Θάλασσα, φύση, ιστορία, νέες εμπειρίες και πάνω από όλα… τέχνη! Ολα τα παραπάνω προσφέρει απλόχερα στους μαθητές της η διδάσκουσα αγιογραφίας Ευτυχία Παπαδοπούλου εδώ και κάποια χρόνια με “ορμητήριο” την Καλαμάτα. Παρότι δεν έχει καταγωγή από τη Μεσσηνία, διοργανώνει ταξίδια σε μικρά γκρουπ (10-15 ατόμων) και από το ξενοδοχείο “Φλοίσβος” όλοι μαζί ανακαλύπτουν το φυσικό τοπίο και τη βυζαντινή αγιογραφία. Η έδρα της είναι η Στοκχόλμη, όπου εκεί τα έργα της παρουσιάζονται σε μεγάλες εκθέσεις.
- Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για την ενασχόληση και τη δράση σας στο χώρο της αγιογραφίας; Με ποια αφορμή βρεθήκατε στην Καλαμάτα; Ποια η σχέση σας με την πόλη;
Ενας λόγος που επέλεξα να έρθω στην Καλαμάτα είναι η ομορφιά του τόπου, αλλά και το γεγονός ότι έχω πολλούς φίλους και γνωστούς στη Στοκχόλμη που έχουν τις ρίζες τους από αυτά τα μέρη (τον Θοδωρή Καλλιφατίδη, τον Θανάση Ψαρούλη). Εχω ακούσει για τον Μυστρά, τη Μονεμβασιά, την Καρδαμύλη, το Γεράκι κι άλλες περιοχές γύρω από τη Μάνη. Αποφάσισα να κάνουμε τα σεμινάρια με έδρα την Καλαμάτα κι από εκεί και πέρα να επισκεπτόμαστε και τις γύρω περιοχές.
- Ερχεστε πολλά χρόνια στην Καλαμάτα ή αυτή είναι η πρώτη σας φορά;
Οχι δεν είναι η πρώτη, είναι η 4η φορά που επισκέπτομαι την Καλαμάτα. Την πρώτη φορά ήρθα με ένα γκρουπ Σουηδών και κάναμε τουρισμό και τις 3 τελευταίες φορές έχω έρθει με μαθητές αγιογράφους, όπου συνδυάζουμε την αγιογραφία με τις εκδρομές.
- Οι μαθητές σας είναι από τη Σουηδία; Ποιο ηλικιακό φάσμα καλύπτουν;
Οι μαθητές μου είναι ενήλικες, στην πλειοψηφία τους γυναίκες και καλύπτουν το φάσμα 50 - 70 ετών. Είναι οι ηλικίες που έχουν πιο πολύ ελεύθερο χρόνο και την περιέργεια να μάθουν κάτι καινούργιο. Η πιο μεγάλη μαθήτρια που είχα φέτος ήταν 77 ετών! Και η πιο μικρή 35.
- Η αγιογραφία είναι το επάγγελμά σας ή το χόμπι σας;
Είναι το επάγγελμά μου. Στη Σουηδία, στη Στοκχόλμη διδάσκω σε φροντιστήρια και κάνω δικά μου σεμινάρια κάθε εβδομάδα. Ταυτόχρονα βέβαια συνδυάζω τη διδασκαλία και με τα ταξίδια μου στην Ελλάδα, όπου “συνταιριάζουμε” τα μαθήματα της αγιογραφίας με τις εκδρομές. Επισκεπτόμαστε εκκλησίες, μοναστήρια, βυζαντινά μουσεία, Ελληνες αγιογράφους… Συναντήσαμε για παράδειγμα στο εργαστήριό του τον Δημήτρη Χρανιώτη, που είναι αγιογράφος στην Καλαμάτα. Γενικότερα σε όποιον τόπο βρεθούμε επισκεπτόμαστε έναν αγιογράφο για να δούμε πώς δουλεύει κι ένας επαγγελματίας στην Ελλάδα. Επειδή εμείς γνωρίζουμε τις φορητές, τις μικρές εικόνες, μας ενδιαφέρει να μάθουμε κυρίως πώς δουλεύει ένας επαγγελματίας σε μεγάλα έργα, σε εκκλησιαστικές τοιχογραφίες ιερών ναών. Μας πήρε και μας έδειξε την καινούργια του δουλειά, το βαπτιστήριο στην Υπαπαντή.
