Κυριακή, 10 Απριλίου 2016 07:50

O Τάκης Θεοδωρόπουλος στην "Ε": «Δεν βλέπω διέξοδο αν δεν μεσολαβήσει μια καταστροφή»

O Τάκης Θεοδωρόπουλος στην "Ε": «Δεν βλέπω διέξοδο αν δεν μεσολαβήσει μια καταστροφή»

 Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Τάκης Θεοδωρόπουλος ανήκει στις πιο αιρετικές πένες της καθημερινής πολιτικής αρθρογραφίας αλλά και της λογοτεχνίας. Με σπουδές στη Συγκριτική Φιλολογία, τη Θεατρολογία και την Ανθρωπολογία του Ελληνορωμαϊκού Πολιτισμού στο Παρίσι, ήταν ο πρώτος διευθυντής Σύνταξης του θρυλικού πολιτιστικού περιοδικού «Το Τέταρτο», το οποίο εξέδιδε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Από το 1996 εργάζεται στον ημερήσιο Τύπο, ως μόνιμος συνεργάτης αρχικά των «Νέων» και έπειτα της «Καθημερινής». Μεταξύ άλλων έχει βραβευτεί από το ίδρυμα «Κώστα και Ελένης Ουράνη» της Ακαδημίας Αθηνών, για το μυθιστόρημά του «Η Δύναμη του σκοτεινού Θεού». Επίσης η Γαλλική Ακαδημία τον τίμησε το 2004 με το Μετάλλιο για την Ακτινοβολία της Γαλλικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας. Εχει διατελέσει πρόεδρος του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και ήταν ένας από τους 32 ανθρώπους του πνεύματος που το 2012 συνυπέγραψαν το περιβόητο κείμενο «Τολμήστε», υποστηρίζοντας την αποδοχή του ελληνικού μνημονίου. 

Βιβλία του έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε πολλές ξένες γλώσσες και το θεατρικό του έργο «Οσοι έχασαν τον ύπνο τους» ανέβηκε σε σκηνές της Αθήνας και της Λευκωσίας. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» το βιβλίο του «Βερονάλ»: ένα ιδιαίτερο μείγμα μυθοπλασίας και ιστορίας σχετικά με το θάνατο του φιλολόγου Ιωάννη Συκουτρή στην Ελλάδα του 1937 - το έργο του οποίου για την Αρχαία Ελλάδα είχε σηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Την ερχόμενη Τετάρτη 13 Απριλίου και ώρα 7 μ.μ., ο Τάκης Θεοδωρόπουλος θα αναφερθεί και σε αυτό το θέμα κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα, στο πλαίσιο του σεμιναρίου του Τμήματος Φιλολογίας με θέμα τον πολιτικό λόγο. Εν τω μεταξύ η "Ε" του ζήτησε να μοιραστεί μαζί μας τις σκέψεις του, για ορισμένα θέματα που μας απασχολούν έντονα σήμερα, αλλά και διαχρονικά. «Δεν βλέπω διέξοδο αν δεν μεσολαβήσει μια καταστροφή», δηλώνει μεταξύ άλλων. 

   

- Το τελευταίο σας βιβλίο, «Βερονάλ», πραγματεύεται ένα διπλό ταμπού: την αυτοκτονία ενός σημαντικού μελετητή της αρχαιοελληνικής γραμματείας -η οποία καταγράφηκε ως… καρδιακή προσβολή- αλλά και το έργο του που «αφορίστηκε» από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Τι εξέφραζε για εσάς η συγγραφή του;

