Ο δημιουργός του, Κωνσταντίνος Μανίκας, μιλώντας στην «Ε», εξηγεί πώς το τρίτο του βιβλίο ολοκληρώνει μια άτυπη τριλογία και αναφέρεται στις επιρροές του, στην εικόνα που έχει σήμερα για τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό, καθώς και στην ανάγκη να βελτιωθεί η διδασκαλία της λογοτεχνίας στα σχολεία και να ενισχυθεί η παρουσία του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να γράψετε το νέο σας βιβλίο;

Το τρίτο μου, αυτό, βιβλίο, όπως είχα πει ξεκινώντας τη συγγραφική μου πορεία θα ήταν η ολοκλήρωση μιας άτυπης τριλογίας. Πάντα μυθιστορηματικά, ξεκίνησα μιλώντας για την εξουσία και την ψυχοσύνθεση του ηγεμόνα. Πέρασα στις κοινωνικές συνέπειες τις κρίσης και τον αυτοκτονικό ιδεασμό. Καταλήγω στην ανθρώπινη επικοινωνία, τις σχέσεις, τις αλήθειες και κυρίως της ψέματα, στην οικογένεια, στον έρωτα, στην πολιτική, στον ίδιο μας τον εαυτό, που τα δαιμονοποιούμε αλλά ταυτόχρονα, κάποιες φορές, τα αποζητούμε.

Γιατί επιλέξατε τον τίτλο «Παραμύθια, από ένστικτο»; Τι σημαίνει για εσάς;

Τοποθετώντας τη λέξη Παραμύθια μέσα σε εισαγωγικά, γίνεται προφανές ότι αναφέρομαι σε παραμύθια ενηλίκων, στα ψέματα της καθημερινότητάς μας κι όχι μόνο. Θεώρησα τον τίτλο ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό του περιεχομένου του βιβλίου, αφού οι μύθοι και τα παραμύθια μοιάζουν να είναι συνυφασμένα με τη ύπαρξη μας, γιατί όχι και με την εξέλιξή μας, όχι πάντα με αρνητική χροιά.

Πώς θα το περιγράφατε σε κάποιον που δεν το έχει διαβάσει ακόμη;

Θα το περιέγραφα ως ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα με ιδιαίτερη δομή, όπου οι μονόλογοι εναλλάσονται με τους διαλόγους και τα συμβολικά, τροποποιημένα παραμύθια της γιαγιάς. Μια αποτύπωση της σύγχρονης κοινωνίας κι όσων αποφεύγουμε να παραδεχτούμε για τη δύναμη του ψέματος.

Ποιο είναι το βασικό μήνυμα ή συναίσθημα που θέλετε να μείνει στον αναγνώστη;

Είναι σίγουρο ο κάθε αναγνώστης μπορεί να φωτίσει τη δικιά του πτυχή του βιβλίου και να επικεντρωθεί στο ένα ή το άλλο συναίσθημα ή μήνυμα. Θα έλεγα πάντως ότι θα θεωρούσα επιτυχία αν κατόρθωνε να βάλει τον καθένα μας να αναρωτηθεί για τα όρια της αλήθειας και του ψέματος και για το πώς αυτά διαμορφώνονται στη σύγχρονη εποχή.

Ποιο βιβλίο ή συγγραφέας σας έχει επηρεάσει περισσότερο;

Αυτή θα παραμένει πάντα μια πολύ δύσκολο να απαντηθεί ερώτηση γιατί σε διαφορετικές περιόδους της ζωής μου με έχουν επηρεάσει διαφορετικά αναγνώσματα και συγγραφείς. Κάνοντας κατάχρηση, θα έμενα σε δύο κλασσικά μυθιστορήματα που υπήρξαν από τα πρώτα νεανικά ερεθίσματα. Το «Εγκλημα και τιμωρία,» του Ντοστογιέφσκι και το «Κόκκινο και το Μαύρο», του Σταντάλ, κυρίως για την πρωτοποριακή, βαθιά κοινωνιολογική και ψυχαναλυτική οπτική τους.

Το βιβλίο ξεκινά με τη χρήση των social media ως αντίδοτο στην μοναξιά αλλά καταλήγει στην αίσθηση ματαιότητας. Πώς επηρεάζουν οι ψηφιακές μεταφορές την αφήγηση του παραμυθιού σήμερα;

Ο ψηφιακός κόσμος είναι μια γοητευτική περιπέτεια με παγίδες όμως που ξεκινούν από τις γνωστές, διαχρονικές ανθρώπινες αδυναμίες. Τα απωθημένα, τις εμμονές, τις φοβίες μας. Κάπως έτσι και η αφήγηση, ο λόγος γενικότερα, δέχεται τις αντίστοιχες πιέσεις από την ψηφιακή ανωνυμία που υποθάλπει τις κραυγές, το ψέμα, την παραπλάνηση. Το κάθε είδους παραμύθι, με η χωρίς εισαγωγικά, θα παραμένει πάντα αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής συνέχειας κι όσο κι αν αλλάζουν οι συνθήκες πάντα θα βρίσκει το δρόμο του προς τα αυτιά και κυρίως τη συνείδησή μας.

