Στις σελίδες του έχουν συμπεριληφθεί 128 επιστολές μελών της Στρατιάς Μικράς, που στάλθηκαν από διαφορετικούς τόπους της Μικράς Ασίας σε συγγενείς και φίλους στην Αμερική.
Μέσα σε αυτές τις επιστολές, λέει ο κύριος Σαραντάκης μιλώντας στην «Ε», έχει διαφυλαχτεί πλήθος πληροφοριών για τα πολεμικά γεγονότα, για τους άγνωστους και συνάμα ελληνικούς τόπους όπου βρέθηκαν, για τη σκληρή καθημερινή ζωή τους, για τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές στο μέτωπο, για τους συμμάχους που έγιναν αντίμαχοι, για τις απώλειες των δικών τους ανθρώπων, για την αγωνία τους για την έκβαση της εκστρατείας και για την πρόθεσή τους να πεθάνουν για να ελευθερωθούν οι Μικρασιάτες αδελφοί τους.
Ανάμεσά τους υπάρχουν επιστολές από καταγόμενους: από την Καλαμάτα, από τα Φιλιατρά, από την Κυπαρισσία, από τα Τσέρια, από τα Πλατάνια, από την Βαρυμπόμπη (Μοναστήρι) και μια συγκινητική επιστολή ανθυπασπιστή από τη Χώρα Τριφυλίας όπου περιγράφει τις συνθήκες της αιχμαλωσίας του, την απόδρασή του και την περιπλάνηση του, έως ότου να συναντήσει τον ελληνικό στρατό και να τεθεί πάλι στις υπηρεσίες του.
Το βιβλίο με τίτλο «Εκ του Μετώπου της Μικράς Ασίας 1921-1922» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Υδροπλάνο” και διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
- Κύριε Σαραντάκη γεννηθήκατε στην Κερασιά Αρκαδίας και σπουδάσατε στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Τι ήταν αυτό που σας έστρεψε να ασχοληθείτε με την έρευνα και τη μελέτη της ιστορίας της Αρκαδίας και άλλων τόπων της πατρίδας μας;
Όλοι μας αγαπάμε τον τόπο που γεννηθήκαμε, ορισμένοι όμως, σε κάποιο στάδιο της ζωής τους, νοιώθουν να τους «βαραίνει» το χρέος της μελέτης και της προσπάθειας να διασώσουν μέρος από την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου μας. Η Αρκαδία και η Πελοπόννησος διαθέτουν και πολυσήμαντη ιστορία αλλά και πλούσιες παραδόσεις. Γι΄ αυτό τα τελευταία, σχεδόν είκοσι χρόνια, ερεύνησα, μελέτησα και κατέγραψα ένα σημαντικό μέρος από αυτόν τον πνευματικό και ιστορικό μας θησαυρό, με σκοπό την διάσωσή του και την παράδοσή του, μέσα από τα βιβλία μου, σε εκείνους που ήρθαν μετά από εμένα αλλά και σε εκείνους που θα τους ακολουθήσουν.
- Ποια ήταν η αιτία, η αφορμή που σας ενέπνευσε για το νέο σας βιβλίο που έχει τίτλο «Εκ του Μετώπου της Μικράς Ασίας 1921-1922»;
Πραγματοποιώντας μια πολύχρονη έρευνα για την μετανάστευση των Αρκάδων στην Αμερική συνάντησα, στην ομογενειακή εφημερίδα Ατλαντίς, την πρώτη επιστολή του στρατιώτη Δημητρίου Μπόμπου, την οποία απηύθυνε από το Μικρασιατικό μέτωπο σε εξάδελφό του στην Πολιτεία του Οχάιο. Συγκινήθηκα με την ανάγνωσή της, όχι μόνον γιατί ήταν συντοπίτης μου αλλά γιατί αναφερόταν σε ιστορικά γεγονότα τα οποία είχαν διεξαχθεί σε τόπους γνώριμους για εμένα, κι ας μην τους έχω επισκεφτεί ποτέ! Έγραφε για πολεμικά γεγονότα στο Αφιόν Καραχισάρ, στην Κιουτάχεια και στο Εσκί Σεχίρ, δηλαδή σε τόπους που συνέχεια σε αυτούς αναφερόταν ο παππούς μου Φώτης Σαραντάκης, ο οποίος συμμετείχε ως στρατιώτης του 11ου Συντάγματος, της IV Μεραρχίας Πεζικού στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Μετά από την ανάγνωση αυτής της επιστολής δεν υπήρχε για εμένα επιστροφή, η έρευνα έπρεπε να συνεχιστεί αλλά και να ολοκληρωθεί με την έκδοση ενός βιβλίου.