- Οι μαθητές σας σκοπεύουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με την αγιογραφία ή η ενασχόλησή τους είναι ένα μέσο χαλάρωσης;
Πιο πολύ το δεύτερο… Πιο πολύ θέλουν να μάθουν πώς είναι αυτή η τέχνη. Βέβαια, αν ανατρέξω σε όλα αυτά τα χρόνια της διαδρομής μου, υπήρξαν και κάποιοι με ταλέντο που θέλησαν να ασχοληθούν επαγγελματικά.
- Αρα δεν υπάρχει άγχος και πίεση… Μόνο ωραίο κλίμα.
Καθόλου δεν υπάρχει άγχος και καμία πίεση. Υπάρχει μόνο χαρά, όρεξη, αγάπη και ηρεμία. Οι μαθητές εκδηλώνουν ενδιαφέρον επίσης να μάθουν για την Ορθοδοξία και για την πίστη μας.
- Οι πιο πολλοί από τους μαθητές σας είναι καθολικοί και προτεστάντες. Το ορθόδοξο στοιχείο είναι κάτι νέο και πολύ διαφορετικό γι’ αυτούς;
Ναι, στην πλειοψηφία τους είναι προτεστάντες. Κι αυτό είναι το εντυπωσιακό, όταν συναντάς κάποιον που αρχίζει να ενδιαφέρεται για την αγιογραφία, αρχίζει να διαβάζει, να σπουδάζει… Κι έχει τύχει με δύο μαθητές μου να έχουν γίνει ορθόδοξοι! Κι αυτό πάντα είναι ένας δρόμος! Θυμάμαι είχα ρωτήσει κάποτε τον Αρχιεπίσκοπο στη Στοκχόλμη πώς του φαίνεται που υπάρχουν Σουηδοί προτεστάντες που επιθυμούν να μάθουν αγιογραφία… Δεν θα ξεχάσω ποτέ την απάντησή του πως “όλοι οι τρόποι για να μπει κάποιος στους κόλπους της θρησκείας μας είναι ευπρόσδεκτοι, είτε προέρχονται από το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την αγιογραφία, είτε από τις επισκέψεις τους στην εκκλησία… όλοι οι δρόμοι είναι καλοί”. Εχω διδάξει και αγιογραφία στη Φινλανδία, όπου εκεί ένα μεγάλο μέρος του κόσμου είναι ορθόδοξοι από τη Ρωσία. Στους ορθόδοξους Φινλανδούς δεν άρεσε το γεγονός ότι οι Σουηδοί ή οι μη ορθόδοξοι Φινλανδοί διδάσκονταν αγιογραφία. Ηθελαν μόνο οι ορθόδοξοι να κάνουν αγιογραφία. Για εμένα αυτή η αντίδραση ήταν πολύ πρωτόγνωρη και διαφορετική. Εγώ χαίρομαι όταν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με την ορθόδοξη αγιογραφία κι ας μην είναι ο ίδιος ορθόδοξος.
- Τι ανταπόκριση είχατε φέτος από τους μαθητές σας; Ποιες οι εντυπώσεις τους μετά από αυτό το ταξίδι που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες;
Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν που γνώρισαν ένα καινούργιο κομμάτι της Ελλάδας, ενθουσιάστηκαν με τα όμορφα μέρη, με τους ανθρώπους που είναι τόσο γενναιόδωροι κι ανοίγουν τόσο εύκολα το σπίτι τους για να σε φιλοξενήσουν, με το υπέροχο φαγητό, με τη θάλασσα, τον ήλιο… Ολα ήταν ένα όνειρο γι’ αυτούς. Κανείς τους δεν έκανε κακή κριτική για τίποτα, δεν βρήκε ούτε ένα αρνητικό στοιχείο. Ακόμη και για εμένα που έρχομαι πολύ συχνά στην Ελλάδα, ήταν ονειρικά.
- Εσείς από πού κατάγεστε;
Εγώ γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη. Δεν έχω σχέση με τόπο σας. Οταν έρχομαι Ελλάδα συνήθως πάω Θεσσαλονίκη, Ολυμπο και Πήλιο. Οπότε Αθήνα και Πελοπόννησο δεν έρχομαι, παρά μόνο όταν κάνω ταξίδια σαν το πρόσφατο. Είχα την εντύπωση ότι το Πήλιο ήταν ένα από τα πιο ωραία μέρη της Ελλάδας, αλλά όταν ήρθα εδώ συνειδητοποίησα ότι και όλη η Πελοπόννησος έχει υπέροχες τοποθεσίες.
