Μας προσκαλεί να αναρωτηθούμε πόση μνήμη κρύβει ένας δρόμος, μια γειτονιά, μια πόλη, με αφετηρία την οδό Αριστοδήμου 22, στις 6.15 μ.μ. Προτείνεται για θεατές άνω των 16 ετών και για τη συμμετοχή χρειάζεται προκράτηση της θέσης, ενώ συνίσταται άνετος ρουχισμός για τη διαδρομή.
Σε αυτήν την παράσταση - ξενάγηση, μια δουλειά ομαδική, που υλοποιείται με την αιγίδα και την οικονομική επιχορήγηση του υπουργείου Πολιτισμού η Μεσσήνια Ζωή Δρακοπούλου που υπογράφει τη σύλληψη, την έρευνα, την συγγραφή του κειμένου και τη σκηνοθεσία μιλά στην "Ε" για τον ρόλο της στο «Παρ’ αγνώστων» και με τους συνεργάτες της καλούν τον κόσμο να κάνει μια βόλτα μαζί τους σε δρόμους οι οποίοι δεν είναι πολυσύχναστοι αλλά υποδηλώνουν κάτι για την ιστορία της πόλης. "Φεύγοντας από αυτήν την ξενάγηση, θα ήθελα ο θεατής να παίρνει μαζί του γνώση, συμπόνια και περιέργεια. Να αναρωτηθεί και να ψάξει για τις ρίζες του, να τολμήσει να παρατηρήσει τους δικούς του προσωπικούς πολέμους, τους οποίους δίνουμε όλοι καθημερινά", αναφέρει η Ζωή Δρακοπούλου.
Πείτε μας λίγα λόγια για το καλλιτεχνικό αυτό γεγονός και τον ρόλο σας σε αυτό το εγχείρημα.
Το έργο «Παρ’ αγνώστων» είναι μια περιπατητική, site specific παράσταση ντοκουμέντο. Είναι δηλαδή ένας περίπατος όπου εκτός από το πρωτότυπο κείμενο της παράστασης, η ρυμοτομία, η αρχιτεκτονική και ο χαρακτήρας των κτηρίων παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο. Καλούμε τον κόσμο να κάνει μια βόλτα μαζί μας σε δρόμους της Καλαμάτας, οι οποίοι δεν είναι πολυσύχναστοι αλλά υποδηλώνουν κάτι για την ιστορία της πόλης. Σε αυτήν την παράσταση υπογράφω τη σύλληψη, την έρευνα, την συγγραφή του κειμένου και τη σκηνοθεσία. Όλα όμως αυτά τα κομμάτια της παράστασης δημιουργήθηκαν παράλληλα με την στήριξη και τη γενναιοδωρία των συνεργατών μου. Είναι μια δουλειά ομαδική και είμαι βαθιά ευγνώμων για αυτό.
Πόσο διάστημα χρειαστήκατε για να ετοιμάσετε αυτή την περιπατητική συνάντηση δεδομένου ότι αντλήσατε πληροφορίες και μέσα από συνεντεύξεις, μαρτυρίες και προσωπικές ιστορίες;
Η πρώτη συνάντηση με την ιστορία έγινε πριν από περίπου πέντε χρόνια, όταν αναπάντεχα έπεσα πάνω σε ένα ιστορικό γεγονός το οποίο δεν γνώριζα και σύντομα κατάλαβα ότι οι ούτε οι συντοπίτες μου γνώριζαν για αυτό ή αυτοί που γνώριζαν δεν ήθελαν να μιλήσουν. Μιλάω για την ιστορία της Φυτειάς και τον εμφύλιο. Ξεκίνησα έτσι μια έρευνα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη καθώς συνέλεξα και μαρτυρίες από κάποιους τελευταίους επιζώντες και από τις δύο πλευρές. Αυτό λειτούργησε ως βάση για τα ντοκουμέντα που χρειαζόμουν και ως βασικός άξονας δραματουργίας. Οι σπουδές μου στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών "Θέατρο και Κοινωνία: Θεωρία, Σκηνική Πράξη και Διδακτική" του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με επιβλέπουσα τη Χριστίνα Ζώνιου, μου έδωσε την ευκαιρία να εμβαθύνω στη μεθοδολογία της δραματουργίας, δημιουργώντας αυτήν την παράσταση που είναι παράλληλα και η διπλωματική μεταπτυχιακή εργασία. Το τελευταίο χρόνο η δουλειά πάνω στο κείμενο, με βασικό συνεργάτη τον Αλέξανδρο Μιστριώτη και στη σκηνοθεσία, με αγαπημένο συνοδοιπόρο τον Γιάννη Σιούτη, έγινε ακόμα πιο εντατική, αναδεικνύοντας κομμάτια που ούτε και εγώ φανταζόμουν. Ήταν δεδομένο πια ότι εκτός από την ιστορία του τόπου, είχα να εξιστορήσω και μια άλλη ιστορία, τη δική μου.
