Στη μοναδική αυτή παράσταση το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει την κιθάρα να συνδιαλέγεται με την ποίηση της Μαρίας Πολυδούρη και του Κώστα Καρυωτάκη. Μιλήσαμε με τον διευθυντή του Φεστιβάλ Κιθάρας Αντώνη Κουφουδάκη και την δημιουργό του μονολόγου της Μαρίας Πολυδούρη, φιλόλογο, Εύη Ντινοπούλου που παίζει και έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση. Οπως μας είπαν: «Το σπουδαίο είναι ότι, ενώ η Πολυδούρη και ο Καρυωτάκης δεν κατάφεραν ποτέ να ενωθούν στη ζωή όπως ποθούσαν, η ποίηση κατόρθωσε να τους ενώσει για πάντα, βαθιά και αιώνια. Στόχος ήταν, μέσα από την παρουσία της Πολυδούρη, να αναδειχθούν ο Καρυωτάκης, η ποίησή του και η συμβολή του στη νεοελληνική λογοτεχνία».
Πρόκειται για μια παράσταση στην οποία ξετυλίγεται το νήμα της ιστορίας δύο ξεχωριστών ανθρώπων που στάθηκαν μπροστά από την εποχή τους -την ταραγμένη εποχή του μεσοπολέμου- τόσο ως προς τα ήθη όσο και ως προς τις τάσεις της γενιάς τους.
«Μαυροντυμένοι απόψε, φίλοι ωχροί, ελάτε στο δικό μου περιβόλι»
(Κ. Καρυωτάκης)
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Πώς ξεκίνησε η ιδέα για να φτάσετε σήμερα στην πραγματοποίηση αυτής της παράστασης;
ΑΚ: Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κιθάρας υπήρχε πάντα η σκέψη να εντάξουμε πέρα από τις συναυλίες, τα ρεσιτάλ με διεθνούς αναγνώρισης σολίστ μουσικούς, και φυσικά τα σεμινάρια και τους τους διαγωνισμούς, κάποιο είδος μουσικοθεατρικών ή αν θέλετε μουσικοαφηγηματικών παραστάσεων προκρίνοντας περισσότερο το μουσικό μέρος όπου βεβαίως θα πρωταγωνιστεί ως μουσικό όργανο η κιθάρα.
Μία άλλη αφορμή υπήρξε η αγάπη μου για την ποίηση και τους Ελληνες ποιητές. Ο Καρυωτάκης ήταν ένας από αυτούς. Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως ο Καρυωτάκης θεωρείται ένας από τους πλέον μελοποιημένους ποιητές, με άλλα λόγια η ποίησή του εμπνέει διαχρονικά παλιότερους και νεότερους μουσικοσυνθέτες να ζωντανέψουν τα ποιήματά του με τις μουσικές τους. Αυτό ήταν για μένα μία πρόκληση ώστε να επιλέξω μέσα από μία μεγάλη γκάμα μελοποιήσεων αυτά που με κέντρισαν περισσότερο με την μελοποιία τους και με τη δυνατότητα που μου έδωσαν να τα μεταγράψω για κιθάρα.
Ο Καρυωτάκης λοιπόν με τις «ξεχαρβαλωμένες» κιθάρες του είναι ο πρωταγωνιστής της παράστασης; Και πώς συνδέεται με την Πολυδούρη;
ΕΝ: Η σύνδεση του Καρυωτάκη με την Πολυδούρη ήταν αναπόφευκτη επιλογή ώστε να «στήσουμε» αυτή την παράσταση. Πέρα από τον σύντομο και -γι αυτό - θυελλώδη έρωτά τους που αποτελεί και μέρος της μυθολογίας μιας ολόκληρης εποχής, η Καλαματιανή Μαρία Πολυδούρη είναι αναμφίβολα μία ξεχωριστή περίπτωση γυναίκας και ποιήτριας που η σύντομη ζωή της και η γενικότερη στάση της απέναντι στην εποχή της εντυπωσιάζουν και προκαλούν το ενδιαφέρον. Προσωπικά -και δε νομίζω πως είμαι η μόνη- την νιώθω πάντα παρούσα στην πόλη μας λες και οι στίχοι της βρίσκονται σε κάθε γωνιά της. Με αυτό θέλω να πω πως η Πολυδούρη όχι μόνο στην ιδιαίτερη πατρίδα της, την Καλαμάτα, αλλά σε πανελλήνιο επίπεδο έχει και αυτή καταξιωθεί ως ποιήτρια. Οι μελοποιήσεις και των δικών της ποιημάτων λοιπόν είναι πολλές και ενδιαφέρουσες και ομολογουμένως τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί μεγαλύτερη σημασία και στο δικό της έργο.