- Το επόμενο εκπαιδευτικό ταξίδι σας το έχετε προγραμματίσει;
Αυτόν τον Ιούνιο θα συνεχίσουμε τα μαθήματα στο Πήλιο. Και το επόμενο εκπαιδευτικό ταξίδι θα γίνει τον ερχόμενο Μάιο πάλι.
- Τα ταξίδια και η Ελλάδα σας δίνουν κι εσάς έμπνευση και ερεθίσματα πάνω στη δουλειά σας;
Φυσικά, όσον αφορά στην αγιογραφία πάρα πολύ. Εχω φίλους Έλληνες αγιογράφους, επισκέπτομαι τα εργαστήριά τους, μαθαίνω, βλέπω… Κι όσο βλέπεις κι ασκείσαι, βελτιώνεσαι. Προσωπικά έχω κάνει πολλές αγιογραφίες στο Πήλιο, στην Αγία Παρασκευή. Αλλο όμως είναι να είσαι στην Ελλάδα με έναν Ελληνα αγιογράφο κι άλλο είναι να είσαι στη Σουηδία και να μην έχεις κανέναν δίπλα σου. Αυτό παίζει μεγάλο ρόλο, αυτή η βοήθεια μετράει πολύ γιατί είναι πάντα όμορφο να έχεις δίπλα σου έναν δάσκαλο, έναν καθοδηγητή. Στη Σουηδία εγώ δεν έχω κανέναν.
- Εχετε σκοπό να ψάξετε και να ασχοληθείτε και με το ψηφιδωτό ή επικεντρώνεστε μόνο στην αγιογραφία;
Εχω ασχοληθεί κι έχω κάνει ένα και μοναδικό ψηφιδωτό στη ζωή μου. Πήγα σε σχολή. Είναι ένα πολύ διαφορετικό αντικείμενο που μου άρεσε ιδιαίτερα, αλλά αναλόγως με τον τρόπο και τη μέθοδο που θα επιλέξεις να δουλέψεις, είναι μια πολύ χρονοβόρα δουλειά. Είδα πώς λειτουργεί, αλλά προτιμώ την αγιογραφία και δεν θα ασχοληθώ με το ψηφιδωτό, γιατί πρέπει να του αφιερώσεις πολύ από το χρόνο σου.
- Υπάρχει κάποιος άγιος ή κάποια μορφή χριστιανική που είναι πιο δύσκολη στην αποτύπωσή της ή αποτελεί πρόκληση για εσάς ή τους μαθητές σας;
Οι μαθητές μου δυσκολεύονται με τα πρόσωπα, γιατί το πρόσωπο είναι το πιο βασικό σε μία εικόνα, το πρώτο που βλέπει κανείς και δίνει σημασία. Εμένα μου αρέσει πιο πολύ να ασχολούμαι με τα πρόσωπα στις εικόνες, γιατί με κεντρίζει περισσότερο να δημιουργώ τις ματιές και τους μορφασμούς. Το φόντο και τα ρούχα μου αρέσει επίσης να τα ζωγραφίζω αλλά δεν με γεμίζει, δεν με διασκεδάζει εξίσου. Από μικρή ηλικία που ξεκίνησα να ζωγραφίζω είχα μια κλίση στα πρόσωπα.
- Εσείς πού σπουδάσατε;
Είμαι αυτοδίδακτη. Ξεκίνησα να ζωγραφίζω με μολύβι και με κάρβουνο από πολύ μικρή ηλικία, από την ηλικία περίπου των 12 χρόνων. Διδάχτηκα σε σεμινάρια γυμνό και ασχολήθηκα με την αυτοπροσωπία. Στη Θεσσαλονίκη σπούδασα το 1993 σε μια σχολή αγιογραφίας, ύστερα παρακολούθησα μαθήματα από Φινλανδούς, Ελληνες και Ρώσους δασκάλους σε μία σχολή στη Φινλανδία και τέλος παρακολούθησα και κάποια σεμινάρια αγιογραφίας στην Αγία Πετρούπολη, στη Ρωσία. Παρόλο που πήρα γνώσεις από διάφορες σχολές, θεωρώ ότι η δική μου αγιογραφία είναι πιο πολύ βυζαντινή είτε λόγω βιωμάτων ή και λόγω συναναστροφής με Ελληνες αγιογράφους.
