Μια συγκλονιστική παράσταση που καταπιάνεται με θέματα όπως η μοναξιά, η αποδοχή του «ξένου» και τα όνειρα που δεν γνωρίζουν σύνορα, παρουσιάζεται στην Καλαμάτα για δεύτερη μέρα σήμερα, στις 9 μ.μ., στο αμφιθέατρο της Φιλαρμονικής. Η παράσταση με τίτλο «Βρωμιά», σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Πολυχρονοπούλου και με πρωταγωνιστή τον Κωνσταντίνο Φάμη, ο οποίος ερμηνεύει τον κεντρικό ρόλο του Σαντ, είναι ένας μονόλογος που αφηγείται τη ζωή του, από τη γέννησή του στο Ιράκ μέχρι τον αγώνα του για μια καλύτερη ζωή στη Γερμανία. Μέσα από τον μονόλογό του, ο ήρωας πραγματεύεται την αδικία, τη μοναξιά, αλλά και την ελπίδα, προβάλλοντας την πίστη του ότι η αγάπη είναι το μόνο αντίδοτο στον φόβο και την αποξένωση. Η παράσταση θέτει στο κοινό σημαντικά ερωτήματα για το πώς αντιμετωπίζουμε τον «ξένο» γύρω μας, προσκαλώντας τον θεατή να αναλογιστεί τη στάση του.
«Αυτή είναι η καρέκλα μου. Εδώ κάθομαι. Την αγαπάω την καρέκλα μου…
Αν και δε μου ανήκει, αυτή η καρέκλα είναι η πατρίδα μου».
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Πώς προσέγγισες τον ρόλο του Σαντ;
Χρειάστηκε να διαβάσω πολύ και να κάνω έρευνα, όπως σε κάθε ρόλο άλλωστε. Η συνάντησή μου με τον Σαντ συνοδευόταν από πολλή δουλειά και παρατήρηση. Χρειαζόταν να μελετήσω την πολιτική κατάσταση του Ιράκ κατά την περίοδο του πολέμου του Περσικού Κόλπου - όπου ο Σαντ αποφασίζει να φύγει και να ταξιδέψει ως την χώρα των ονείρων του, την Γερμανία. Με βοήθησε πολύ και ο πατέρας μου, που είναι Αιγύπτιος, ώστε να κατανοήσω καλύτερα την κουλτούρα αυτών των περήφανων λαών της ανατολής.
Το πιο σημαντικό στην όλη προσέγγιση ήταν να καταφέρω να κατανοήσω και να αγαπήσω αυτόν τον χαρακτήρα. Και αυτό συνέβη από την πρώτη ανάγνωση του έργου. Πρόκειται για έναν πολύ φωτεινό ήρωα που δεν το βάζει κάτω, παρόλη την δύσκολη ζωή που ζει. Ο Σαντ συνεχίζει να ελπίζει ότι όλα θα πάνε καλά και πιστεύει ότι μόνο η αγάπη μπορεί να νικήσει τον φόβο και τη μοναξιά.
Ποιες προετοιμασίες ακολουθείς για να εμβαθύνεις στον ψυχισμό του χαρακτήρα που υποδύεσαι;
Η προετοιμασία που κάνω πριν βγω στη σκηνή για κάθε ρόλο είναι πάντα ίδια. Ζέσταμα πολύ κάλο στο σώμα και την φωνή μου, ώστε τα εκφραστικά μου μέσα να είναι σε ετοιμότητα και να μπορώ να τα οδηγώ όπου χρειάζεται βάσει των αναγκών κάθε ρόλου. Στην περίπτωση του Σαντ υπάρχει και μια ακόμη απαραίτητη προετοιμασία. Χρειάζεται να σκουραίνω το πρόσωπό μου και τα χέρια μου - μιας και ο ήρωας της «Βρωμιάς» είναι απ' το Ιράκ και το δέρμα του είναι πιο σκούρο απ' ό,τι το δικό μου. Και οι τρεις αυτές οι διαδικασίες με βοηθούν πολύ στο να συγκεντρώνονται και να νιώθω έτοιμος να βγω στην σκηνή.