Αυτό είναι σίγουρο. Αλλωστε και ποιος δεν συνδυάζει σχεδόν πάντα μαζί αυτά τα δύο ονόματα;
ΑΚ: Και το σπουδαίο είναι ότι ενώ στη ζωή δεν κατάφεραν να ενωθούν ποτέ όπως ποθούσαν, η ποίηση κατόρθωσε να τους ενώσει για πάντα, βαθιά και αιώνια. Έτσι λοιπόν στην παράστασή μας, ενώνουμε τους δύο ποιητές καθώς ακούγονται εναλλάξ τα μελοποιημένα ποιήματά τους
Και φαντάζομαι πως συνδέονται με κάποια κείμενα ενδιαμέσως, τον λόγο δηλαδή.
Ε.Ν.: Φυσικά συνδέονται με λόγο. Αντί, ωστόσο, για μία απλή εισαγωγή μπροστά από κάθε τραγούδι (εδώ πρέπει να τονίσουμε πως επιδίωξή μας είναι να βρίσκονται σε πρώτο πλάνο τα μελοποιημένα ποιήματα των δύο ποιητών) σκεφτήκαμε την δραματοποίηση. Στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή μπήκε στο πρότζεκτ αυτό ο σκηνοθέτης μας, ο εξαιρετικός Παναγιώτης Αδάμ και έτσι γεννήθηκε το …«φάντασμα» της Πολυδούρη.
Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα γι' αυτή την ενδιαφέρουσα σκηνοθετική σύλληψη;
Σε ένα μάλλον δυστοπικό περιβάλλον με έντονα σημάδια φθοράς και παρακμής εμφανίζεται η ποιήτρια. Δεν υπάρχει χρόνος συγκεκριμένος ούτε τόπος. Απλά σιγά σιγά η μνήμη της επανέρχεται και θυμάται -επιλεκτικά- τη ζωή της, τη γνωριμία της με τον Καρυωτάκη και την ποίησή του.
Ο στόχος δηλαδή ήταν να αποτελέσει σημαντικό μέρος της παράστασης και η παρουσία της Πολυδούρη;
Ε.Ν: Ναι, αλλά μέσα από αυτή να φωτιστεί ο ποιητής Καρυωτάκης, η προσωπικότητά του, κυρίως όμως να αναδειχθεί το μέγεθος της ποίησής του καθώς και η συμβολή του στην εξέλιξη της νεοελληνικής ποίησης. Κι αυτό γίνεται σταδιακά καθώς εκείνη -και ενώ αναπολεί το χρονικό της σχέσης τους- ενσωματώνει και κατά τρόπο οικειοποιείται περισσότερο το έργο του ποιητή δημιουργώντας εντέλει μία σχέση ταύτισης μαζί του.
Τελικά ο Καρυωτάκης υπάρχει ως πρόσωπο στην παράσταση ή όχι;
Α.Κ.: Αυτό είναι ένα από τα μυστικά της παράστασης που επιτρέψτε μας να μην το αποκαλύψουμε.
ΕΝ: Αυτό που έχει σημασία είναι πως το κείμενο (που βασίστηκε εν πολλοίς σε αποσπάσματα από τα ημερολόγια της ποιήτριας, την αλληλογραφία των δύο ποιητών, κριτικές που έχουν δημοσιευτεί για το έργο τους αλλά και σε κείμενα και ποιήματα δικά τους) καθοδηγεί τον θεατή με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδεθεί καλύτερα με τα τραγούδια που ακούγονται όσον αφορά τη μουσική αλλά και το νόημα των σπουδαίων πραγματικά στίχων τους.