Με ποιο τρόπο η ιστορία του τόπου μας και οι ρίζες μας καθορίζουν την μετέπειτα ζωή μας;
«Γεννιόμαστε παρ’ αγνώστων» λέει κάποια στιγμή το κείμενο. Ερχόμαστε στη ζωή άγνωστοι, από αγνώστους, ανάμεσα σε αγνώστους. Μεγαλώνουμε κολυμπώντας σε άγνωστα νερά, αφού είναι ελάχιστα αυτά που πραγματικά ξέρουμε για τις ρίζες μας, για τον τόπο που κατοικούμε. Σίγουρα όμως η ιστορία -προσωπική ή συλλογική- υπάρχει, έστω και αν δεν την ξέρουμε μας επηρεάζει. Είναι εκεί σε κάθε μας βήμα, σε κάθε μας συμπεριφορά, κοινωνική, πολιτική, προσωπική. Όπως λέει και ο Ρίτσος «Οι γειτονιές δεν μιλάνε, μόνο θυμούνται. Οι γειτονιές δεν θέλουν να ξεχάσουν και δεν θα ξεχάσουν».
Τελικά γιατί ξεχνάμε; Η μνήμη σβήνει ακούσια ή εκούσια;
Πολλές φορές αναρωτιέμαι πως πραγματικά λειτουργεί η μνήμη. Μια τόσο σύνθετη λειτουργία του ανθρώπου που αποθηκεύει και ανασύρει ότι κρίνει απαραίτητο. Σίγουρα το πώς λειτουργεί η μνήμη καθορίζεται από πολλά πράγματα όπως το στρες, η διατροφή, το περιβάλλον αλλά καθοριστικός παράγοντας για τις διαταραχές μνήμης είναι οι τραυματικές εμπειρίες. Είναι γνωστό ότι μετά από ένα τραυματικό γεγονός, ο εγκέφαλος λειτουργεί προστατευτικά, σβήνοντας κάποιες αναμνήσεις ή καλύτερα τοποθετώντας τες κάπου βαθιά πίσω στα συρτάρια του νου, με σκοπό ο άνθρωπος να μπορέσει να επιβιώσει γλιτώνοντας τον αβάσταχτο πόνο. Νομίζω ότι το ίδιο γίνεται προσωπικά αλλά και συλλογικά. Αφήνουμε κομμάτια της ιστορίας μας στη λήθη. Κομμάτια που κουβαλούν πολύ πόνο και είναι δύσκολο να τα αντιμετωπίσουμε. Έρχεται όμως κάποια στιγμή που ανασύρονται από μόνα τους και ξεκινά μια διαδρομή ενδοσκόπησης. Αυτή η στιγμή βέβαια είναι διαφορετική για κάθε άνθρωπο και για κάθε κοινωνία που έχει να αντιμετωπίσει τις πιο σκληρές υφές της ιστορίας της.
Αξίζει να θυμόμαστε τα γεγονότα του παρελθόντος ή είναι καλύτερο να τα αφήνουμε πίσω μας;
Όταν ήμουν μικρή φοβόμουν το σκοτάδι. Για να το ξεπεράσω κλεινόμουν στην ντουλάπα, με σκοπό να συνηθίσω αυτό που με φοβίζει. Καταλαβαίνω ότι εξακολουθώ να έχω αυτή τη λειτουργία απέναντι σε καθετί που με φοβίζει και φυσικά το παρελθόν είναι κάτι που εμπεριέχει και ενεργοποιεί πολλαπλά συναισθήματα μεταξύ αυτών και ο φόβος. Φόβος για τα πράγματα που θα αντικρύσουμε. Αξίζει όμως σίγουρα ο καθένας να κάνει αυτή τη διαδρομή, όχι απέναντι στους φόβους του, αλλά δίπλα. Ιδανικά αγκαλιάζοντάς τους.