Ποιες είναι οι πιο έντονες αναμνήσεις σου από τις παραστάσεις σου που αφορούν την «Βρωμιά»;
Οι αναμνήσεις από τις παραστάσεις που έχω δώσει όλα αυτά τα χρόνια είναι πολλές. Μια σημαντική ανάμνηση που έχω είναι η αντίδραση των παιδιών όταν παρουσίασα πρώτη φορά την «Βρωμιά» σε μαθητές Λυκείου. Η συγκίνηση τους κατά τη διάρκεια της παράστασης ήταν μία μοναδική στιγμή για μένα, μού ζέστανε τόσο την ψυχή και έδωσα μία απ' τις καλύτερες παραστάσεις μου. Σίγουρα δεν μπορώ να ξεχάσω το γεγονός ότι μετά τις παραστάσεις οι θεατές με αναζητούν στο καμαρίνι για να με πάρουν μία σφιχτή αγκαλιά. Η αγκαλιά αυτή δεν είναι για μένα αλλά για τον ήρωα που μόλις παρακολούθησαν στη σκηνή και τον συμπάθησαν, τον κατάλαβαν, τον αγάπησαν. Αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος για μένα και την Κατερίνα Πολυχρονοπούλου που σκηνοθέτησε την παράσταση.
Πώς η τέχνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο κοινωνικής κριτικής και πώς εσύ προσωπικά την αξιοποιείς;
Δεν ξέρω αν θα μπορούσε να λειτουργήσει έτσι. Περισσότερο να προτείνει μπορεί, παρά να ασκήσει κριτική. Και αν το κάνει με τον δεύτερο τρόπο, αμφιβάλλω αν τα αποτελέσματα θα είναι τα ζητούμενα μιας και η κριτική έχει επιθετικό χαρακτήρα και δύσκολα μπορεί να παρασύρει -κυρίως- τους πιο δύσπιστους και να τους «μετακινήσεις».
Θεωρώ ότι ο τρόπος που η τέχνη θα παρουσιάσει το κάθε κοινωνικό ζήτημα χρειάζεται να είναι τέτοιος, ώστε να αγγίξει λεπτές συναισθηματικές χορδές του κοινού. Αυτός είναι ο στόχος της τέχνης. Και ο Σνάιντερ στην «Βρωμιά» το πετυχαίνει με τον καλύτερο τρόπο.
Δε σηκώνει δηλαδή το δάχτυλο, δεν γίνεται διδακτικός ή επιθετικός. Θίγει τα ζητήματα που αφορούν στην αποδοχή του διαφορετικού, παρουσιάζοντας σε βάθος την ψυχοσύνθεσή ενός ανθρώπου που υφίσταται αδικία, νιώθει μοναξιά και δεν είναι ελεύθερος να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί. Ζητά έμμεσα στη συνέχεια από το κοινό να αποφασίσει με ποιον τρόπο θέλει να φερθεί την επόμενη φορά που θα συναντήσει κάποιον «Σαντ» στον δρόμο.
Πώς η δουλειά σου στο θέατρο έχει συμβάλει στη δική σου αυτογνωσία και ανάπτυξη;
Είναι γεγονός ότι μέσα από τη δουλειά στο θέατρο έμαθα καλύτερα τον εαυτό μου. Είδα πτυχές του χαρακτήρα μου που δεν θα μπορούσα να δω εάν δεν καταπιανόμουν με πολλούς και διαφορετικούς ρόλους. Η θεατρική πράξη έτσι κι αλλιώς είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας. Χρειάζεται κανείς να ξέρει όσο καλύτερα γίνεται τον εαυτό του, για να μπορέσει να καταλάβει και τους ρόλους, τους οποίους καλείται να ερμηνεύσει στη σκηνή. Επίσης, η ψυχοθεραπεία που κάνω με βοήθησε πολύ τόσο στην αυτογνωσία όσο και στην εργασία μου πάνω στο θέατρο.