«Κατ’ αρχάς με ενδιαφέρει ο χαρακτήρας του Συκουτρή. Παιδί μιας φτωχής οικογένειας της Σμύρνης που, ενώ τίποτε στο περιβάλλον του δεν τον ωθεί να γίνει λόγιος -το αντίθετο μάλιστα-, αντί να παίξει κλείνεται στην βιβλιοθήκη και διαβάζει. Με συγκίνησε αυτό που ο ίδιος είπε χρόνια αργότερα, πως η βιβλιοθήκη της Ευαγγελικής Σχολής τον λύτρωσε από την ταπεινότητα της ύπαρξής του. Είναι σαν να ενσαρκώνει την μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας. Για την συλλογική συνείδηση των σύγχρονων Ελλήνων, η σχέση με την αρχαιότητα ήταν ένα υπαρξιακό μέγεθος το οποίο την βοηθούσε να βγει από τα περιορισμένα της όρια. Μόνον που, σε αντίθεση με την συλλογική συνείδηση που ποτέ δεν φρόντισε να επεξεργαστεί αυτήν την σχέση, ο Συκουτρής την πήρε στα σοβαρά. Και η πανεπιστημιακή κοινότητα τον αντιμετώπισε σαν κάποιο ταραξία που τους έβγαζε από την μακαριότητά τους. Η δε μακαριότητα αυτή συνίσταται στην τυπολατρική προσέγγιση της αρχαιοελληνικής γραμματείας, στην γραμματοσυντακτική εμμονή με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Διακόσια χρόνια μετά, κι ενώ καταναλώνουμε άπειρες ώρες διδακτικές στα αρχαία ελληνικά, δεν έχουμε βρει τον τρόπο να τα διδάξουμε. Και το πρόταγμα του Συκουτρή ήταν πρόταγμα παιδείας που θα απελευθέρωνε την εκπαίδευση από τις αγκυλώσεις της. 

Με ενδιέφερε, ως μυθιστοριογράφο πια, η πυκνότητα της ζωής του. Εκανε τόσο πολλά μέσα στα 36 χρόνια της ζωής του. Και βέβαια η αυτοκτονία του. Ισως αν δεν είχε αυτοκτονήσει να μην μας απασχολούσε σήμερα. Ή τουλάχιστον να μην μας απασχολούσε με τον ίδιο τρόπο, ως ένας χαρακτήρας που χάραξε μια χειρονομία ζωής, ένα παράδειγμα».

- Η ομιλία σας στο Πανεπιστήμιο της Καλαμάτας σε λίγες ημέρες έχει ως κεντρικό της θέμα τον πολιτικό λόγο της ψυχής στους πλατωνικούς διαλόγους. Θα θέλατε να μας κάνετε μια «εισαγωγή» σε όσα θα ακούσουμε;

«Οταν λέω "πολιτικός λόγος της ψυχής", εννοώ ότι η αθανασία της ψυχής στον Πλάτωνα, σε αντίθεση με τον χριστιανισμό, δεν είναι προϊόν αποκαλύψεως. Είναι προϊόν που το συλλαμβάνει η "ανθρώπινη" σοφία, με συλλογισμούς, και τουλάχιστον στον Φαίδωνα δίνει στον Σωκράτη την δυνατότητα να απελευθερωθεί, με τον θάνατό του, άρα την απελευθέρωση της ψυχής του, από τα δεσμά της πόλης. Κατά κάποιον τρόπο θα μπορούσε να συγκριθεί η χειρονομία του με αυτήν του Συκουτρή. Ο Συκουτρής αυτοκτονεί για να λυτρωθεί από το περιβάλλον του, και από τον εαυτό του». 

- Πώς εκλαμβάνει η σύγχρονη Ελλάδα την αρχαία; Την επικαλείται συχνά. Τη γνωρίζει ουσιαστικά; 

«Εχετε δίκιο ότι την επικαλείται συχνά· τόσο συχνά, που κάποιος ψυχαναλυτής θα μπορούσε να εντοπίσει το σύμπτωμα μιας νεύρωσης. 

Η ελληνική αρχαιότητα είναι ένα από τα βασικά συμπλέγματα του σύγχρονου ασυνείδητου. Παρ’ όλ’ αυτά, δυστυχώς διαπιστώνουμε πως, μετά τον Κοραή, αλλά και τον Συκουτρή, η Ελλάδα δεν έβγαλε μελετητές της αρχαιότητας διεθνούς κύρους. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στην τυπολατρική προσέγγιση. 