Πόσο εύκολο είναι να βρούμε την άκρη του νήματος αναζητώντας τις ρίζες μας;
Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν υπάρχει καμία άκρη σε κανένα νήμα. Υπάρχουν αδιαμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα, τα οποία όμως κρύβουν προσωπικές ιστορίες. Δηλαδή ζωές ανθρώπων. Αυτό το γεγονός καθιστά την ιστορία τόσο δυναμική που είναι μάταιο να θεωρήσει κάποιος ότι θα βρει την μοναδική αλήθεια. Μπορούμε όμως παρατηρώντας, έχοντας μια ψύχραιμη ματιά, να φτάσουμε πιο κοντά στην προσωπική μας αλήθεια και να δημιουργήσουμε ευσυνείδητα τον δικό μας δρόμο, ευχόμενοι ότι δεν θα βρεθούμε αντιμέτωποι με γεγονότα που μας ξεπερνούν, όπως ο πόλεμος ή ο θάνατος ή ένας χωρισμός. Γεγονότα που μπορούν να σε μετακινήσουν ριζικά ως άτομο και ως κοινωνία.
Αυτή η ξενάγηση τι αποτύπωμα αφήνει στον θεατή;
Φεύγοντας από αυτήν την ξενάγηση, θα ήθελα ο θεατής να παίρνει μαζί του γνώση, συμπόνια και περιέργεια. Να αναρωτηθεί και να ψάξει για τις ρίζες του, να τολμήσει να παρατηρήσει τους δικούς του προσωπικούς πολέμους, τους οποίους δίνουμε όλοι καθημερινά. Αναρωτιέμαι πολλές φορές, όταν φύγουμε εμείς από αυτή τη ζωή, ποιος θα πει την δική μας ιστορία; Θα έχουμε κάνει κάτι αξιομνημόνευτο; Για ποιο πράγμα αξίζει να παλεύουμε τελικά; Αυτά τα ερωτήματα θα ήθελα να συντροφεύουν και τον θεατή μετά τη συνάντηση μας.
Για να πεις μια ιστορία είναι αναγκαίο να θυμάσαι. Δυο ηθοποιοί σε ρόλο ξεναγού μάς αφηγούνται την ξεχασμένη και εύθραυστη ιστορία της Καλαμάτας, από την αρχαιότητα έως σήμερα, ανασύροντας παράλληλα τα προσωπικά τους βιώματα. Μοιάζει να συνδέονται αόρατα με μια κλωστή πολύτιμη, απαλή σαν το μετάξι. Απαλή αλλά και λεπτή. Αδιόρατη, σχεδόν άγνωστη. Κατανοούν, έτσι, ότι γεννιόμαστε παρ' αγνώστων, αγαπιόμαστε παρ' αγνώστων, σκοτωνόμαστε παρ' αγνώστων, ζώντας μια ιστορία παρ' αγνώστων. Αξίζει να τα θυμόμαστε όλα αυτά ή είναι καλύτερο να τα αφήσουμε πίσω;
Παίζουν: Γιάννης Ασκάρογλου, Θέκλα Γαΐτη, Καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιάννης Σιούτης και μια ομάδα εφήβων υπό την αιγίδα της Πειραματικής Σκηνής Καλαμάτας. Σκηνογραφική επιμέλεια: Φωτεινή Ματζόγλου, Μουσική και ηχητική επιμέλεια: Κώστας Γρούντας, Σύμβουλος Δραματουργίας: Αλέξανδρος Μιστριώτης. Μια παραγωγή της ομάδας Nomades artcore.
Προπώληση εισιτηρίων γίνεται στο ticketservices.gr και στο Βιβλιοπωλείο Κονταργύρη.
Η Ζωή Δρακοπούλου είναι τελειόφοιτη του μεταπτυχιακού προγράμματος «Θέατρο και Κοινωνία» του τμήματος Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Είναι πτυχιούχος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου και απόφοιτη της Δραματικής Σχολής «Αρχή» της Νέλλης Καρρά.
Εργάζεται ως συνεργάτης και συντονίστρια της Γενικής Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Ελευσίνα 2023. Έχει σκηνοθετήσει «Το Δόντι του Καρχαρία» στο Μπάγκειον Ξενοδοχείο της Ομόνοιας.
Έχει συνεργαστεί επί σειρά ετών ως ηθοποιός με την ομάδα Nomades Artcore στις παραστάσεις, Mitroo, The First Stop, Project 4 - XAΡΑ, Project 3 - ΘΛΙΨΗ.
Έχει εργαστεί ως ηθοποιός στην παράσταση Αντιγόνη σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ραπτοτάσιου στο Φεστιβάλ Αθηνών και με τον Παντελή Βούλγαρη, στην ταινία «Το Τελευταίο Σημείωμα».