Κλείνοντας πείτε μας ένα στίχο του Καρυωτάκη με τον οποίο θα μας προσκαλούσατε σε αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα -όπως φαίνεται-παράσταση.
«Μαυροντυμένοι απόψε, φίλοι ωχροί, ελάτε στο δικό μου περιβόλι» (Κ. Καρυωτάκης)
* «Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες», γράφει για τους ποιητές ο «Κωνσταντίνος Γεωργίου Καρυωτάκης, δημόσιος υπάλληλος εξ Αθηνών, μετατεθείς εις Πρέβεζαν εσχάτως» (Γ. Δάλκου, 1986). Και στο σημείωμα του τέλους, λίγο πριν αυτοκτονήσει με πιστόλι, αφού ματαίως είχε προσπαθήσει την προηγούμενη μέρα να πνιγεί: «Ωρισμένως, κάποτε, όταν μου δοθεί η ευκαιρία, θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγμένου».
* Στην Πρέβεζα ο Καρυωτάκης έφτασε με καράβι στις 18 Ιουνίου του 1928, μετά από δυσμενή μετάθεση. Εργάστηκε στη Νομαρχία Πρεβέζης στο Γραφείο Εποικισμού και Αποκαταστάσεως Προσφύγων. Νοίκιασε ένα σπίτι στην οδό Δαρδανελίων στην περιοχή «Σειτάν Παζάρ». Έμενε εκεί μέχρι το τέλος της ζωής του. Η σπιτονοικοκυρά του, Πηνελόπη Λυγκούρη, νεαρή κοπέλα το 1928, δήλωσε χρόνια μετά σε ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Γερμανού για τον ποιητή τα εξής: «Στο σπίτι ο Καρυωτάκης δεν είχε καθόλου βιβλία, παρά μόνο χειρόγραφα δικά του, τα οποία μετά το θάνατό του δεν ήξερα ότι ήταν ποιήματα και τα πέταξα...».
* Ο Καρυωτάκης μπορεί να έζησε λίγο, αλλά κατάφερε πολλά: να αλλάξει, όσο πρόλαβε την ποίηση, να γνωρίσει και να μεταφράσει τους αγαπημένους του Ευρωπαίους ποιητές, να ερωτευτεί και να δει πως η τότε κοινωνική πραγματικότητα δεν του ταίριαζε, όπως ούτε και οι παραδομένοι στους κανόνες της άνθρωποι.
* ... Σε αυτό το ιστορικό σκηνικό του μεσοπολέμου, ο Καρυωτάκης εμφανίζεται ως ρωγμή ανάμεσα στην παράδοση και τον καινούριο, στη συντήρηση και την υπέρβαση. Στη θέση αυτή του δισταγμού και της τόλμης βίωσε την πιο δύσκολη ποιητική απόφαση: τι να κρατήσει από το παλιό και τι να διαλέξει από το καινούριο. Τα ποιήματά του είναι απάντηση στην κόψη του ξυραφιού, στο μεταίχμιο όπου κρίνεται ο καλός ποιητής. Επειδή όμως στην τέχνη καμιά ισορροπία δεν είναι απόλυτη, έτσι κι εδώ στο τέλος η ζυγαριά έγειρε προς τη μεριά της πρωτοπορίας. Η γέφυρα έγινε μονοπάτι.
* Η Μαρία Πολυδούρη έπαιξε με το θάνατο. Τον συναντούσε σχεδόν σε κάθε στίχο, σε κάθε στροφή... Πάντα κατόρθωνε να τον ξεπερνά. Της άρεσε να λυπάται... Της άρεσε όμως και να αγαπά. Γράφει στο ημερολόγιό της: «Τι ειρωνεία! Να μιλούν για την αγάπη άνθρωποι που δεν τη γνωρίζουν και να σιωπούν εντελώς κείνοι που νιώθουν την ψυχή τους να πνίγεται σε κάθε πόντο της...». Και λίγες μέρες αργότερα: «Μου εδόθη η ευκαιρία σήμερα να εκφράσω έτσι με ζωντανά λόγια τη μυστική αγάπη που φωλιάζει μέσα μου...».
