειώσει κάτι;”. Αυτή η αντιμετώπιση ήταν μια τεράστια δυσκολία και απογοήτευση για μένα γιατί πράγματι ερχόμουν συνεχώς αντιμέτωπη με αυτή την προϋπόθεση προκειμένου να δουλέψω. Ομως υπήρξαν και ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι από σχολές στο δρόμο μου που αγκάλιασαν αυτό που κάνω. Κάπως έτσι νιώθω και για το KDF, νιώθω πως η δουλειά μου γίνεται κατανοητή και υποστηρίζεται, ιδίως από έναν άνθρωπο του χώρου σαν τη Λίντα Καπετανέα και το ότι δίδαξα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ μου έδωσε χαρά, δύναμη και κίνητρο να συνεχίσω.
Νομίζω πάντως ότι το βασικό χαρακτηριστικό στη δημιουργική σου διαδικασία είναι η φαντασία και η ελευθερία. Ο αυθορμητισμός σου βγήκε σε καλό, πίστεψες στον αυθορμητισμό σου.
Δεν μπορούσα να κάνω διαφορετικά. Τεράστια έμπνευση για μένα ο Edivaldo Ernesto, ένας δάσκαλος με πολύ κουράγιο που σε τραβάει προς τα πάνω, δεν σε αφήνει να βουλιάξεις. Αυτός ήταν ο πρώτος που με ξύπνησε, όλα αυτά δεν είχαν περάσει από το μυαλό μου σε λογική σκέψη. Απλά έτυχε να έρθει στο δρόμο μου, ξεκίνησα αυτοσχεδιασμό μαζί του και ήταν ο πρώτος άνθρωπος που ένιωσα πως πίστεψε σε μένα ως χορεύτρια μια περίοδο της ζωής μου που ήμουν εντελώς χαμένη κι εγώ ξαναπίστεψα σε μένα λόγω εκείνου. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος μπαίνει σε ένα τμήμα και δεν αφήνει κανέναν πίσω. Μπαίνει σε ένα γκρουπ και τον “τελευταίο” μαθητή τον κάνει πρώτο. Ισως στη δική μου ιστορία να μην ήμουν ποτέ η τελευταία και ούτε να έγινα και ποτέ η πρώτη μαθήτρια. Αλλά νιώθω πως βρήκα τον δρόμο μου. Αυτό ζητώ και από όσους προπονώ και διδάσκω: Κανένας να μην σκεφτεί ποτέ με αυτό το κριτήριο, αν είναι ο καλύτερος ή ο χειρότερος. Σημασία έχει να βρεις, να παραδεχθείς αυτό που ζητάς και όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν μόνα τους.
Οι γονείς σου πώς βλέπουν τώρα το γεγονός ότι τελικά ασχολήθηκες με κάτι άλλο;
Μου πήρε καιρό να τους πείσω. Τους ήρθε ξαφνική η απόφασή μου να σπουδάσω χορό γιατί δεν τους είχα εκφράσει ποτέ αυτή μου την επιθυμία. Χαίρονται και αναγνωρίζουν αυτό που κάνω κυρίως όταν μπορούν να καταλάβουν μια "χειροπιαστή" επιτυχία, κάτι που και οι ίδιοι αντιλαμβάνονται. Για μένα η πιο ουσιαστική επαφή ήρθε όταν είδαν μια παράσταση που χόρευα ή ένα έργο μου και μετά συζητήσαμε πώς τους φάνηκε!
Φταίει και το ότι το σχολείο δεν δίνει κανένα έναυσμα για το χορό, κανένα ερέθισμα;
Είναι ένα μεγάλο κακό στη χώρα μας αυτό. Στην Καλαμάτα έχετε τη μεγάλη τύχη να υπάρχει η Δημοτική Σχολή Χορού και το Φεστιβάλ που αποτελεί ένα σχολείο παραστάσεων. Οι γονείς είναι εξοικειωμένοι, τα παιδιά βλέπουν χορό από μικρά και ανοίγει το μυαλό τους. Είναι ένα τεράστιο καλλιτεχνικό εγχείρημα. Η σχολή έχει υψηλό επίπεδο, ο δήμος τη στηρίζει και αυτό είναι πολύ ωραίο στα μάτια μου. Γίνεται πολύ καλή δουλειά και από τους δύο φορείς. Επίσης ξέρω ότι στη Δημοτική Σχολή ο χορός αντιμετωπίζεται επαγγελματικά ακόμα και σε μικρές ηλικίες. Δεν αρκεί μόνο το ταλέντο των μαθητών, θέλει και πολλά άλλα στοιχεία για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Εχω τη χαρά να συμβάλω και εγώ σε ένα τέτοιο εγχείρημα στη Ρόδο μαζί με ανθρώπους που αγαπούν πολύ τον χορό και δουλεύουμε ώστε να μεταφέρουμε αυτή τη νοοτροπία στο νησί μας.
