Πολύ κοντά όμως στο Ηράκλειο βρίσκεται μια άλλη πόλη που σε μορφολογία και μέγεθος θυμίζει περισσότερο Καλαμάτα. Το Ρέθυμνο είναι μια πόλη λίγο πιο μικρή από την Καλαμάτα, με τεράστιο παραλιακό μέτωπο ακριβώς στην πρόσοψη της πόλης, σημαντική αγροτική παραγωγή (και μάλιστα κυρίως ελιάς), έντονη φοιτητική ζωή και το σπουδαιότερο, έντονη τουριστική ανάπτυξη.

Αν κάποιος μέσα στο ίδιο καλοκαίρι περπατήσει και στις δύο πόλεις θα βιώσει -σε κάποιο βαθμό- μια αρκετά οικεία εμπειρία. Περπάτημα στον παραλιακό δρόμο (πεζοδρομημένο εκεί…), μπάνιο σε παραλία “μέσα στα πόδια σου”, μεσογειακό φαγητό μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και μια ηλιόλουστη αίσθηση ουσίας και ηρεμίας.

Αυτό που θα βρει βέβαια στο Ρέθυμνο είναι μια πανέμορφη παλιά πόλη δίπλα στην παραλία, περίπου 1.000% περισσότερους επισκέπτες και μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση για τον τουρισμό.

Το πρώτο που παρατηρείς στην τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης είναι η απουσία μποτιλιαρίσματος. Η κίνηση είναι σχεδόν ίδια, χειμώνα καλοκαίρι, αφού οι τουρίστες στην πόλη είναι κυρίως ξένοι που μετακινούνται με τα πόδια-ποδήλατα-λεωφορεία, με αποτέλεσμα ειδικά ο παραλιακός δρόμος να είναι πραγματικά ήρεμος και έρημος από αυτοκίνητα, σε αντίθεση με την συχνά μποτιλιαρισμένη και φασαριόζα παραλιακή της Καλαμάτας. Η εξυπηρέτηση στα μαγαζιά είναι συνήθως εντυπωσιακά επαγγελματική, φιλική και γρήγορη, με ανθρώπους που επικοινωνούν άνετα με τους ξένους επισκέπτες, τους κατευθύνουν, τους εξυπηρετούν και τους σκλαβώνουν με την περίφημη κρητική φιλοξενία. Αυτό βέβαια είναι αποτέλεσμα της πολύχρονης εμπειρίας τους, αφού η περιοχή έχει μπει στον τουριστικό χάρτη από το 1970 σχεδόν, σε αντίθεση με την Καλαμάτα που είναι πολύ «φρέσκια» στον τομέα και στην οποία ακόμα υπάρχουν πολλά βήματα να γίνουν στο κομμάτι της εξυπηρέτησης του επισκέπτη-τουρίστα. Το έλλειμμα επαγγελματισμού και ποιότητας είναι εμφανές στην περιοχή μας παρά τις προσπάθειες που γίνονται (βλ. Σχολείο Τουρισμού, ιδιωτικά και δημόσια ΙΕΚ κ.λπ.).

Η μεγάλη ομοιότητα με την Καλαμάτα εντοπίζεται στα ανατολικά του Ρεθύμνου, όπου βρίσκεται ο Αδελιανός Κάμπος, μια περιοχή παρόμοια με τη δική μας Δυτική Παραλία, που αποτελεί την τουριστική προέκταση της πόλης, με πάρα πολλά ξενοδοχεία και τουριστικά καταστήματα κατά μήκος της παραλίας. Εκεί αποφάσισαν νωρίς ότι κάποια στρέμματα θα αξιοποιηθούν τουριστικά και παρόλα αυτά δεν αλλοιώθηκε η αγροτική διάσταση της περιοχής. Αντίθετα αυτοί οι δύο τομείς αλληλοσυμπληρώνονται με τον ένα να τροφοδοτεί τον άλλο με (εισαγόμενη…) ρευστότητα. 

Το Ρέθυμνο, σχεδόν μισό σε πληθυσμό από την Καλαμάτα, έχει περίπου δεκαπλάσιες κλίνες και σχεδόν τριπλάσια τουριστική περίοδο*. Από τη μία, όπως είπαμε, ξεκίνησε την τουριστική του ανάπτυξη από τη δεκαετία του 1970. Από την άλλη, στα σχεδόν 50 αυτά χρόνια έχει καταφέρει να διαμορφώσει ένα πολύ επιτυχημένο τουριστικό προϊόν, βασισμένο απόλυτα όχι μόνο στα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής (θάλασσα, ηλιοφάνεια), αλλά σε μεγάλο βαθμό στην τοπική κουλτούρα και πολιτισμό. Ας δούμε τώρα στην απέναντι πλευρά του χάρτη, στην πατρίδα μας. Που διαθέτει τα ίδια, ίσως και καλύτερα φυσικά χαρακτηριστικά και ένα πολυσύνθετο, ιδιαίτερο πολιτιστικό χαρακτήρα, λιγότερο φολκλόρ μεν, το οποίο όμως σίγουρα μπορεί να αποτελέσει ιδανική «πρώτη ύλη» για ένα επιτυχημένο τουριστικό προϊόν.

Στο μεγάλο ερώτημα «τι μας επιφυλάσσει το μέλλον», μία από τις απαντήσεις ίσως βρίσκεται στην άλλη πλευρά του ορίζοντα. Οχι για να αντιγράψουμε αλλά για να παραδειγματιστούμε, να εμπνευστούμε και να αντιληφθούμε ότι τρόποι υπάρχουν. Το κάνουν κάποιοι με παρόμοια δεδομένα. Εμείς;

Το να ονειρεύεσαι ίσως είναι εύκολο, το να ελπίζεις απαραίτητο, το να σχεδιάζεις δύσκολο. Οπως και να έχει όμως το πρώτο που πρέπει να κάνεις είναι να αντιλαμβάνεσαι το ρόλο και τη θέση σου σε έναν κόσμο που αλλάζει και που ή θα τον διαμορφώσεις ή θα σε παρασύρει. Αν θέλουμε λοιπόν να έχουμε μια θέση στον κόσμο αυτό, πρέπει να πάρουμε στα χέρια μας το μέλλον μας. Με συζήτηση, με ανάλυση, με ανοιχτό μυαλό και κυρίως με σχέδιο.

*Ακριβή δεδομένα είναι αδύνατον να βρεθούν. Αυτό ακριβώς θα είναι το θέμα των επόμενων άρθρων.

Ηλίας Καλφακάκος

Οικονομολόγος, μέλος του “Σπόρου”