* Αντίθετα με την Πολυδούρη, ο Καρυωτάκης είχε στο νου το θάνατο, και αυτό το επιβεβαίωσε η αυτοκτονία. Οπως στο νου του στροβιλιζόταν και ο ανικανοποίητος έρωτας με την Καλαματιανή ποιήτρια.
* Και οι δυο τους αποτύπωσαν το πάθος και τον πόθο στη ποίησή τους.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
- Η άνοιξη έφτασε (στίχοι: Μ. Πολυδούρη-μουσική: Καλλιόπη Τσουπάκη)
- Βράδυ (στίχοι: Μ. Πολυδούρη-μουσική: Νότης Μαυρουδής)
- Βράδυ (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης- μουσική: Λένα Πλάτωνος)
- Είμαστε κάτι... (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης-μουσική: Βασίλης Δημητρίου)
- Κοντά σου (στίχοι: Μ. Πολυδούρη-μουσική: Νότης Μαυρουδής)
- Ευγένεια (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης-μουσική: Στάθης Γυφτάκης)
- Μόνο γιατί μ' αγάπησες (στίχοι: Μ. Πολυδούρη-μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου)
- Τα γράμματά σου (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης-μουσική: Λένα Πλάτωνος)
- Η θάλασσα (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης-μουσική: Στάθης Γυφτάκης)
- Κι αν έσβησε σαν ίσκιος το όνειρό μου (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης-μουσική: Λουκάς Θάνος)
- Αχ η καρδιά μου (στίχοι: Μ. Πολυδούρη-Μουσική: Μιχάλης Κουμπιός)
- Ιδανικοί αυτόχειρες (στίχοι: Κ. Καρυωτάκης-μουσική: Λουκάς Θάνος)
- Πάρτε το φως (στίχοι: Μ. Πολυδούρη-μουσική: Σάββας Σάββα)
INFO
Μουσικοθεατρική παράσταση «Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες» (Μαρία Πολυδούρη και Κώστας Καρυωτάκης)
Μέγαρο Χορού Καλαμάτας
Σάββατο 28 και Κυριακή 30 Μαρτίου, 8:30 μ.μ.
Επιλογή μελοποιημένων ποιημάτων, μεταγραφή για κιθάρα, εκτέλεση: Αντώνης Κουφουδάκης.
Συγγραφή μονολόγου: Εύη Ντινοπούλου.
Σκηνοθεσία-Επιμέλεια σκηνικών και κοστουμιών: Παναγιώτης Αδάμ.
Μαρία Πολυδούρη: Παναγιώτα Ηλιοπούλου.
Ερμηνεία τραγουδιών: Μαρία Κρασοπούλου, Γιάννης Γαραντζιώτης.
Ηχοληψία-φωτισμοί: Αλέξανδρος Μπεκ.
Το Φεστιβάλ Κιθάρας Καλαμάτας και αυτήν τη χρονιά, προσφέρει στο κοινό της πόλης υψηλού επιπέδου συναυλίες με κορυφαίους σολίστ, διαλέξεις, masterclasses, διαγωνισμούς κιθάρας και παραστάσεις για παιδιά. Τον θεσμό συνδιοργανώνουν το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας, ο Σύλλογος Γονέων και φιλών των Καλλιτεχνικών Σχολών του Δήμου Καλαμάτας «Τέρψις», η Κοινωφελής Επιχείρηση «Φάρις» και ο Δήμος Καλαμάτας με τη βοήθεια υποστηρικτών - χορηγών. Καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ είναι ο καθηγητής κιθάρας Αντώνης Κουφουδάκης.
Για το πλούσιο φετινό πρόγραμμα εκδηλώσεων και συναυλιών του 13ου Φεστιβάλ Κιθάρας Καλαμάτας μπορείτε να ενημερωθείτε από την επίσημη ιστοσελίδα του Φεστιβάλ http://www.kalamataguitarfestival.gr.
