Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που αποκωδικοποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις χωρίς προκαταλήψεις, αναζητά τα όρια μεταξύ εγκληματία και αγίου και επανατοποθετεί τη στάση μας απέναντι στον εθελοντισμό και τη δωρεά οργάνων. Με άλλα λόγια, είναι ένα μυθιστόρημα που επαναπροσδιορίζει τη σημασία του ήρωα.

Ο συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα βιβλία του – προϊόντα απόσταξης της νεοφυούς ιατρικής γραμματείας – προσεγγίζονται μόνο με συντετριμμένη καρδιά και υπό το πρίσμα του ψυχικού πόνου. «Με τα βιβλία μου τείνω χείρα βοηθείας στους εν συγχύσει αναγνώστες που ζουν ένα υποκατάστατο ζωής, όπως κι εγώ άλλωστε, μήπως και μπορέσω να εμπνεύσω κάποιους, αλλά και τον εαυτό μου, να αρθρώσουμε πειστικά το “Σ’ αγαπώ”», δηλώνει στην "Ε" και στο Diastixo.gr.

Διαγωνισμός:  Ενας τυχερός αναγνώστης θα κερδίσει το βιβλίο του Θεόδωρου Χρ. Χήρα «Ο μεγάλος υπερσιβηρικός»

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Στα έργα σας, όπως και στον «Μεγάλο υπερσιβηρικό», συχνά αναδεικνύονται ζητήματα ηθικής και συνείδησης. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία πρέπει να προκαλεί τον αναγνώστη να σκεφτεί βαθύτερα;​

Αυτό και μόνο οφείλει να κάνει. Η λογοτεχνία, είτε χρησιμοποιεί απλό αφηγηματικό λόγο είτε φιλοσοφικό στοχασμό, αγγίζει τη «ζώνη ενδιαφέροντος» του καθενός. Αλλιώς δεν αποτελεί παρά κείμενο άλλου είδους γραμματείας, όπως λόγου χάρη ένα ελαφρύ πεζογράφημα ή ένα χρονογράφημα. Αυτά αποβλέπουν στην τέρψη και, ίσως, στην ενημέρωση του αναγνώστη. Κείμενα δηλαδή που βασίζονται σε μια εντύπωση, ανάμνηση ή ένα ασήμαντο καθημερινό γεγονός. Η λογοτεχνία προκαλεί τον αναγνώστη να αναζητήσει επιπρόσθετες, διαφορετικές και υπονοούμενες σημασίες. Ο αναγνώστης καλείται να αποκωδικοποιήσει το λογοτεχνικό βιβλίο. Να το συνδέσει με προσωπικά βιώματα και να το αντιμετωπίσει με μια οπτική διαφορετική από την επικοινωνία που θα είχε με ένα μη λογοτεχνικό κείμενο.

Οι τρεις κεντρικοί χαρακτήρες, ο Ιωάννης, ο Φιόντορ και ο Ιωνάς, φαίνονται δεμένοι από έναν βαθύ όρκο. Τι αντιπροσωπεύουν για εσάς οι χαρακτήρες αυτοί;

Πιο πολλά αντιπροσωπεύει ο όρκος παρά οι ίδιοι οι χαρακτήρες. Οι χαρακτήρες εξυπηρετούν το κείμενο και ο καθένας είναι πλασμένος να εκφράσει τις σκέψεις και τις θέσεις μου πάνω στα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο. Ένας όρκος ζωής, όμως, έχει μια ιδιαίτερη δραματουργική βαρύτητα και προϋποθέτει την επίκληση υπερφυσικών δυνάμεων ως εγγύηση της τήρησής του. Οι όρκοι προάγουν τους ανθρώπινους δεσμούς σε ανώτερο, με εξωπραγματική διάσταση, καθεστώς. Οι διαπροσωπικές σχέσεις χρειάζονται εχέγγυα για να αντέξουν πραγματικά στον χρόνο και τις δοκιμασίες. Και όταν οι όρκοι καταπατηθούν, θα προξενήσουν καταστροφή και δεινά στους επίορκους.

Ως επιστήμονας, συχνά βρίσκεστε αντιμέτωπος με το άγνωστο. Πιστεύετε ότι αυτή η εμπειρία διαμόρφωσε τη θεματολογία των βιβλίων σας;​

Το άγνωστο είναι μυστηριώδες και αγχωτικό. Και τα θέματα της λογοτεχνίας είναι ουσιαστικά τρία ή τέσσερα: η ζωή, ο θάνατος, η αγάπη. Όλα με άγνωστες παραμέτρους. Οι επιλογές μου στην καθημερινή ζωή με οδήγησαν να παλεύω στα μαρμαρένια αλώνια για τη διατήρηση της ζωής των ασθενών που βρέθηκαν κοντά μου. Φλερτάρω με τον θάνατο σαν να είμαστε αντίπαλοι σε παρτίδα σκάκι. Τα βράδια συχνά ξυπνώ με εφιάλτες και γράφω για να λυτρωθώ από τα στοιχειά μου. Ήταν αναπόφευκτο τα θέματά μου να αναδύονται από τον βαθύτερο θωρακικό μου κλωβό.