- Πόσες επιστολές, τι περιλαμβάνουν και ποιοι ήταν οι συντάκτες και οι παραλήπτες τους;
Στις σελίδες του βιβλίου έχουν συμπεριληφθεί 128 επιστολές μελών της Στρατιάς Μικράς, που στάλθηκαν από διαφορετικούς τόπους της Μικράς Ασίας σε συγγενείς και φίλους στην Αμερική. Μέσα σε αυτές έχει διαφυλαχτεί πλήθος πληροφοριών για τα πολεμικά γεγονότα, για τους άγνωστους και συνάμα ελληνικούς τόπους όπου βρέθηκαν, για τη σκληρή καθημερινή ζωή τους, για τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές στο μέτωπο, για τους συμμάχους που έγιναν αντίμαχοι, για τις απώλειες των δικών τους ανθρώπων, για την αγωνία τους για την έκβαση της εκστρατείας και για την πρόθεσή τους να πεθάνουν για να ελευθερωθούν οι Μικρασιάτες αδελφοί τους.
Όλα όσα έχουν γραφτεί στις επιστολές αυτές, αποτελούν μαρτυρίες αληθινές και τεκμήρια, που ζωντανεύουν την ιστορική μνήμη και αποδεικνύουν τον άφθαστο πατριωτισμό και τη γενναιότητα των προγόνων μας. Δηλαδή, των Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών, οι οποίοι όταν «ξεκούραζαν» το δοξασμένο Μάνλιχερ, φωλιασμένοι στο παγωμένο αμπρί τους, έγραφαν επιστολές, με την ωραία γλώσσα της εποχής τους, προς τον αγαπημένο αδελφό, τον σεβαστό πατέρα ή τον αγαπητό φίλο, που είχαν ξενιτευτεί για μια καλλίτερη ζωή στον Νέο Κόσμο.
- Ποια πιστεύετε πως είναι η ιστορική αξία ενός τέτοιου βιβλίου;
Κάθε βιβλίο έχει τη δική του προσφορά στο θέμα που πραγματεύεται, όταν πρόκειται όμως για ένα ιστορικό βιβλίο αξία βαρύνουσα έχουν οι πηγές. Κυρίαρχη θέση σε αυτές έχουν οι πρωτογενείς πηγές, δηλαδή αυτές που γράφτηκαν από ανθρώπους οι οποίοι έζησαν τα γεγονότα και τα κατέγραψαν στον ίδιο χρόνο. Επίσης σημασία έχει ο λόγος που τα έγραψαν αλλά και σε ποιους απευθύνονταν. Στη συγκεκριμένη έκδοση παρουσιάζονται μόνον πρωτογενείς πηγές που γράφτηκαν από τους πραγματικούς πρωταγωνιστές των μαχών του Αφιόν Καραχισάρ, του Αβγκίν, του Εσκί Σεχίρ, του Καλέ Γκρότο και του Σαγγαρίου.
Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών ήταν στρατιώτες και χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί που πίστεψαν και πολέμησαν για την ελευθερία των σκλαβωμένων αδελφών τους στη Μικρά Ασία, και λίγα χρόνια πριν είχαν πολεμήσει στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Δεν ήταν αρχηγοί των Επιτελείων και της Στρατιάς, που είχαν λόγους να γράψουν και να παρουσιάσουν με τη δική τους ματιά τις επιτυχίες αλλά και τις δικές τους παραλείψεις, ούτε τα συνέταξαν πολλά χρόνια αργότερα. Αυτά γράφτηκαν από τους συντάκτες των επιστολών την «12η του Μεσονυκτίου εις το ύψωμα Τουμλού Μπουνάρ» ή στα «45 χλμ. Νοτιοανατολικά της Αγκύρας». Για τους λόγους αυτούς, έρευνες και βιβλία που βασίζονται στις πρωτογενείς πηγές έχουν ανεκτίμητη αξία και προσφορά στη διάσωση σελίδων της ιστορίας μας.
- Αναζητήσατε την καταγωγή τους; Περιλαμβάνονται στην έκδοση επιστολές Μεσσηνίων στρατιωτών;
Σε μικρό αριθμό επιστολών είχε αναγραφεί ο τόπος καταγωγής τους. Δεν μου ήταν όμως αρκετό, ήθελα να μάθω την καταγωγή όλων και στόχος μου παραμένει να φτάσουν οι επιστολές τους -μέσω του βιβλίου μου- σε απογόνους τους, στις βιβλιοθήκες των τόπων γέννησής τους ή στους συλλόγους των χωριών τους. Ερεύνησα τα μεταναστευτικά και άλλα αρχεία των ΗΠΑ, με βάση τους συγγενείς τους που ήταν αποδέκτες των επιστολών και κατάφερα να εντοπίσω την καταγωγή των περισσοτέρων. Παρέμειναν χωρίς ταύτιση κυρίως όσων έλλειπαν τα πατρώνυμα και τα επώνυμά τους ήταν συνήθη. Η πλειοψηφία εκείνων που ταυτοποιήθηκαν, στην καταγωγή τους ήταν Πελοποννήσιοι γιατί από την Πελοπόννησο είχε μεταναστεύσει μεγάλος αριθμός κατοίκων της στην Αμερική. Ανάμεσά τους υπάρχουν επιστολές από καταγόμενους: από την Καλαμάτα, από τα Φιλιατρά, από την Κυπαρισσία, από τα Τσέρια, από τα Πλατάνια, από την Βαρυμπόμπη (Μοναστήρι) και μια συγκινητική επιστολή ανθυπασπιστή από τη Χώρα Τριφυλίας όπου περιγράφει τις συνθήκες της αιχμαλωσίας του, την απόδρασή του και την περιπλάνηση του, έως ότου να συναντήσει τον ελληνικό στρατό και να τεθεί πάλι στις υπηρεσίες του.