Εδώ έχουμε τόσα υπέροχα αρχαία θέατρα και δεν έχουμε καταφέρει να στήσουμε ένα διεθνές φεστιβάλ αρχαίου δράματος της προκοπής. Δεν θα έπρεπε το ελληνικό πανεπιστήμιο να πρωτεύει στις φιλολογικές σπουδές παγκοσμίως; 

Και όμως, τίποτε απ’ αυτά δεν συμβαίνει. Γιατί; Γιατί ποτέ δεν καταφέραμε να επεξεργαστούμε το σύμπλεγμά μας. Και η σχέση μας μαζί της παραμένει συμπλεγματική. Περηφανευόμαστε πως όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες οι άλλοι έτρωγαν βαλανίδια, και τώρα κινδυνεύουμε εμείς να τρώμε βαλανίδια». 

- Στη χώρα μας μαίνεται ατύπως, ως τις μέρες μας, το γλωσσικό ζήτημα - στο οποίο έχετε κι εσείς αναφερθεί κατά καιρούς. Ποια είναι η συνολική σας άποψη για την ελληνική γλώσσα σήμερα;

«Λύσαμε το γλωσσικό ζήτημα διά της αγλωσσίας. Πρώτον, πιστεύω ότι η ελληνική γλώσσα είναι ενιαία, από αρχαιοτάτων χρόνων έως σήμερα, και όπως κάθε ζωντανός οργανισμός, έχει υποστεί μεγάλες αλλαγές στην διάρκεια των αιώνων. Δεύτερον, πιστεύω ότι η σύγχρονη ελληνική έχει πολλά επίπεδα. Είναι το λόγιο επίπεδο, που είναι η καθαρεύουσα, είναι η καθομιλουμένη μεικτή, και είναι και η δημοτική. Καταργώντας ένα απ’ αυτά τα επίπεδα, όπως έκανε ο Γεώργιος Ράλλης όταν κατήργησε την καθαρεύουσα, την ακρωτηριάζεις. Και σήμερα η γλώσσα είναι ακρωτηριασμένη. Πώς αποκόπτεις τις νέες γενιές από κείμενα που γράφτηκαν στην καθαρεύουσα μερικές δεκαετίες πίσω, όπως είναι ο Εμπειρίκος, ο Παπαδιαμάντης ή ο Ροΐδης; Κι εδώ υπερίσχυσε η τυπολατρία. Ακούσαμε τους γραμματικούς που έφτιαχναν γλώσσα και δεν ακούσαμε τους ποιητές που δημιουργούσαν μες στην γλώσσα. Ο Κάλβος, που έγραψε στην καθαρεύουσα, δεν έγραψε εναντίον του Σολωμού. Εγραφαν και οι δύο στην ίδια γλώσσα, την γλώσσα της δημιουργίας».

- Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι βασικές αιτίες του σημερινού μας αδιεξόδου, και ποια η φύση της κρίσης που βιώνουμε; Είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος για την έκβαση;

«Απαισιόδοξος, για πρώτη φορά στη ζωή μου. Λυπάμαι πολύ, αλλά δεν βλέπω διέξοδο αν δεν μεσολαβήσει μια καταστροφή. Ποιοι θα επιβιώσουν είναι άγνωστο. Μια καταστροφή χτυπάει τους πάντες, ακόμη κι αυτούς που την επινόησαν, την προέβλεψαν ή την επεδίωξαν. Και πιστεύω ότι η βασική αιτία αυτής της κρίσης είναι ότι δημιουργήσαμε μια κοινωνία κατ’ ευφημισμόν κοινωνία, μια κουρελού συμφερόντων, η οποία δεν είχε καμιά απαίτηση από τον εαυτό της. Δεν θέλαμε να γίνουμε κάτι καλύτερο απ’ αυτό που είμαστε, κι αυτό μας κρατάει ακόμη και σήμερα. 

Ομως δεν έχω ψευδαισθήσεις, αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα. Είναι πρόβλημα ευρωπαϊκό κι εμείς το ζούμε με μεγαλύτερη ένταση διότι είμαστε οι αδύνατοι της Ευρώπης». 