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι για σας η γραφή λειτουργεί λυτρωτικά για την ένταση…

H ένταση χρήζει ψυχικής απελευθέρωσης και νοηματοδότησης. Η συγγραφή λειτουργεί σαν εσωτερικός παρατηρητής. Δίνει νόημα στο συγκρουσιακό μου γίγνεσθαι, το υπαρξιακό μου άγχος. Νομοτελειακά κάτι θα γεννιόταν από τα βάθη μου, για να ανακουφίσει την ένταση και τον αόρατο εχθρό μου. Παρότι η συγγραφή βιβλίων αποτελεί από τις πιο δύσκολες διεξόδους για να αποφορτίσει κάποιος τις εσωτερικές του διαμάχες, σε μένα η διαδικασία λειτούργησε λυτρωτικά. Και γνωρίζω ότι κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν λύσεις για τις συμπιέσεις της ζωής τους σε ακόμη πιο δύσκολες και σύνθετες διεργασίες. Η ψυχή δεν αποζητά απαραίτητα τη χαρά και την αμέριμνη απραξία, αλλά επιθυμεί να αυξήσει την επέκτασή της σε πολλά επίπεδα.

Ορισμένοι από τους χαρακτήρες σας μοιάζουν να βρίσκουν νόημα μέσα από δυσλειτουργικές σχέσεις. Είναι αυτό αντανάκλαση κάποιας βαθύτερης αλήθειας για την ανθρώπινη φύση;

Να σας εκφράσω τη χαρά μου για αυτή την ερώτηση, αν σκεφτείτε ότι το δεύτερο βιβλίο μου τιτλοφορείται: Each man kills the thing he loves. Η απάντηση, βέβαια, δεν μπορεί να είναι μια απλή κατάφαση, αλλά προφανώς αποτελεί ένα σύμπλεγμα υποθέσεων και προσεγγίσεων της ανεξερεύνητης ανθρώπινης φύσης. Μια σκέψη, ο καθένας να φοβάται τη μοναξιά και να παραμένει σε σχέσεις που η φθορά τις καθιστά δυσλειτουργικές, θα μπορούσε σε ένα πρώτο επίπεδο να ισχύει. Αλλά φαντάζομαι, εννοείτε κάτι πιο περίπλοκο: την εκ των ων ουκ άνευ σύναψη αλλοπρόσαλλων και ψυχοφθόρων σχέσεων ως επιλογή. Πιστεύω ότι τα σκοτάδια της ύπαρξής μας παίρνουν συχνά τα ηνία και, προς έκπληξή μας, μας οδηγούν μέσω παρακαμπτήριας οδού στην έωλη ηδονή, την εύθραυστη πληρότητα και τη ματαιότητα της συναισθηματικής ολοκλήρωσης.

Το βιβλίο διατίθεται σε κώδικα Μπράιγ. Πώς προέκυψε αυτή η απόφαση και τι σημαίνει για εσάς η προσβασιμότητα στη λογοτεχνία;​

Η χαρά μου όταν βρέθηκα, πριν από κάποια χρόνια, μπροστά στην ιστορική τυπογραφική μηχανή που τυπώνει βιβλία σε κώδικα Μπράιγ, στο Μουσείο Αφής στην Καλλιθέα, ήταν τεράστια. Έκθαμβος περιπλανήθηκα και άγγιξα αντίγραφα γλυπτών και άλλων μεγάλων έργων τέχνης, που επίσης εκτίθενται στο εν λόγω μουσείο. Κάπως έτσι γεννήθηκε η αγάπη μου για τη γραφή Μπράιγ, τη γραφή στιγμών στην οποία τα σύμβολα σχηματίζονται με διάφορους συνδυασμούς κουκκίδων, που αποτελείται από δύο στήλες στις οποίες κατανέμονται οι κουκκίδες ανά τρεις. Δυστυχώς, στη στροφή, νικήθηκα από τα audiobooks.