- Υπάρχει κάποια επιστολή που θα μείνει χαραγμένη για πάντα στη μνήμη σας;
Πολλές. Θα αναφερθώ, όμως, μόνον σε εκείνη του Παναγιώτη Φρεζάδου, από την Μυρσίνη της Ηλείας, ο οποίος απαντάει στην Ημερήσια Διαταγή της IV Μεραρχίας Πεζικού που τον ενημερώνει πως σκοτώθηκε ο γιός του Ανδρέας, γράφοντας πως «για την πατρίδα μου και για το βασιλιά μου και την περιουσία μου και τα παιδιά μου και όλο το είναι μου θα δώσω».
- Το συγκεκριμένο βιβλίο αφιερώνεται στη μνήμη εκείνων που πολέμησαν στη Μικρά Ασία. Ποιο μήνυμα θέλετε να δώσετε στους αναγνώστες;
Αφιερώνεται στη μνήμη των 250.000 Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών που πολέμησαν στη Μικρά Ασία, και κυρίως στους 90.000 Έλληνες που σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή χάθηκαν κατά τη διάρκεια του τελευταίου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της χώρας μας. Το μήνυμά μου προς τους αναγνώστες της εφημερίδας Ελευθερία αλλά και σε εκείνους που θα αποκτήσουν το βιβλίο μου είναι μόνον μια λέξη Ενότητα, γιατί όλες οι καταστροφές που βρήκαν τον τόπο μας έκρυβαν τη λέξη Διχασμός.
- Έχετε συμμετάσχει στην έκδοση «Χριστιανική Μεσσηνία. Μνημεία και ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας». Οφείλω να ομολογήσω ότι είναι διαμάντι για πολλούς λόγους...
Με γυρίζετε σχεδόν δέκα χρόνια πίσω, τον καιρό που περιηγήθηκα στο σύνολο των χωριών και πόλεων που ανήκουν στα όρια της Μητρόπολης Μεσσηνίας, για τις ανάγκες της συγκεκριμένης έκδοσης αλλά και της έκδοσης του λευκώματος «Πύλος Ταξίδι στο Χρόνο». Περιηγήθηκα και φωτογράφισα όμορφους και ιστορικούς τόπους της ευλογημένης Μεσσηνιακής γης και είχα την επιμέλεια αυτών των εκδόσεων. Ό έπαινος όμως ανήκει στους συγγραφείς και ερευνητές που εργάστηκαν για την ολοκλήρωση αυτών των δύο έργων.
- Υπάρχει κάτι που βρήκατε όταν κάνατε έρευνα για το δίτομο έργο «Οι Αρκάδες της Αμερικής, Ιστορία και Προσφορά», που σας εξέπληξε ή το βρήκατε ιδιαίτερα ενδιαφέρον;
Όταν ερευνάς τη μετανάστευση των Ελλήνων όλα όσα συναντάς έχουν ενδιαφέρον, γιατί είναι ποτισμένα με φτώχεια, με πόνο ψυχής, με νοσταλγία αλλά και αγωνία για το μέλλον. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την μεγαλειώδη προσφορά εκείνων που ξενιτεύτηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα στην Αμερική και δεν έβαλαν ως πρώτη προτεραιότητα την καλυτέρευση της νέας τους ζωής, αλλά το χρέος τους προς την πατρίδα και γύρισαν για να την μεγαλώσουν κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Επίσης όλους εκείνους που από το πρώτο πενιχρό εισόδημά τους, το οποίο απέκτησαν δουλεύοντας στις τρενογραμμές της Αμερικής, απέστειλαν χρήματα στο σπίτι τους για να ξεχρεωθούν οι γονείς, για να παντρέψουν την αδελφή, αλλά και για να κτιστεί το σχολείο ή η εκκλησία του χωριού τους.
- Διαβάζετε εφημερίδες; Υπάρχουν φορές που μπορεί να σας εντυπωσιάσει κάτι και να γεννηθεί μια ιδέα;
Διαβάζω συχνά και ασφαλώς η είδηση, το αφιέρωμα και η πληροφορία που διαχέεται στις στήλες κάθε εφημερίδες μπορούν να γεννήσουν προβληματισμούς και ιδέες για τον αναγνώστη. Άλλωστε η ιδέα της έκδοσης του βιβλίου μου «Εκ του Μετώπου της Μικράς Ασίας 1921-1922» γεννήθηκε μελετώντας τις στήλες της ομογενειακής εφημερίδας Ατλαντίς, η οποία εκδιδόταν στην Νέα Υόρκη (1894-1973).
- Ποιος εκδοτικός οίκος επιμελήθηκε την έκδοση του νέου σας βιβλίου και πού μπορεί κάποιος να το αποκτήσει;
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε από τον εκδοτικό οίκο "Υδροπλάνο" και το βιβλίο διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