Ποιες είναι οι ηθικές προεκτάσεις του να «μιλάς» για πράγματα που σε τρομάζουν ή σε πληγώνουν;
Ο μόνος τρόπος για να ξορκίσουμε τον φόβο και να νιώσουμε ελεύθεροι, είναι να παίρνουμε θέση απέναντι σε ότι μας στεναχωρεί, μας τρομάζει ή μας παραβιάζει. Ο Σαντ λέει στην παράσταση κάτι σχετικό. «Γι' αυτά που δεν μπορείς να μιλήσεις, πρέπει να μιλάς». Μια τέτοια στάση απέναντι στην κακοποίηση και στην υποτίμηση έχει πάντα το τίμημά της και τις αμφιβολίες της. «Θα καταφέρω να βρω την δύναμη να μιλήσω»; «Θα εισακουστώ»; «Θα καταφέρω να προστατευτώ, παίρνοντας θέση»; Ερωτήματα που όλους μάς ταλανίζουν. Δεν γίνεται αλλιώς όμως. Χρειάζεται να μιλάμε, γιατί μόνο έτσι νιώθουμε πιο δυνατοί και αυξάνεται η αυτοεκτίμησή μας, ακόμη κι αν τα αποτελέσματα δεν είναι τα επιθυμητά.
Ποια θέματα προκύπτουν από την αναζήτηση του Σαντ για το ανήκειν και την απουσία αυτού του ανήκειν;
Είναι ανάγκη όλων μας να νιώθουμε ότι είμαστε αποδεκτοί και ότι ανήκουμε κάπου. Είτε αυτό αφορά στην οικογένεια, σε μια παρέα ή στην χώρα που ζούμε. Ανάγκη μας επίσης είναι να νιώθουμε ότι έχουμε όνομα. Επίθετο. Ότι είμαστε κάποιοι. Ότι έχουμε ταυτότητα. Όταν δεν συμβαίνουν τα παραπάνω - που είναι αυτονόητα για τους περισσότερους από εμάς, ο άνθρωπος νιώθει πολύ μόνος, ανένταχτος σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, πολύ φοβισμένος και ανελεύθερος.
Ο Σαντ, μόνος μέσα στο δωμάτιο του, καταπιάνεται με όλα αυτά τα ζητήματα, με τρόπο μοναδικό. Μιλά για τον έρωτα, παίρνει θέση απέναντι σε οποιονδήποτε πόλεμο, μιλά για την αγάπη, την αποδοχή, και μέσα στο σκοτεινό του δωμάτιο εκπέμπει ένα διαπεραστικό φως.
Πώς η ιστορία του Σαντ λειτουργεί ως καθρέφτης για τις σύγχρονες κοινωνικές αδικίες και τις παθογένειες των πολυπολιτισμικών κοινωνιών;
Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ο Σνάιντερ στην «Βρωμιά» σίγουρα καθρεφτίζουν την σύγχρονη κοινωνία. Δυστυχώς ακόμα δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε οτιδήποτε είναι διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στην καθημερινότητά μας. Είτε αυτό αφορά στην καταγωγή, είτε στο χρώμα του δέματος, στις σεξουαλικές προτιμήσεις ή στα θρησκευτικά πιστεύω κάποιου. Ο φόβος που νιώθει ο Σαντ να κυκλοφορήσει στον δρόμο είναι πιθανόν ο φόβος του Πακιστανού που, από τον έντονο ξυλοδαρμό πρόσφατα, βρέθηκε νεκρός στο αστυνομικό τμήμα, ο φόβος του μαύρου που φώναζε «δεν μπορώ να αναπνεύσω», ο φόβος του Ζακ που δολοφονήθηκε μέρα μεσημέρι ή ο φόβος του Αντώνη που τον πέταξαν στην θάλασσα στον Πειραιά, επειδή δεν είχε εισιτήριο.