Βιογραφικά στοιχεία: Η Βαρβάρα Μπαρδακά είναι δημιουργός και performer που αγαπά την έρευνα, τη δημιουργική διαδικασία και τον πειραματισμό. Μετά την αποφοίτησή της από το Πάντειο Πανεπιστήμιο το 2013, εισήχθη στο SEAD (Salzburg Experimental Academy of Dance) με κατεύθυνση “Artist in Progress-Major Performance”, ολοκληρώνοντας τη φοίτησή της το 2016. Στη συνέχεια παρακολούθησε εντατικά τους David Zambrano και Εdivaldo Ernesto, απ’ τους οποίους πήρε τα πρώτα θεμέλια για την αυτοσχεδιαστική της πορεία και αργότερα δασκάλες/ους που την ενέπνευσαν, όπως η Λίντα Καπετανέα, Judith Sanchez Ruiz, Horacio Macuacua. Κατά τα έτη 2017-18 έκανε τα πρώτα της βήματα στην Ελλάδα συνιδρύοντας την κολεκτίβα «Φ/2» όπου έδρασε ως χορεύτρια και χορογράφος και με την οποία παρουσίασε τα έργα “Ουροβόρος” και “Εμπειρία ξένων σωμάτων” στα φεστιβάλ «In Progress Feedback Festival 2017”, “Κινητήρας” και “Rabbit Fest 2018 - Θέατρο Rabbit Hole” αντίστοιχα.
Εχει υπάρξει καλεσμένη ως resident artist στον “Κινητήρα” σε συνεργασία με τον Κορεάτη εικαστικό Joo - Kwan Song για το project “Scatter encounter”, του οποίου τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε Αθήνα και Ρόδο, ενώ απέσπασε grand υλοποίησης από το υπουργείο Πολιτισμού της Κορέας. Ακόμη, ως resident artist έχει υπάρξει καλεσμένη με το project “AMFI” σε συνεργασία με την Ιουλία Ζαχαράκη στο Derida Dance Center της Βουλγαρίας, στο MASH - Machol Shalem Dance House της Ιερουσαλήμ και στο L’estruch Fàbrica de creació de les art της Καταλονίας. Ως performer έχει συνεργαστεί με τους João Cidade, Ιουλία Ζαχαράκη, Ergo Collective κ.ά. και έχει συμμετάσχει με την προσωπική της δημιουργία “Home street home” στο Dance Days Chania 2020 (Κρήτη) και Dance Laboratory Rhodes (Ρόδος). Το 2021 διαμόρφωσε και δίδαξε για πρώτη φορά το creative - performance εργαστήρι “From scratch”.
Αυτή την περίοδο διδάσκει αυτοσχεδιασμό μέσα από την προσωπική της προσέγγιση, κάτω από τον τίτλο “KYS improvisation: practice into performance” σε μορφή σεμιναρίων, μέχρι τώρα σε Θεσσαλονίκη, Βόλο, στην ενότητα “Keep dancing” του Διεθνούς Φεστιβάλ Καλαμάτας και σε μια σειρά μαθημάτων αυτοσχεδιασμού για επαγγελματίες και ερασιτέχνες στην Αθήνα στα studios “Artiria Αrtspace” και “Utopia Laboratory”. Διατηρεί το προσωπικό της blog “B.V.12”, διεξάγοντας συνεντεύξεις από νέους χορευτές και χορογράφους και είναι διοργανωτικό και καλλιτεχνικό μέλος του φεστιβάλ Dance Laboratory Rhodes. Το 2021 ίδρυσε ομάδα χορού με στόχο να στεγάσει τις δημιουργικές ιδέες της μέσω συνεργασιών με άλλους καλλιτέχνες.
Λινκ σχετικά με τα έργα και τη δουλειά της:
” Home Street Home”, https://www.youtube.com/watch?v=cssFRtrqrdc. https://www.instagram.com/barbara_bardaka/?hl=en\.
Youtube KYS improvisation ARTIRIA (Athens) μαθήματα στην Αθήνα. Youtube Thessaloniki KYS improvisation: Practice into Performance (προηγούμενο workshop), https://youtu.be/bEUqc1jPQ-c.