Ο τρόπος που γράφετε θυμίζει λογοτεχνία με έντονες υπαρξιακές και φιλοσοφικές ανησυχίες. Ποιες είναι οι κύριες λογοτεχνικές σας επιρροές;

Δύσκολη ερώτηση για έναν γιατρό κλινικό και μάχιμο. Οι επιρροές μου μοιάζουν περισσότερο με το πέταγμα γλάρου ή μιας πεταλούδας. Σκόρπιες, αταξινόμητες, χωρίς σχεδιασμό, υπόγειες, λανθάνουσες, υποκλινικές αλλά βαθύτατες μέχρι το μεδούλι τού πιο συμπαγούς οστού μου. Για να ορίσεις το συναίσθημα πρέπει να περάσεις από τη φρίκη. Να αναδυθείς από τα σκοτάδια της ύπαρξής σου και να επιβιώσεις. Η κενότητα του κόσμου με οδηγεί να βρίσκω νόημα στην Τέχνη. Με τα βιβλία μου τείνω χείρα βοηθείας στους εν συγχύσει αναγνώστες που ζουν ένα υποκατάστατο ζωής, όπως κι εγώ άλλωστε, μήπως και μπορέσω να εμπνεύσω κάποιους, αλλά και τον εαυτό μου, να αρθρώσουμε πειστικά το «σ’ αγαπώ». Και για τη χαρά του αιφνιδιασμού σάς αναφέρω, εν κατακλείδι, δύο λογοτεχνικές επιρροές: Καμί και Καρυστιάνη.

Ως γιατρός και συγγραφέας που έχει ασχοληθεί με το θέμα της δωρεάς οργάνων, πώς θεωρείτε ότι η λογοτεχνία μπορεί να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από αυτή την τόσο σημαντική πράξη;

Η χώρα μας βρίσκεται ακόμη σε χαμηλά επίπεδα στους αριθμούς μεταμοσχεύσεων ανά έτος, όχι επειδή οι Έλληνες αρνούνται ή φοβούνται τη δωρεά, κάθε άλλο. Οι Έλληνες είναι καλλιεργημένος και ευφυής λαός, και δείχνουν υψηλή συμμόρφωση σε καίρια θέματα, όταν βέβαια δεν είναι απασχολημένοι να μαλώνουν μεταξύ τους. Τα λογοτεχνικά βιβλία και οι λοιπές καμπάνιες για τη μετάδοση της ιδέας της δωρεάς οργάνων μπορούν να συμβάλουν μόνο μέχρι ένα σημείο. Να προσφέρουν δηλαδή σωστή ενημέρωση σε κάθε άνθρωπο για τη διαδικασία της μεταμόσχευσης, ώστε να υιοθετήσει θετική στάση ο ίδιος και ακολούθως να συζητήσει με την οικογένειά του τις θέσεις και απόψεις του. Η μεταμοσχευτική πολιτική κάθε χώρας, όμως, είναι θέμα αποφάσεων της Πολιτείας και μόνο. Μέχρι πρόσφατα, που φάνηκε κάποιο φως στο τούνελ, δεν είχαμε δει τη σύμπλευση και τη γενναιότητα της Πολιτείας και δεν την είχαμε δει κυριολεκτικά «με καμία κυβέρνηση».

Υπάρχουν νέα έργα υπό εξέλιξη που μπορείτε να μας αποκαλύψετε;

Ναι, είναι στα σκαριά ένα «μπλε μυθιστόρημα» της μελαγχολίας και της διάσχισης. Ο ιατρός Τίτος Γαλανός, το alter ego μου, ευτυχώς, για την αναγκαιότητα της προσωπικής μου ισορροπίας, εξαφανίζεται από το συγγραφικό μου γίγνεσθαι. Αλλά φοβάμαι ότι σε λίγα χρόνια θα επιστρέψει.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Θεόδωρος Χρ. Χήρας γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Μετά την αποφοίτησή του από την Ιατρική Σχολή Αθηνών, επιλέγει την ειδικότητα της Νεφρολογίας και εκπαιδεύεται στον Ευαγγελισμό και στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών. Το 2002 μεταβαίνει για μετεκπαίδευση σε Μεταμοσχευτικό Κέντρο στο Χιούστον του Τέξας, αλλά θα επιστρέψει στην Ελλάδα για να ασκήσει την Κλινική Νεφρολογία, αρχικά στο ιδιωτικό νοσοκομείο Υγεία και από το 2008 στο Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο Αττικής. Είναι παντρεμένος με τη χειρουργό Αγγελική Κατωπόδη κι έχουν έναν γιο, τον Χριστόφορο. Πέρα από τη διδακτορική του διατριβή και άλλες επιστημονικές μελέτες, έχει επιμεληθεί δύο παραμύθια πάνω στη δωρεά οργάνων και ένα γλωσσάρι αιμοκάθαρσης. Έχει εκδώσει τα βιβλία: Της δωρεάς τα μυστήρια (συλλογή διηγημάτων, 2022) και Each man kills the thing he loves – Η ετυμηγορία στη στάχτη (θεατρικό μονόπρακτο, 2023). Το μυθιστόρημα Ο Μεγάλος Υπερσιβηρικός, που κυκλοφορεί και σε κώδικα Μπράιγ, είναι το τρίτο του βιβλίο.