- Τα παραδοσιακά πολιτικά σχήματα Δεξιά - Αριστερά διατηρούν σήμερα τα βασικά χαρακτηριστικά τους, έχουν ακόμη επαφή με τη ρέουσα πραγματικότητα;

«Ερώτηση μάλλον ρητορική. Ετσι τουλάχιστον την αντιλαμβάνομαι. Σίγουρα έτσι όπως είναι τα πράγματα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην πραγματικότητα της ελληνικής, ούτε καν της ευρωπαϊκής ζωής. Πιστεύω παρ’ όλ’ αυτά ότι πρέπει να συγκροτηθεί μια Δεξιά, με όλη την σημασία της λέξης, μια συντηρητική παράταξη, διακριτή από την Κεντροδεξιά. Το σχήμα που συνέλαβε ο Κ. Καραμανλής έχει πεθάνει. Μόνον έτσι θα μπορέσει να ανασυσταθεί και η Κεντροαριστερά. Οσο για την Αριστερά, έτσι όπως πολιτεύεται σήμερα, αναρωτιέμαι ειλικρινά, ασχέτως ανθρώπινου δυναμικού: Ποια είναι η πολιτική σημασία που παράγει; Ειλικρινά, θα ήθελα κάποιος να μου εξηγήσει τι σημαίνει σήμερα "Αριστερά"».

- Ζείτε από την καθημερινή αρθρογραφία σε πολιτικές εφημερίδες, παλαιότερα στα «Νέα» και στη συνέχεια στην «Καθημερινή». Μιλήστε μας λίγο για αυτού του είδους τη δημοσιογραφία και για τις αλλαγές που έχει ίσως υποστεί στα χρόνια της μνημονιολογίας.

«Οι περισσότεροι μου λένε ότι η δουλειά έχει ενδιαφέρον, διότι συμβαίνουν τόσα πράγματα καθημερινά που μπορώ να τα σχολιάσω.  Ομως αν ψάξετε πραγματικά θα διαπιστώσετε ότι επί έξι συναπτά έτη επαναλαμβάνουμε τα ίδια και τα ίδια. Ο διχασμός "μνημόνιο -  αντιμνηνόνιο", επειδή είναι πλαστός, δεν επιδέχεται πραγματικής επεξεργασίας. Παρ’ όλ’ αυτά η καθημερινότητα του χρονογράφου με βοηθάει να πειθαρχήσω. Τι να κάνουμε; Αυτή είναι η Ελλάδα, αυτός είναι ο κόσμος μας, αυτό είναι το υλικό σου. Αν μπορείς δούλεψε μ’ αυτό. Αλλιώς σταμάτα να μιλάς».

- Συμμετέχετε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook. Πώς τα σχολιάζετε ως χώρους επικοινωνίας, εδραίωσης συσπειρώσεων κι αντιθέσεων, αλλά και πηγές αποκλειστικής ενημέρωσης για αρκετούς;

«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα χρησιμοποιώ ως εργαλείο. Και όπως θα έχετε προσέξει αναρτώ τα άρθρα μου για να τα προβάλω. Δεν μπλέκω σε συζητήσεις. Οπως έγραψε κι ένας φίλος μου, πώς είναι δυνατόν να έχει καταναλωθεί τόση επιστήμη και τόση τεχνολογία, για να μπορεί ο κάθε τυχάρπαστος να λέει την γνώμη του. Με δυο λόγια, πιστεύω στην αξία της υπογραφής και της προσωπικής ευθύνης. Είμαι παιδί του Διαφωτισμού».

- Σε άρθρα σας στηλιτεύετε τον «ανθρωπιστικό κομφορμισμό» στην αντιμετώπιση των προσφυγικών κυμάτων από τη Συρία. Σας κατηγορούν φυσικά ως ισλαμοφοβικό... και όχι μόνο. Εσείς πώς θα προτείνατε να συνδυαστεί η ανθρωπιά με τον πολιτικό ρεαλισμό;

«"Ισλαμοφοβικός"; Γιατί όχι; Το φοβάμαι το Ισλάμ, περισσότερο όμως φοβάμαι την Δύση που το αντιμετωπίζει μέσα από το πρίσμα της πολυπολιτισμικότητας· κοινώς μέσα από ένα εγκεφαλικό κατασκεύασμα που διαψεύδεται από την πραγματικότητα. Μου λένε ότι πρέπει να αντιληφθώ το Ισλάμ. Πολύ ωραία. Το Ισλάμ μπορεί να αντιληφθεί εμένα, τον δικό μου πολιτισμό;».