Πώς ο τίτλος μπορεί να ερμηνευθεί ως κάλεσμα στους θεατές να αναλογιστούν τη δική τους στάση απέναντι στους «άλλους»;
Δεν ξέρω αν, απ' τον τίτλο και μόνο, ο θεατής θα μπει στην διαδικασία να αναλογιστεί τις όποιες ευθύνες του. Αυτό που πιστεύω είναι ότι η «Βρωμιά» θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον - μιας και πρόκειται για έναν πρωτότυπο και συμβολικό τίτλο ώστε να έρθει να δει την παράσταση. Παρακολουθώντας την ιστορία του Σαντ όμως, σίγουρα θα βγει απ' την αίθουσα προβληματισμένος απέναντι στο «ποιοι είναι οι άλλοι», «ποιοι είμαστε εμείς» και πόσο εύκολο είναι τελικά να ζήσουμε αρμονικά όλοι μαζί στον ίδιο τόπο.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Κοραλία Σωτηριάδου. Σκηνοθεσία: Κατερίνα Πολυχρονοπούλου. Σκηνικά-Κοστούμια: Παναγιώτα Κοκκορού. Μουσική επιμέλεια: Γιάννης Μαθές. Σχεδιασμός αφίσας: Κάρολος Πορφύρης. Φωτογραφία αφίσας: Γιώργος Γιαννίμπας. Η προπώληση εισιτηρίων γίνεται μέσω more.com και στο βιβλιοπωλείο «Ολα Χαρτί», Πλατεία 23ης Μαρτίου 2. Για πληροφορίες - κρατήσεις, καλέστε στο 6946649550.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Κωνσταντίνος Φάμης είναι απόφοιτος της Δραματικής σχολής του «Πειραϊκού Συνδέσμου». Εχει συνεργαστεί με σημαντικούς σκηνοθέτες: Ευαγγελάτο, Παπαγεωργίου, Τσιάνο, Κοντούρη, Μουμουλίδη, Νικολαΐδη, Δαμάτη, Παναγιωτοπούλου, Ευαγγελινό, Ζούνη κ.α., στα έργα: «Ρένα», «Γλυκό πουλί της νιότης», «Ταξίδι στο σταυρό του νότου», «Βρωμιά», «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», «Μαουτχάουζεν», «Μίκης Θεοδωράκης, Ποιός τη Ζωή μου», «Ζέβρα Πιτζάμα», «Φοίνισσες» (Μενοικέας - Επίδαυρος), «Σφήκες» (Σκύλος Μηνυτής- Ηρώδειο), «Οιδίπους επί Κολωνώ»(Επίδαυρος), «Λεωφορείο ο πόθος», «Όχι για αηδόνια», «Βρυκόλακες», «Το Φιόρο του Λεβάντε», «Δωδέκατη Νύχτα», «Ελίζα» κ.α. Στην τηλεόραση συμμετείχε στις σειρές: «Ζωή εν τάφω», «Πέντε κλειδιά», «Πολυκατοικία», «Αληθινοί έρωτες», «Ιατρικό απόρρητο», «Για την Καρδιά ενός Αγγέλου», «Της Αγάπης Μαχαιριά», «Κόκκινο Δωμάτιο» και στον κινηματογράφο στην ταινία «Στο ξέσπασμα του φεγγαριού». Το 2009 αναβίωσε τη σκηνοθεσία των «Βρυκολάκων» του Ερ. Ίψεν (σκην. Ν. Νανέρης – ΔΗΠΕΘΕ Βόλου 2009), το 2017 σκηνοθέτησε τη «Σονάτα του σεληνόφωτος» του Γ. Ρίτσου, τον Σεπτέμβριο του 2021 ανέλαβε τη σκηνοθεσία, τη σύλληψη και τους φωτισμούς της χορευτικής παράστασης «Tango Vs Flamenco» που παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο, ενώ τον Φεβρουάριο του 2022 σκηνοθέτησε κι επιμελήθηκε τους φωτισμούς της παράστασης «Βαλς Νο 6», που ανέβηκε στο ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Εχει διοργανώσει και συμμετάσχει σε μουσικά παραστάσεις με τη Ρίτα Αντωνοπούλου, τη Μαριάννα Πολυχρονίδη και τον Τάκη Φαραζή στο πιάνο, αλλά και σε αφιερώματα για τον Μάνο Χατζιδάκι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας ενώ, στην «Ημέρα του ηθοποιού 2010» τραγούδησε τον «Ηθοποιό» του Χατζιδάκι στο Ηρώδειο.