Μέσα από το culturepoint.gr και την αρθρογραφία σας, πώς βλέπετε τη σχέση ανάμεσα στον πολιτισμό και τη λογοτεχνία σήμερα; Τι κενά ή δυνατότητες εντοπίζετε;

Ως ένα γενικό σχόλιο, θα έλεγα ότι όπως και σε όλους τους άλλους τομείς του πολιτισμού μας, έτσι και στη λογοτεχνία έχουμε πολλά να κάνουμε για να την αναδείξουμε και να την καταστήσουμε θελκτική τόσο στο εσωτερικό αλλά και ανταγωνιστική στο εξωτερικό. Αν έπρεπε να βάλουμε δύο αρχικές προτεραιότητες, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν ωφέλιμο να βελτιωθεί περαιτέρω ο τρόπος που διδάσκεται η λογοτεχνία στα σχολεία, προτρέποντας τα παιδιά προς μια πιο ολιστική, πιο βιωματική αντιμετώπιση της. Ίσως έτσι δούμε σταδιακά βελτίωση στον αριθμό όσων διαβάζουν συστηματικά στη χώρα. Από την άλλη, χρειαζόμαστε μια πιο στοχευμένη πολιτική προώθησης του ελληνικού βιβλίου στις ξένες αγορές. Και για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να υπάρχουν και δράσεις που στηρίζουν τη μετάφραση και την προώθηση έργων αλλά η λογοτεχνία μας να διαθέτει ταυτότητα και ποιότητα αποφεύγοντας το ανάστημα δήθεν συνταγών επιτυχίας.

Πώς αντιδράτε στην ανάδραση των αναγνωστών; Σας εμπνέουν τα σχόλια, οι κριτικές ή τα προσωπικά βιώματα που μοιράζονται;

Είναι σίγουρο ότι δεν υπάρχει συγγραφέας που δεν γοητεύεται από την ταύτιση κάποιων αναγνωστών με τους χαρακτήρες, τις ιστορίες του, τα μηνύματά τους. Με ενδιαφέρουν όμως πολύ και τα όποια αρνητικά σχόλια. Είναι μια ευκαιρία για να δούμε κι εμείς τι μπορεί ο αναγνώστης να λαμβάνει με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που επιθυμούμε ή τι δεν κατανόησε πλήρως και να αναρωτηθούμε τι θα ήταν δυνατόν να λεχθεί με άλλο τρόπο.

Να περιμένουμε συνέχεια ή νέο έργο μέσα στον χειμώνα;

Οσο υπάρχει η διάθεση και τα ερεθίσματα, συνέχεια θα υπάρχει. Δεν είμαι όμως από αυτούς που μπορούν να κατορθώσουν ή/και επιθυμούν να εκδίδουν ένα βιβλίο κάθε χρόνο. Θέλω να δίνω σε κάθε βιβλίο μου, τον χρόνο να αναπνεύσει να συζητηθεί, να αναλυθούν τα ξεχωριστά στοιχεία στη δομή, στον τρόπο γραφής, στην ιδιοσυγκρασία των χαρακτήρων, τα φιλοσοφικά και ψυχαναλυτικά ζητήματα που πραγματεύεται. Υπάρχει, λοιπόν, ένα ολοκληρωμένο έργο γύρω από τις συνέπειες της απώλειας που καλύπτει τη χρονική περίοδο από τη μεταπολεμική Ελλάδα έως τη μεταπολίτευση και την αρχή των σύγχρονων τρομοκρατικών ενεργειών που παίζουν το δικό τους ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας.

«Παραμύθια» από ένστικτο | Εκδόσεις «Ιωλκός»

Μια απατημένη γυναίκα ανακαλύπτει τα social media ως αντίδοτο στην απειλή της απρόσμενης μοναξιάς. Ο σύζυγός της, διαρκώς στο μεταίχμιο του οριστικού χωρισμού, να μην αντέχει να αποδεχτεί τη ματαιότητα της οικογενειακής και πολιτικής του διαδρομής. Δυο παιδιά με διασταυρούμενες διαδρομές, ανακαλύπτουν ξανά την ύπαρξή τους και διαμορφώνουν νέα ταυτότητα μέσα από τα καταραμένα μονοπάτια του έρωτα. Η αδερφή της ν’ αντιλαμβάνεται ότι το φυσικό τέλος είναι αναπόφευκτο ακόμη και για τους φαινομενικά πιο ισχυρούς. Και μια γιαγιά, καταλύτης των εξελίξεων, να ισορροπεί ανάμεσα στην κρυμμένη αλήθεια και το διάσπαρτο ψέμα, εξιστορώντας διδακτικές ιστορίες.

Ενα σπονδυλωτό μυθιστόρημα για τις αλήθειες και τα ψέματα στις σχέσεις, στην οικογένεια, στην πολιτική, κυρίως προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Το παραμύθι ως ανάγκη και ο μύθος ως διέξοδος από μια ζωή ανήμπορη να ορθώσει το ανάστημά της.

Ο συγγραφέας

Ο Κωνσταντίνος Μανίκας γεννήθηκε στην Αθήνα με καταγω­γή από τα Τρίκαλα. Σπούδασε φυσικοθεραπεία. Απέκτησε Bache­lor στην Ψυχολογία, Master στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και τα Οικονομικά καθώς και Advanced Certificate στο Digital Marke­ting. Είναι σύμβουλος επιχειρήσεων. Συνδιαχειρίζεται τον ιστότοπο άποψης, lastpoint.gr, ενώ δημιούργησε και τον πολιτιστικό ιστότοπο culturepoint.gr. Αρθρογραφεί τακτικά και σχολιάζει σε εκπομπές ως οικονομικός αναλυτής. Διατηρεί εκπομπή σε διαδικτυακό ραδιόφωνο. Το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο Στην ψυχή του ηγεμόνα, κυκλοφόρησε το 2016 (εκδόσεις Ιωλκός) και ακολούθησε Το τρίτο λάθος το 2021 (εκδόσεις Ιωλκός). Διηγήματά του συμπεριλαμβάνονται σε συλλογικές εκδόσεις. Τα «Παραμύθια» από ένστικτο είναι το τρίτο βιβλίο του.